Xác định điển tích, điển cố và nêu tác dụng của việc sử dụng điển tích, điển cố trong các trường hợp sau:

a. Có quan tổng đốc trọng thần,

Là Hồ Tôn Hiến, kinh luân gồm tài.

Đẩy xe vâng chỉ đặc sai,

Tiện nghi bát tiễu, việc ngoài đổng nhung

 (Nguyễn Du, Truyện Kiều)

b. Nhân khi bàn bạc gần xa,

Thừa cơ, nàng mới bản ra nói vào.

Rằng: “Trong Thánh trạch dồi dào,

Tưới ra đã khắp, thấm vào đã sâu.

Binh thành công đức bấy lâu,

Ai ai cũng đội trên đầu xiết bao!

Ngẫm từ gây việc binh đao,

Đống xương Vô Định đã cao bằng đầu.

Làm chi để tiếng về sau,

Nghìn năm ai có khen đâu Hoàng Sào!

Sao bằng lộc trọng, quyền cao,

Công danh ai dứt lối nào cho qua”?

(Nguyễn Du, Truyện Kiều)

c. Phan nói:

– Nương tử nghĩa khác Tào Nga, hờn không Tinh Vệ mà phải ôm mối hận gieo mình xuống nước. Nay thóc cũ không còn, thóc mới vừa gặt, há lại không tưởng nhớ đến quê hương ư?

Vũ Nương nói:

Tôi bị chồng ruồng rẫy, thà già ở chốn làng mây cung nước, chứ còn mặt mũi nào về nhìn thấy người ta nữa!

(Nguyễn Dữ, Chuyện người con gái Nam Xương)

Thực hiện một trong hai đề bài sau:

Đề 1: Viết bài văn nghị luận phân tích đoạn trích Kiều mắc lừa Hồ Tôn Hiến (trích Truyện Kiều, Nguyễn Du).

Đề 2: Viết bài văn nghị luận phân tích đoạn trích Chí khí anh hùng (trích Truyện Kiều, Nguyễn Du).

Nửa năm hương lửa đương nồng,

Trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương

Trông vời trời bể mênh mang,

Thanh gươm, yên ngựa, lên đường thẳng dong

Nàng rằng: “Phận gái chữ tòng,

Chàng đi thiếp cũng quyết lòng xin đi”.

Từ rằng: “Tâm phúc tương tri

Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình?

Bao giờ mười vạn tinh binh,

Tiếng chiêng dậy đất, bóng tinh rợp đường;

Làm cho rõ mặt phi thường,

Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia.

Bằng nay bốn bể không nhà.

Theo càng thêm bận, biết là đi đâu?

Đành lòng chờ đó ít lâu

Chầy chăng là một năm sau, vội gì!”

Quyết lời dứt áo ra đi,

Gió đưa bằng tiện đã lìa dặm khơi.

(In trong Truyện Kiều, Đặng Thanh Lê giới thiệu

và chú thích, in lần thứ 4, có bổ sung, NXB Giáo dục, 1984)

Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi:

KIỂU MẮC LỬA HỒ TÔN HIẾN

(Trích Truyện Kiều)

Nguyễn Du

Có quan tổng đốc trọng thần,

Là Hồ Tôn Hiến, kinh luân gồm tài

Đẩy xe vâng chỉ đặc sai

Tiện nghi bát tiễu, việc ngoài đổng nhung

2455. Biết Từ là đấng anh hùng,

Biết nàng cũng dự quân trung luận bàn.

Đóng quân, làm chước chiêu an,

Ngọc vàng gấm vóc, sai quan thuyết hàng.

Lại riêng một lễ với nàng,

2460. Hai tên thể nữ, ngọc vàng nghìn cán.

Tin vào gửi trước trung quân,

Từ công riêng hãy mười phân hồ đồ.

Một tay gây dựng cơ đồ,

Bấy lâu bể Sở, sông Ngô tung hoành!

2465. Bó thân về với triều đình,

Hàng thần lơ láo, phận mình ra đâu?

Áo xiêm ràng buộc lấy nhau,

Vào luồn ra cúi công hầu mà chi?

2470. Sao bằng riêng một biên thuỳ,

Sức này đã dễ làm gì được nhau?

Chọc trời, khuấy nước, mặc dầu,

Dọc ngang nào biết trên đầu có ai?

Nàng thời thật dạ tin người,

Lễ nhiều, nói ngọt, nghe lời dễ xiêu.

2475. Nghĩ mình mặt nước cánh bèo,

Đã nhiều lưu lạc, lại nhiều gian truân.

Bằng nay chịu tiếng vương thần,

Thênh thênh đường cái, thanh vân hẹp gì!

2480. Công tư vẹn cả hai bề,

Dần dà rồi sẽ liệu về cố hương.

Cũng ngôi mệnh phụ đường đường,

Nở nang mày mặt, rõ ràng mẹ cha.

Trên vì nước, dưới vì nhà,

Một là đắc hiếu, hai là đắc trung.

2485. Chẳng hơn chiếc bách giữa dòng,

E dè sóng gió, hãi hùng cỏ hoa.

Nhân khi bàn bạc gần xa,

Thừa cơ, nàng mới bàn ra nói vào.

Rằng: “Trong Thánh trạch dồi dào,

2490. Tưới ra đã khắp, thấm vào đã sâu.

Bình thành công đức bấy lâu,

Ai ai cũng đội trên đầu xiết bao!

Ngẫm từ gây việc binh đao,

Đống xương Vô Định đã cao bằng đầu.

2495. Làm chi để tiếng về sau,

Nghìn năm ai có khen đâu Hoàng Sào!

Sao bằng lộc trọng, quyền cao,

Công danh ai dứt lối nào cho qua?”

Nghe lời nàng nói mặn mà,

2500. Thế công Từ mới trở ra thế hàng.

Chỉnh nghi tiếp sứ vội vàng,

Hẹn kì thúc giáp, quyết đường giải binh.

Tin lời thành hạ yêu minh,

Ngọn cờ ngơ ngác, trống canh trễ tràng.

2505. Việc binh bỏ chẳng giữ giàng,

Vương sư dòm đã tỏ tường thực hư.

Hồ công quyết kế thừa cơ,

Lễ tiên, binh hậu, khắc cờ tập công”.

Kéo cờ chiêu phủ tiên phong,

2510. Lễ nghi dàn trước, bác đồng phục sau.

Từ công hờ hững biết đâu?

Đại quan lễ phục ra đầu cửa viên.

Hồ công ám hiệu trận tiền,

Ba bề phát súng, bốn bên kéo cờ.

2515. Đương khi bất ý chẳng ngờ,

Hùm thiêng khi đã sa cơ cũng hèn!

Tử sinh, liều giữ trận tiền,

Dạn dày cho biết gan liền tướng quân!

Khí thiêng khi đã về thần,

2520. Nhơn nhơn còn đứng chôn chân giữa vòng!

Trơ như đá, vững như đồng,

Ai lay chẳng chuyển, ai rung chẳng rời.

Quan quân truy sát đuổi dài,

Ầm ầm sát khí, ngất trời ai đang!

2525. Trong hào ngoài luỹ tan hoang,

Loạn quân vừa dắt tay nàng đến nơi.

Trong vòng tên đá bời bời,

Thấy Từ còn đứng giữa trời trơ trơ,

Khóc rằng: “Trí dũng có thừa,

2530. Bởi nghe lời thiếp nên cơ hội này!

Mặt nào trông thấy nhau đây?

Thà liều sống thác một ngày với nhau!”

Dòng thư như xối cơn sầu,

Dứt lời, nàng cũng gieo đầu một bên.

2535. Lạ thay oan khí tương triền!

Nàng vừa phục xuống, Từ liền ngã ra!

(In trong Truyện Kiều, Đặng Thanh Lê giới thiệu

và chú thích, in lần thứ 4 có bổ sung, NXB Giáo dục, 1984)

a. Nêu nội dung bao quát và xác định bố cục của văn bản.

b. Liệt kê những chi tiết miêu tả suy nghĩ, lời nói, hành động của Thuý Kiều trong văn bản. Những chi tiết ấy cho em biết Thuý Kiều là người như thế nào?

c. Phân tích đặc điểm của nhân vật Từ Hải và Hồ Tôn Hiến thể hiện trong văn bản trên. Em có nhận xét gì về cách tác giả xây dựng hai nhân vật này?

d. Xác định chủ đề của văn bản và phân tích các căn cứ giúp em xác định được chủ đề ấy.

đ. Tác giả muốn gửi gắm thông điệp gì qua văn bản? Theo em, thông điệp ấy có còn ý nghĩa trong thời đại ngày nay không? Vì sao?

Thực hiện một trong hai đề bài sau:

Đề 1: Em hãy đóng vai phóng viên trang thông tin của Đoàn trường để phỏng vấn một bạn đoàn viên xuất sắc vừa có thành tích học tập tốt, vừa tích cực tham gia các hoạt động do Đoàn trường tổ chức.

Đề 2: Em hãy đóng vai phóng viên trang thông tin của Đoàn trường để phỏng vấn một anh/ chị cùng trường học khoá trước em có thành tích học tập tốt ở năm lớp 9.

Phân tích hiệu quả của việc sử dụng (những) thành ngữ được in đậm trong các trường hợp sau:

a.

Kiều càng sắc sảo mặn mà,

So bề tài sắc, lại là phần hơn.

Làn thu thuỷ, nét xuân sơn,

Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh.

Một hai nghiêng nước nghiêng thành,

Sắc đành đòi một, tài đành hoa hai.

(Nguyễn Du, Truyện Kiều)

b.

Trăm nghìn gửi lạy tình quân,

Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi.

Phận sao, phận bạc như vôi?

Đã đành nước chảy hoa trôi lỡ làng.

(Nguyễn Du, Truyện Kiều)

c.

Đội trời đạp đất ở đời,

Họ Từ, tên Hải, vốn người Việt Đông.

(Nguyễn Du, Truyện Kiều)

Thể loại nào sau đây không phải của văn học dân gian Việt Nam?

a. Truyện cười

b. Truyện ngắn

c. Truyện ngụ ngôn

d. Truyện cổ tích

Dựa vào phần tóm tắt tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên và Truyện Kiều trong sách giáo khoa, cho biết các sự kiện trong văn bản Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga và Thuý Kiều báo ân, báo oán thuộc phần nào trong cốt truyện thơ Nôm: Gặp gỡ (hội ngộ) – Tai biến (lưu lạc) – Đoàn tụ (đoàn viên).