Giải chuyên đề Kinh tế pháp luật 12 KNTT Chuyên đề 1: Phát triển kinh tế và sự biến đổi văn hóa, xã hội có đáp án

- Sự phát triển kinh tế đã đem lại nhiều biến đổi tích cực và tiêu cực đến đời sống văn hóa và xã hội của Việt Nam. Ví dụ như:

+ Tích cực: thúc đẩy sự giao lưu văn hóa giữa các quốc gia; giúp con người dễ dàng tiếp cận với kiến thức, nghệ thuật, văn hoá; nâng cao đời sống tinh thần của người dân…

+ Tiêu cực: làm mai một các giá trị văn hoá truyền thống ; xuất hiện những lệch lạc trong lối sống….

- Nguyên nhân của sự biến đổi ấy chủ yếu là do quá trình tăng trưởng và phát triển kinh tế, do quá trình hội nhập quốc tế.

- Phát triển kinh tế tạo ra những biến đổi tích cực của văn hoá:

+ Nhờ sự phát triển kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế đã tạo ra cơ hội và điều kiện cho sự giao lưu văn hoá giữa các quốc gia, dân tộc được mở rộng, mang nền văn hoá đặc sắc của dân tộc này đến với các dân tộc khác; làm phong phú, đa dạng thêm cho nền văn hoá của vùng, miền và cùng hướng tới mục tiêu dân tộc và hiện đại.

+ Nhờ sự phát triển kinh tế, đời sống vật chất của người dân được nâng cao, dẫn tới những thay đổi đời sống văn hoá, tinh thần. Những đòi hỏi của nền kinh tế công nghiệp hiện đại dẫn đến sự thay đổi về các giá trị đạo đức, lối sống. Con người rèn luyện được tác phong công nghiệp, lối sống trách nhiệm, chủ động, năng động, sáng tạo, có ý thức kỉ luật, tự giác, nỗ lực vươn lên.

+ Sự phát triển khoa học công nghệ và truyền thông giúp con người dễ dàng tiếp cận với kiến thức, nghệ thuật, văn hoá. Nhờ đó, nhu cầu giải trí, giáo dục, sáng tạo nghệ thuật ngày càng thay đổi và nâng cao.

- Phát triển kinh tế còn dẫn đến những biến đổi tiêu cực của văn hoá:

+ Xu thế hội nhập và mở cửa đã làm xuất hiện tư tưởng sùng ngoại, chạy theo các giá trị tiêu cực trong văn hoá ngoại lai, sự mai một của các giá trị văn hoa truyền thống.

+ Kinh tế thị trường phát triển dẫn đến khoảng cách giàu - nghèo gia tăng, khiến cơ hội hưởng thụ, tiếp cận các sản phẩm và dịch vụ văn hoá không đồng đều.

+ Quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá dẫn đến sự suy giảm nghề thủ công truyền thống và mất đi giá trị văn hoá của các ngành nghề này.

- Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến những biến đổi của văn hoá là do quá trình tăng trưởng và phát triển kinh tế, do quá trình hội nhập quốc tế.

♦ Những thông tin trên phản ánh những biến đổi tích cực, tiêu cực của xã hội dưới tác động của sự phát triển kinh tế. Cụ thể là:

- Kinh tế thị trường phát triển cùng với quá trình hội nhập ngày càng sâu rộng vào nền kinh tế thế giới đã tạo ra nhiều biến đổi tích cực về xã hội:

+ Phát triển kinh tế tạo ra cơ hội về việc làm, gia tăng thu nhập cho người dân, giúp cải

thiện mức sống, giảm bớt đói nghèo trong xã hội.

+ Phát triển kinh tế luôn gắn liền với đảm bảo tiến bộ xã hội, cung cấp những điều kiện vật chất để xây dựng cơ sở hạ tầng (giao thông, viễn thông, các dịch vụ y tế, giáo dục, ... ) góp phần tăng khả năng tiếp cận các thông tin, giảm khoảng cách giữa các khu vực, nâng cao chất lượng cuộc sống.

- Phát triển kinh tế còn gây ra những biến đổi tiêu cực của xã hội:

+ Mặt trái của kinh tế thị trường là gây ra sự phân hoá giàu - nghèo.

+ Sự tăng trưởng kinh tế thường đi kèm với hiện tượng đô thị hoá nhanh, khiến các thành phố trở nên quá tải về cơ sở hạ tầng, dịch vụ và nhà ở; trong khi nông thôn mất đi nguồn nhân lực và tài nguyên, gây ra mất cân bằng đô thị - nông thôn.

+ Phát triển kinh tế thường đi liền với việc gây ô nhiễm môi trường, khai thác cạn kiệt các nguồn tài nguyên thiên nhiên, suy thoái hệ sinh thái tự nhiên, gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

+ Kinh tế thị trường làm tăng áp lực về cạnh tranh, căng thẳng xã hội, làm nảy sinh các vấn đề về an ninh trật tự, an toàn xã hội.

- Nguyên nhân chủ yếu của những biến đổi xã hội là do:

+ Quá trình tăng trưởng và phát triển kinh tế;

+ Tác động của cơ chế thị trường;

+ Quá trình hội nhập quốc tế của Việt Nam (công tác quản lí của Nhà nước, vấn đề giải quyết hài hoà giữa mục tiêu phát triển kinh tế với tiến bộ xã hội, bảo vệ môi trường; nhận thức của cộng đồng về tác động của sự phát triển kinh tế đối với môi trường và xã hội;...).