Hãy viết bài văn (khoảng 600 chữ) phân tích bài thơ sau:

Đối thoại

Thành phố bây giờ ít tiếng chim

Người bận củi tìm trên mặt đất

Mấy ai ngẩng lên và lắng nghe.

 

Hiệu sách bây giờ ngại bản thơ

Suốt ngày tất tả ai mơ mộng

Hoa chẳng còn thơm đến bất ngờ.

 

Thành phố còn ai ngồi ghế đá

Lặng nhìn trăng rộng phía hồ xa

Còn ai mỗi bận cây thay lá

Nghe lòng xao xác dưới chân qua.

 

Kìa lắng cành xanh rơi tiếng chim

Tay ai lật sách giữa phòng im

Có chi xao xuyến. Hương hoa bưởi

vẫn ngát như ngày anh biết em.

(Vũ Quần Phương, Giấy mênh mông trắng, NXB Văn học, 2003, tr.37-38)

Tiêu chí đánh giá

Thang điểm

Nội dung

Tổ chức bài văn nghị luận

Từ vựng, ngữ pháp

Thể hiện đầy đủ các nội dung:

(1) Giới thiệu về tác giả Vũ Quần Phương, khái quát về bài thơ: (0,5 điểm)

Bài thơ thể hiện những cảm xúc, suy tư của nhân vật trữ tình trước sự thay đổi của cuộc sống đô thị và con người hiện đại.

(2) Phân tích nội dung của bài thơ: (2,0 điểm)

- Cảm xúc của nhân vật trữ tình trước sự đổi thay của thành phố:

+ Thành phố thiếu vắng hình ảnh thiên nhiên nên thơ (ít tiếng chim; hoa chẳng còn thơm); con người thành phố bận lo toan vật chất (bận cúi tìm trên mặt đất, suốt ngày tất tả), ít chú ý đến dời sống tinh thần (thờ ơ trước vẻ đẹp thiên nhiên; không quan tâm đến thơ ca; không dành những “khoảng lặng” để lắng nghe cảm xúc của mình,...).

+ Nhân vật trữ tình cảm thấy buồn, hoài niệm, tiếc nuối.

- Cảm xúc của nhân vật trữ tình khi phát hiện ra khoảng thi vị của thành phố:

+ Thành phố vẫn còn những khoảng không gian lãng mạn (cành xanh rơi tiếng chim), những con người theo đuổi giá trị tinh thần (tay ai lật sách).

+ Nhân vật trữ tình cảm thấy ngỡ ngàng, xúc động, hạnh phúc (Có chi xao xuyến. Hương hoa bưởi/vẫn ngát như ngày anh biết em).

- Những suy tư về cuộc sống và con người được gợi mở từ bài thơ:

+ Vẻ đẹp thiên nhiên, cuộc sống, tâm hồn con người chưa từng mất đi mà chỉ bị cuộc sống vật chất xô bồ khuất lấp.

+ Con người cần có “khoảng lặng” để cân bằng cảm xúc, cảm nhận và thêm trân trọng những giá trị tinh thần.

(3) Phân tích nghệ thuật của bài thơ: (2,0 điểm)

- Bài thơ kết cấu theo mạch ngầm dối thoại:

+ Nhan đề “Đối thoại”

+ Nhân vật trữ tình “anh” tự đối thoại với chính mình, thể hiện quá trình “ngộ nhận” và “vỡ lẽ” về những điều mất - còn.

+ Nhiều cặp đối lập đan xen: không gian đô thị - không gian thiên nhiên; hiện tại - quá khứ; con người lo toan vật chất - con người lãng mạn, tinh tế;...

- Cách gieo vần, ngắt nhịp thơ linh hoạt; giọng điệu phù hợp mạch cảm xúc đi từ buồn đến vui.

- Các hình ảnh giản dị, giàu sức gợi.

- Ngôn từ giàu cảm xúc: từ ngữ cảm thán, đại từ phiếm chỉ, cấu trúc phủ định...; biện pháp tu từ phong phú: ẩn dụ, hoán dụ, điệp ngữ,...

(4) Đánh giá chung về bài thơ: (0,5 điểm)

- Bài thơ là tiếng nói trữ tình sâu lắng của Vũ Quần Phương, bộc lộ niềm tin yêu cuộc sống và mong muốn lưu giữ những vẻ đẹp bình dị mà đáng quý của thiên nhiên, cuộc sống, con người.

- Bài thơ thể hiện nét đặc sắc của thơ Vũ Quần Phương: giản dị, giàu cảm xúc, gợi suy tưởng và triết lí sâu sắc.

(Lưu ý: Thí sinh có thể triển khai mạch ý theo cách thức linh hoạt, miễn là phân tích được nội dung và nghệ thuật của bài thơ).

- Xác định được yêu cầu về hình thức, dung lượng bài văn: Bài văn có dung lượng khoảng 600 chữ; bố cục ba phần: mở bài, thân bài, kết bài.

- Đảm bảo mạch lạc và liên kết trong bài văn:

+ Triển khai các luận điểm làm rõ nội dung và nghệ thuật của bài thơ.

+ Lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp; lập luận

Thuyết phục; kết hợp chặt chẽ lí lẽ và dẫn chứng tiêu biểu lựa chọn từ bài thơ.

+ Sử dụng phương tiện liên kết câu, liên kết đoạn hợp lí, chặt chẽ.

- Đảm bảo chuẩn chính tả.

- Dùng từ chính xác, sinh động.

- Đặt câu đúng ngữ pháp tiếng Việt; các kiểu câu đa dạng, phù hợp.

Thể hiện đầy đủ các nội dung:

(1) Giới thiệu về tác giả Vũ Quần Phương, khái quát về bài thơ: (0,5 điểm)

Bài thơ thể hiện những cảm xúc, suy tư của nhân vật trữ tình trước sự thay đổi của cuộc sống đô thị và con người hiện đại.

(2) Phân tích nội dung của bài thơ: (2,0 điểm)

- Cảm xúc của nhân vật trữ tình trước sự đổi thay của thành phố:

+ Thành phố thiếu vắng hình ảnh thiên nhiên nên thơ (ít tiếng chim; hoa chẳng còn thơm); con người thành phố bận lo toan vật chất (bận cúi tìm trên mặt đất, suốt ngày tất tả), ít chú ý đến dời sống tinh thần (thờ ơ trước vẻ đẹp thiên nhiên; không quan tâm đến thơ ca; không dành những “khoảng lặng” để lắng nghe cảm xúc của mình,...).

+ Nhân vật trữ tình cảm thấy buồn, hoài niệm, tiếc nuối.

- Cảm xúc của nhân vật trữ tình khi phát hiện ra khoảng thi vị của thành phố:

+ Thành phố vẫn còn những khoảng không gian lãng mạn (cành xanh rơi tiếng chim), những con người theo đuổi giá trị tinh thần (tay ai lật sách).

+ Nhân vật trữ tình cảm thấy ngỡ ngàng, xúc động, hạnh phúc (Có chi xao xuyến. Hương hoa bưởi/vẫn ngát như ngày anh biết em).

- Những suy tư về cuộc sống và con người được gợi mở từ bài thơ:

+ Vẻ đẹp thiên nhiên, cuộc sống, tâm hồn con người chưa từng mất đi mà chỉ bị cuộc sống vật chất xô bồ khuất lấp.

+ Con người cần có “khoảng lặng” để cân bằng cảm xúc, cảm nhận và thêm trân trọng những giá trị tinh thần.

(3) Phân tích nghệ thuật của bài thơ: (2,0 điểm)

- Bài thơ kết cấu theo mạch ngầm dối thoại:

+ Nhan đề “Đối thoại”

+ Nhân vật trữ tình “anh” tự đối thoại với chính mình, thể hiện quá trình “ngộ nhận” và “vỡ lẽ” về những điều mất - còn.

+ Nhiều cặp đối lập đan xen: không gian đô thị - không gian thiên nhiên; hiện tại - quá khứ; con người lo toan vật chất - con người lãng mạn, tinh tế;...

- Cách gieo vần, ngắt nhịp thơ linh hoạt; giọng điệu phù hợp mạch cảm xúc đi từ buồn đến vui.

- Các hình ảnh giản dị, giàu sức gợi.

- Ngôn từ giàu cảm xúc: từ ngữ cảm thán, đại từ phiếm chỉ, cấu trúc phủ định...; biện pháp tu từ phong phú: ẩn dụ, hoán dụ, điệp ngữ,...

(4) Đánh giá chung về bài thơ: (0,5 điểm)

- Bài thơ là tiếng nói trữ tình sâu lắng của Vũ Quần Phương, bộc lộ niềm tin yêu cuộc sống và mong muốn lưu giữ những vẻ đẹp bình dị mà đáng quý của thiên nhiên, cuộc sống, con người.

- Bài thơ thể hiện nét đặc sắc của thơ Vũ Quần Phương: giản dị, giàu cảm xúc, gợi suy tưởng và triết lí sâu sắc.

(Lưu ý: Thí sinh có thể triển khai mạch ý theo cách thức linh hoạt, miễn là phân tích được nội dung và nghệ thuật của bài thơ).

- Xác định được yêu cầu về hình thức, dung lượng bài văn: Bài văn có dung lượng khoảng 600 chữ; bố cục ba phần: mở bài, thân bài, kết bài.

- Đảm bảo mạch lạc và liên kết trong bài văn:

+ Triển khai các luận điểm làm rõ nội dung và nghệ thuật của bài thơ.

+ Lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp; lập luận

Thuyết phục; kết hợp chặt chẽ lí lẽ và dẫn chứng tiêu biểu lựa chọn từ bài thơ.

+ Sử dụng phương tiện liên kết câu, liên kết đoạn hợp lí, chặt chẽ.

- Đảm bảo chuẩn chính tả.

- Dùng từ chính xác, sinh động.

- Đặt câu đúng ngữ pháp tiếng Việt; các kiểu câu đa dạng, phù hợp.

 Thể hiện được 2/3 nội dung (1), (2), (3).

Tổ chức thành bài văn hoàn chỉnh, triển khai thiếu ý hoặc ý còn sơ sài.

Dùng từ, viết câu đạt yêu cầu cơ bản.

3,5

Viết thành bài văn nhưng chưa hoàn chỉnh, chưa rõ nội dung của bài, mắc lỗi dùng từ, đặt câu.

1,5

Không làm bài/ Nội dung viết không liên quan đến yêu cầu của đề bài.

0