Câu hỏi:

17/12/2024 12,776

MẸ VẮNG NHÀ (Nguyễn Thi)[1]

Tóm tắt phần đầu: Gió ngoài sông Hậu thổi lồng lộng. Đã mấy ngày liền, sáng nào cũng mưa. Nắng lên làm cho trời cao và trong xanh.

Con Bé lại leo lên ngọn dừa. Nó đứng hẳn trên một bẹ lá, nhòm ra xa. Gió và nắng trên cao đã làm mắt nó long lanh ướt. Nó lắng nghe những âm thanh dội lại từ phía trước mặt. Tiếng bom nổ, tiếng rít của máy bay phản lực, tiếng đò máy chạy ngoài sông, tiếng trời chuyển kéo dài… Tất cả đều dậy lên rồi chìm đi ngay trong khoảng không bao la của buổi ban trưa. Nó đang chờ những tiếng nổ rõ hơn. Đó là những tiếng súng trường thường mở đầu cho một trận đánh, nghe chắc như tiếng chày nện đất rất quen thuộc của chị em nó. Ờ những tiếng ấy sao mãi chưa nổi lên.

Đêm hôm kia má nó ghé về nhà một lần. Nước mưa đọng dưới cằm má nó như những giọt mồ hôi lúc nó đứng trên dãy khoai. Má ôm lấy thằng em nhỏ, tấm choàng của má nó đụng vào mặt con Bé mát lạnh. Thằng em thiu thiu ngủ, má lật đật đi mở hầm lấy đạn nhét đầy thắt lưng và bụng súng rồi lại đi. Trước khi ra sân má vuốt tóc con Bé dặn:

- Ở nhà nấu cơm đừng chắt nước kẻo bị phỏng nghen! Mai má về.

Con Bé nghe tiếng má phóng qua cái mương trước nhà rồi mất đi trong tiếng đại bác rền rĩ và tiếng mưa. Nó nghĩ, cái cầu trơn nên má nhảy qua mương đi cho lẹ.

Sáng nay má lại đi qua nhà. Má ngồi xuồng cùng các cô du kích. Tiếng má gọi dậy lên từ xa. […] Chị em con Bé vỗ tay hoan hô lại má và các cô, cái thuyền đầy lá ngụy trang, lô nhô đầu súng, trôi khuất sau lùm cây te tua vì đạn đại bác còn sót lại những cánh hoa giành giành trắng muốt. Từng cuộn nước xoáy do mái dằm bơi nặng tay của má in lại trên mặt rạch.

Con Bé chờ nghe tiếng súng nổ. Từ sáng tới giờ nó đã leo lên đó mấy lần .[…] Con bé nhìn về phía đó. Nơi trước đây có những đốm vàng của các rẫy khoai, những đường viền xanh của những vườn cây mà nó biết rất rõ ở đó có những cây bưởi vẫn trổ bông trắng, những đám mía tây đánh lá, những hàng dừa xiêm với tay đụng trái và những rặng mãng cầu trĩu quả. Bom đạn giặc đã xóa đi tất cả. Bây giờ trong tàn rụi đó, chỉ còn thấy nóc gác chuông nhà thơ Bà Mi nhọn hoắt như một lưỡi dao lấp lóa trong nắng bên cạnh cái bóng chuồng cu đen đúa của đồn dân vệ. Xa hơn nữa là cái lằn sông cái, mây như từng tảng núi đá vỡ ra đang sà mình xuống đó. Lát nữa súng sẽ nổ ở hướng đó, nó biết vậy, đó là mặt trận của má và các cô…

Tóm tắt phần cuối: Bốn chị em ở nhà với nội Sáu. Hàng ngày, con Bé leo lên ngọn dừa hướng về phía trường học, về nơi má và các cô du kích đang chiến đấu để chờ tin. Bốn chị em mong nhớ mẹ, khao khát được gặp mẹ nhưng không quên nhiệm vụ học bài do “cô giáo Bé” giao cho. Khi có tiếng súng quân ta, con bé lập tức trèo lên ngọn dừa chờ tin. Ngày mẹ trở về, bốn chị em hạnh phúc chạy theo mẹ “như lũ gà con”. Trường học được dựng lại, con bé dắt đàn em đến trường…

(Trích Mẹ vắng nhà – Nguyễn Thi, Truyện ngắn Việt Nam 1945 – 1985, NXB Văn học, 1985, tr.399)

[1] Nguyễn Thi là một trong những cây bút văn xuôi hàng đầu của văn nghệ giải phóng miền Nam thời kì kháng chiến chống Mĩ. Văn Nguyễn Thi vừa giàu chất hiện thực chiến tranh, vừa đằm thắm trữ tình với ngôn ngữ đậm chất Nam Bộ. Truyện ngắn “Mẹ vắng nhà” được viết năm 1966 lúc cuộc kháng chiến diễn ra ác liệt.

Đoạn trích được kể từ ngôi thứ mấy?

Xem lời giải

Câu hỏi trong đề: Đề minh họa thi vào lớp 10 môn Ngữ văn năm 2025 - Sở GD&ĐT Thái Nguyên (2) có đáp án !!

Bắt đầu thi

Quảng cáo

Trả lời:

Giải bởi Vietjack

Đoạn trích được kể từ ngôi thứ ba.

Câu hỏi cùng đoạn

Câu 2:

Sự khốc liệt của chiến tranh được gợi lên qua những âm thanh nào?

Xem lời giải

Lời giải của GV VietJack

Sự khốc liệt của chiến tranh được gợi lên qua những âm thanh:

Tiếng bom nổ, tiếng rít của máy bay phản lực, tiếng đò máy chạy ngoài sông, tiếng trời chuyển kéo dài, tiếng súng trường, tiếng đại bác.

Câu 3:

Trong đoạn trích, tác giả đã thể hiện những tình cảm gì với nhân vật Bé?

Xem lời giải

Lời giải của GV VietJack

Trong đoạn trích, tác giả đã thể hiện những tình cảm với nhân vật Bé:

- Nể phục sự đảm đang, tháo vát của cô bé phải trưởng thành sớm trong hoàn cảnh mẹ vắng nhà, phải thay mẹ chăm lo cho các em.

- Yêu quý sự hồn nhiên, đáng yêu của cô bé. Mặc dù phải trưởng thành sớm nhưng cô bé vẫn có lúc hồn nhiên, bộc lộ tâm lí trẻ con.

Câu 4:

Yếu tố miêu tả có vai trò gì trong đoạn trích?

Xem lời giải

Lời giải của GV VietJack

Trong đoạn trích, yếu tố miêu tả có vai trò khắc họa và nhấn mạnh sự khốc liệt, tang thương của chiến tranh và những số phận con người trong thời chiến.

Câu 5:

Qua nhân vật Bé, em có suy nghĩ như thế nào về trách nhiệm của bản thân đối với gia đình?

Xem lời giải

Lời giải của GV VietJack

Suy nghĩ về trách nhiệm của bản thân với gia đình:

Gợi ý:

- Gia đình là tế bào của xã hội. Mỗi thành viên trong gia đình cần nỗ lực xây dựng và bảo vệ nền tảng gia đình vững chắc. Vì vậy, trách nhiệm của mỗi cá nhân với gia đình là rất quan trọng. Bản thân mỗi học sinh (có vai trò là cháu, con, anh/ chị trong gia đình) cần cố gắng hoàn thiện bản thân, nỗ lực trong học tập và rèn luyện để củng cố sự bền vững của gia đình, rộng hơn là cống hiến cho cộng đồng, xã hội.

* Học sinh có thể diễn đạt theo nhiều cách khác nhau, miễn sao hợp lí.

Sách thầy cô Vietjack biên soạn:

Xem thêm »

Bình luận

CÂU HỎI HOT CÙNG CHỦ ĐỀ

Câu 1

Hiện nay, một số bạn trẻ sử dụng mạng xã hội chưa đúng cách. Hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) bày tỏ suy nghĩ của em về vấn đề trên.

Xem đáp án

Lời giải

a. Đảm bảo cấu trúc một bài văn nghị luận.

Có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài. Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài kết luận được vấn đề.

b. Đọc văn bản và xác định đúng vấn đề nghị luận

(vấn đề nghị luận được phát hiện trong quá trình đọc sẽ thể hiện bằng cách tích hợp trong bài nghị luận ở phần nội dung nghị luận và không cần trả lời bằng câu trả lời riêng).

c. Triển khai vấn đề nghị luận:

Học sinh có thể triển khai vấn đề nghị luận theo nhiều cách nhưng phải làm rõ vấn đề thành các luận điểm rõ ràng, cụ thể.

Về nội dung: xác định, phân tích được vấn đề cần giải quyết và đề xuất những giải pháp phù hợp, khả thi, thuyết phục.

Về hình thức: Lập luận chặt chẽ, đưa ra được lí lẽ và bằng chứng để làm sáng tỏ luận điểm; các luận điểm, lí lẽ, bằng chứng được sắp xếp theo trình tự hợp lí.

Bố cục bài viết cần đảm bảo:

* Giới thiệu vấn đề cần nghị luận và nêu khái quát quan điểm cá nhân về vấn đề.

* Triển khai vấn đề nghị luận

- Giải thích vấn đề nghị luận: Mạng xã hội là gì? Sử dụng mạng xã hội chưa đúng cách là gì?

- Thể hiện quan điểm của người viết về việc một số bạn trẻ sử dụng mạng xã hội chưa đúng cách, có thể theo một số gợi ý sau:

+ Thực trạng: Hiện nay, mạng xã hội vô cùng phổ biến, đặc biệt với người trẻ. Điều đó cũng mang đến những mặt tiêu cực khi người trẻ sử dụng không đúng cách MXH. Đây là một vấn đề đáng lo ngại, bởi nó ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của học sinh.

+ Nguyên nhân:

. MXH phát triển với tốc độ quá nhanh chóng và đem đến nhiều trải nghiệm mới lạ, thú vị, kết nối mọi người.

. Người trẻ không được trang bị đầy đủ kiến thức khi tiếp cận MXH.

. Gia đình và nhà trường chưa đề ra phương pháp hiệu quả giúp giáo dục nhận thức của học sinh về MXH.

+ Hậu quả:

. HS dễ sa đà, sử dụng MXH quá nhiều dẫn đến nghiện MXH và ảnh hướng đến sức khỏe.

. HS chưa biết cách bảo mật thông tin cá nhân, các thông tin này có thể bị lộ gây nên nhiều phiền toái, mất mát.

. Học sinh hông phân biệt được thật, giả, trở thành đối tượng dễ bị lôi kéo, dụ dỗ, kích động.

. Sử dụng mạng xã hội quá nhiều khiến con người sống ảo, chỉ chăm chút cho hình ảnh trên mạng, quên mất bản thân và các mối quan hệ ở ngoài đời thực.

. Sử dụng nhiều chiêu trò gây sốc, phản cảm để bản thân được nổi tiếng trên mạng xã hội.

-> Ảnh hưởng đến sự phát triển nhân cách và tương lai của học sinh.

+ Mở rộng, trao đổi với quan điểm trái chiều hoặc ý kiến khác để có cái nhìn toàn diện...

+ Cách khắc phục: cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường, xã hội và bản thân HS

. HS cần ý thức được MXH có hai mặt tích cực và tiêu cực, từ đó cảnh giác và sử dụng MXH cẩn thận, an toàn.

. Gia đình, nhà trường, xã hội phối hợp xây dựng mạng lưới tư vấn, hướng dẫn HS sử dụng MXH, có định hướng và sử dụng MXH hiệu quả.

* Khẳng định lại quan điểm cá nhân đã trình bày và rút ra bài học cho bản thân.

Học sinh có thể có nhiều cách hiểu khác nhau miễn sao lập luận hợp lí, thuyết phục.

d. Chính tả, dùng từ, đặt câu.

Đảm bảo chuẩn chính tả ngữ pháp tiếng Việt, dùng từ, đặt câu, diễn đạt mạch lạc.

e. Sáng tạo

Có cách diễn đạt sáng tạo; thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Lưu ý:

- Khuyến khích và trân trọng những bài làm có sự sáng tạo và giọng điệu riêng.

- Chấp nhận cách kiến giải khác nhau về vấn đề kể cả không có trong hướng dẫn chấm miễn là hợp lý và thuyết phục.

Tổng điểm toàn bài là 4,0 điểm có thể cho điểm lẻ đến 0,25 điểm. Việc chi tiết hóa điểm số phải có sự thống nhất trong tổ chấm thi đảm bảo không có sự sai lệch với tổng điểm của mỗi câu.

Câu 2

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích tình cảm của người mẹ trong đoạn trích ở phần đọc hiểu.

Xem đáp án

Lời giải

a. Xác định được yêu cầu về hình thức, dung lượng của đoạn văn:

- Xác định đúng yêu cầu về hình thức và dung lượng (khoảng 150 chữ) của đoạn văn. Học sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng- phân - hợp,...

- Đảm bảo bố cục ba phần mở đoạn, thân đoạn, kết đoạn. Đây chỉ là một đoạn trong bài văn nghị luận xã hội. HS không biến thành bài văn thu nhỏ.

b. Xác định yêu cầu về mặt nội dung:

* Đoạn văn phân tích tình cảm của người mẹ trong đoạn trích ở phần đọc hiểu.

- Mở đoạn: giới thiệu tác giả, tác phẩm; khái quát tình cảm của người mẹ trong đoạn trích.

- Thân đoạn: Phân tích tình cảm của người mẹ trong đoạn trích

+ Người mẹ yêu thương con vô bờ. Dẫu phải hoạt động cách mạng, phải rời nhà liên tục. Nhưng chỉ cần có cơ hội ghé về nhà, chị đều âu yếm, quan tâm, dặn dò con.

+ Nhưng với người mẹ, tình cảm ấy gắn liền với trách nhiệm. Người mẹ sẵn sàng vượt qua mưa bom bão đạn để chiến đấu bảo vệ đất nước, quê hương, bảo vệ sự bình yên cho những đứa con thơ, người thân, gia đình.

=> Tình cảm của người mẹ trong đoạn trích là tình cảm thiêng liêng điển hình trong thời kháng chiến ác liệt. Tình yêu thương gia đình đã hòa quyện cùng tình yêu nước, trở thành nguồn sức mạnh to lớn để người mẹ sẵn sàng chiến đấu và chiến thắng kẻ thù.

- Kết đoạn: Khái quát vấn đề.

* Đoạn văn phải sử dụng lí lẽ, bằng chứng phù hợp để làm sáng tỏ vấn đề trên.

c. Hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận

- Xác định được các ý phù hợp để làm sáng tỏ vấn đề.

- Sắp xếp được hệ thống ý hợp lý theo đặc điểm bố cục của kiểu đoạn văn.

d. Viết đoạn văn đảm bảo các các yêu cầu sau:

- Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề.

- Trình bày rõ quan điểm và hệ thống các ý.

- Lập luận chặt chẽ, thuyết phục; lí lẽ xác đáng; bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp giữa lí lẽ và bằng chứng.

đ. Diễn đạt

Đảm bảo chuẩn chính tả, đúng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết câu trong đoạn văn.

e. Sáng tạo