Bài 16: Đặc điểm dân số và phân bố dân cư ở nước ta

- Giai đoạn 1931 - 1960: tốc độ gia tăng trung bình là 1,85%.

- Giai đoạn 1965 - 1975: tốc độ gia tăng trung bình là 3%.

- Giai đoạn 1975 - 1989: tốc độ gia tăng trung bình là 2,1%.

- Giai đoạn 1989 - 1999: tốc độ gia tăng trung bình là 1,7%.

- Giai đoạn 1999 - 2001 : tốc độ gia tăng trung bình là 1,35%.

- Năm 2002: tốc độ gia tăng trung bình là 1,32%.

- Năm 2005: tốc độ gia tăng trung bình là 1,31%.

- Nhận xét: Tỉ lệ gia tăng qua các thời kì không ổn định. Thời kì chiến tranh chống Pháp có mức gia tăng thấp, thời kì xây dựng CNXH ở miền Bắc và chống Mĩ ở miền Nam gia tăng nhanh. Từ khi thống nhất đất nước đến nay, gia tăng giảm dần.

- Phân bố dân cư không đều giữa đổng bẳng với trung du và miền núi. Mật độ dân số ở đồng bằng gấp nhiều lần ở miền núi. Đồng bằng sông Hổng gấp 8,3 lần Đông Bắc, 17,7 lần Tây bắc; Duyên hải Nam Trung Bộ gấp 2,4 lần Tây Nguyên).

- Phân bố dân cư không đều ngay trong nội bộ mỗi vùng đổng bẳng hoặc miền núi (Đồng bằng sông Hồng có mật độ dân số gấp 2,8 lần Đồng bằng sông Cửu Long, Đông Bắc có mật độ gấp 2,1 lần Tây Bắc và gấp gần 1,7 lẩn Tây Nguyên).

- Tỉ lệ dân thành thị và nông thôn đang có sự chuyển dịch đáng kể theo hướng dân nông thôn giảm, dân thành thị tăng: năm 1990, dân thành thị là 19,5%, dân nông thôn 80,5%; đến năm 2005, dân thành thị tăng lên 27,0%, dân nông thôn giảm xuống còn 73%.

- Xu hướng phát triển phù hợp với quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá.

- Sử dụng lao động lãng phí, không hợp lí, nơi thừa, nơi thiếu.

- Khai thác tài nguyên ở nơi ít lao động rất khó khăn.

- Đông dân

   + Thuận lợi: nguồn lao động dồi dào, thị trường tiêu thụ rộng lớn.

   + Khó khăn: trở ngại lớn cho việc phát triển kinh tế, giải quyết việc làm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân.

- Có nhiều thành phần dân tộc

   + Các dân tộc đoàn kết bên nhau, phát huy truyền thống sản xuất, văn hoá, nếp sống tạo nên sức mạnh phát triển kinh tế, xây dựng đất nước.

   + Tuyệt đại bộ phận người Việt đang sinh sống ở nước ngoài đều hướng về Tổ quốc và đang đóng góp công sức cho xây dựng, phát triển kinh tế - xã hội quê hương.

- Dân số còn tăng nhanh, cơ cấu dân số trẻ

   + Gia tăng dân số nhanh đã tạo nên sức ép rất lớn đối với phát triển kinh tế- xã hội, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống.

- Dân số nước ta thuộc loại trẻ nên có nguồn lao động dồi dào, hằng năm tăng thêm khoảng 1,15 triệu người.

- Phân bố dân cư chưa hợp lí: làm ảnh hưởng rất lớn đến việc sử dụng lao động, khai thác tài nguyên.