Câu hỏi:

14/10/2025 138 Lưu

Văn bản ngữ liệu

“CÂY NHÂN CÁCH” VÀ MẢNH ĐẤT TRUYỀN THỐNG

Cách mạng công nghệ 4.0 là thời của vi điện tử, của kết nối vạn vật, của người máy,... Con người đứng trước cơ hội được thụ hưởng những văn minh mới mẻ nhưng cũng phải đối mặt với những thử thách ghê gớm như các vấn nạn: thất nghiệp, ô nhiễm môi sinh, biến đổi khí hậu, dịch bệnh,... Trước sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các nền kinh tế ngày càng lớn, con người càng phải cần đến nhau hơn, để đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ, san sẻ. Chưa kể, đứng trước sự can thiệp lạnh lùng của máy móc, công nghệ, của văn minh phi truyền thống,... con người phải đối mặt với trạng thái stress, sự vô cảm, chai lì cảm xúc,... nên dễ phát sinh những hành động khó kiểm soát. Đấy cũng là một trong những nguyên nhân gây nên tình trạng đạo đức suy thoái nghiêm trọng. Thực trạng này sẽ ngày thêm nghiêm trọng hơn nếu không có sự chung tay ngăn chặn của toàn xã hội.

Dù ở thời cách mạng công nghiệp nào thì nền móng tinh thần xã hội vẫn là đạo đức. Những bài học đạo lí làm người, thương yêu con người, căm ghét cái ác, tinh thần hướng thiện của cha ông ta được kết tinh trong văn học truyền thống và hiện đại rồi tỏa sáng ở những hình tượng nghệ thuật thẩm mĩ đặc sắc. Không ngẫu nhiên trong văn hóa Việt, Chử Đồng Tử được phong là “Tứ bất tử” – bốn vị thánh không chết. Truyện cổ tích này trước hết là sự minh họa sinh động, cụ thể, rất mực cảm động và chân thực cho chữ Hiếu. [...]

Những truyện cổ tích đẹp là những giấc mơ khơi nguồn, nuôi dưỡng và thúc đẩy khát vọng lớn lao của con người. Sống có nghĩa là khát vọng. Hết khát vọng là dấu hiệu sự sống dừng lại. Mà cổ tích là cả một thế giới vô tận những ước mơ. Hình tượng ông Bụt trở thành biểu tượng cho sức mạnh chính nghĩa, công lí giúp đỡ kẻ nghèo, người bất hạnh,... Cô Tấm (truyện “Tấm Cám”) mỗi lần gặp tai ách khổ nạn là được Bụt hiện lên cứu giúp. Nghe thấy tiếng thở dài phiền não của anh chàng nghèo khổ phải đi kiếm cây tre trăm đốt mới cưới được vợ là Bụt hiện ra giúp (truyện “Cây tre trăm đốt”)... Như vậy, Bụt chẳng phải là một biểu trưng cho khát vọng được che chở, được giúp đỡ, được bình yên, hạnh phúc đó sao? Người Việt cũng có cách hiểu khác về tư tưởng “cứu độ” của Phật giáo. Tượng Phật Việt Nam có nghìn mắt nghìn tay. Nghìn mắt để nhìn thấy mà thấu hiểu và thấu cảm nỗi khổ trầm luân của chúng sinh, nghìn tay để cứu vớt con người! Nhân ái, bao dung, chia sẻ là thế! [...] Con người như cây xanh phải được cắm sâu rễ vào mảnh đất truyền thống để hút dinh dưỡng văn hóa và vươn cao lá cành vào bầu trời thời đại để quang hợp ánh sáng lí tưởng.

(Theo baovannghe.com.vn, số 23-2022)

11.2. Câu hỏi đọc hiểu và viết

11.2.1. Câu hỏi đọc hiểu

 Xác định vấn đề nghị luận của văn bản trên.

Quảng cáo

Trả lời:

verified Giải bởi Vietjack

Văn bản trên bàn luận về nhân cách con người và truyền thống văn hoá.

Câu hỏi cùng đoạn

Câu 2:

 Xác định thời đại được nhắc đến trong đoạn văn đầu của văn bản?

Xem lời giải

verified Giải bởi Vietjack

- Thời đại được nhắc đến là thời của cách mạng công nghệ 4.0, đặc trưng bởi vi điện tử, kết nối vạn vật, người máy,…

Câu 3:

Tác giả đề cập những vấn nạn nào mà con người phải đối mặt trong thời đại công nghệ 4.0?

Xem lời giải

verified Giải bởi Vietjack

- Trong thời đại công nghệ 4.0, tác giả đã đề cập đến các vấn nạn mà con người phải đối mặt, bao gồm: Thất nghiệp, ô nhiễm môi sinh, biến đổi khí hậu, dịch bệnh, stress (căng thẳng tâm lý), sự vô cảm, chai lì cảm xúc, những hành động khó kiểm soát dẫn đến suy thoái đạo đức,… Những vấn nạn này được xem là hệ quả tiêu cực của sự phát triển công nghệ nhanh chóng và thiếu sự cân bằng giữa tiến bộ vật chất và nền tảng đạo đức, tinh thần.

Câu 4:

 Theo văn bản, đâu là nền móng tinh thần của xã hội ở mọi thời đại công nghiệp? Câu văn nào khẳng định điều đó?

Xem lời giải

verified Giải bởi Vietjack

- Theo văn bản, nền móng tinh thần của xã hội ở mọi thời đại công nghiệp chính là đạo đức. Đạo đức được xem là yếu tố cốt lõi giúp xã hội phát triển bền vững, là nền tảng để con người giữ gìn nhân cách, đối diện với những biến động và thử thách trong thời đại công nghệ hiện nay.

- Câu văn khẳng định điều đó là: “Dù ở thời cách mạng công nghiệp nào thì nền móng tinh

thần xã hội vẫn là đạo đức.”

Câu 5:

Cách đặt nhan đề văn bản có gì đặc sắc?

Xem lời giải

verified Giải bởi Vietjack

Nhan đề đặc sắc ở việc sử dụng hình ảnh “Cây nhân cách”. Cách đặt nhan đề tạo sự mới lạ và gây chú ý đối với người đọc.

Câu 6:

Tại sao cụm từ “Cây nhân cách” lại đặt trong dấu ngoặc kép?

Xem lời giải

verified Giải bởi Vietjack

Cụm từ “Cây nhân cách” đặt trong dấu ngoặc kép vì nó được sử dụng không bình thường; theo nghĩa ẩn dụ, văn hóa truyền thống như mảnh đất để trên đó nhân cách con người như “cây” được mọc lên.

Câu 7:

Những hình tượng nào được nêu trong đoạn trích để minh họa cho lòng nhân ái và công lí?

Xem lời giải

verified Giải bởi Vietjack

- Những hình tượng nào được nêu trong đoạn trích để minh họa cho lòng nhân ái và công lí là: Ông Bụt trong truyện cổ tích, tượng Phật nghìn mắt nghìn tay.

Câu 8:

Tác giả cho rằng vai trò của văn học truyền thống là gì trong việc bồi dưỡng đạo đức con người?

Xem lời giải

verified Giải bởi Vietjack

- Văn học truyền thống kết tinh đạo lí làm người, yêu thương, hướng thiện, giúp nuôi dưỡng nhân cách và khát vọng sống đẹp.

Câu 9:

Câu văn: “Con người như cây xanh phải được cắm sâu rễ vào mảnh đất truyền thống…” là hình ảnh ẩn dụ cho điều gì?

Xem lời giải

verified Giải bởi Vietjack

- Câu văn: “Con người như cây xanh phải được cắm sâu rễ vào mảnh đất truyền thống…” là hình ảnh ẩn dụ cho việc con người cần bám sâu vào nền tảng văn hóa truyền thống để phát triển bền vững trong thời đại mới.

Câu 10:

 Vì sao ông Bụt trở thành biểu tượng trong văn học cổ tích Việt Nam?

Xem lời giải

verified Giải bởi Vietjack

- Ông Bụt trở thành biểu tượng trong văn học cổ tích Việt Nam vì ông Bụt tượng trưng cho công lí, lòng nhân ái, luôn giúp đỡ người lương thiện, bất hạnh – biểu trưng cho khát vọng được che chở và hạnh phúc.

Câu 11:

Xác định kiểu câu và nêu tác dụng của chúng trong đoạn văn sau: “Những truyện cổ tích đẹp là những giấc mơ khơi nguồn, nuôi dưỡng và thúc đẩy khát vọng lớn lao của con người. Sống có nghĩa là khát vọng. Hết khát vọng là dấu hiệu sự sống dừng lại. Mà cổ tích là cả một thế giới vô tận những ước mơ.”.

Xem lời giải

verified Giải bởi Vietjack

Bốn câu văn đều là câu khẳng định; giúp tác giả lập luận một cách rõ ràng, mạch lạc; tạo ra giọng điệu mạnh mẽ, vừa có lô gích chặt chẽ vừa giàu màu sắc biểu cảm,...

Câu 12:

Từ biểu tượng “Phật nghìn mắt nghìn tay”, hãy liên hệ với vai trò của lòng nhân ái trong xã hội hiện nay.

Xem lời giải

verified Giải bởi Vietjack

- Biểu tượng “Phật nghìn mắt nghìn tay” nhấn mạnh việc cần có trái tim biết thấu cảm và bàn tay hành động giúp đỡ người khác. Trong xã hội hiện nay, nhân ái là điều cốt lõi giúp gắn kết cộng đồng và chống lại sự vô cảm.

Câu 13:

Từ ví dụ trong truyện cổ tích, hãy liên hệ với hiện tượng thanh niên ngày nay sống thiếu ước mơ, hoài bão.

Xem lời giải

verified Giải bởi Vietjack

- Cổ tích nuôi dưỡng ước mơ, khát vọng; trong khi nhiều bạn trẻ hiện nay sống thực dụng, chạy theo danh lợi mà quên ước mơ cao đẹp – đây là điều đáng báo động cần được điều chỉnh qua giáo dục văn hóa.

Câu 14:

Em suy nghĩ gì về ý kiến sau của tác giả: “Con người như cây xanh phải được cắm sâu rễ vào mảnh đất truyền thống để hút dinh dưỡng văn hóa và vươn cao lá cành vào bầu trời thời đại để quang hợp ánh sáng lí tưởng.”?

Xem lời giải

verified Giải bởi Vietjack

Có thể nêu suy nghĩ bằng cách diễn đạt khác nhau, nhưng ý chung cần có là:

– Đây là câu văn kết thúc văn bản, làm sáng tỏ cho nhan đề “Cây nhân cách” và mảnh đất truyền thống.

– Câu văn như là kết luận toàn bộ ý kiến phân tích của người viết: khẳng định vai trò to lớn của văn hóa truyền thống đối với sự phát triển nhân cách của mỗi con người.

Câu 15:

Văn bản giúp anh/chị nhận thức rõ hơn điều gì về vai trò của đạo đức trong xã hội hiện đại?

Xem lời giải

verified Giải bởi Vietjack

- Đạo đức là nền tảng tinh thần không thể thay thế, giúp con người giữ vững nhân cách, ứng xử đúng mực và hướng đến sự phát triển bền vững giữa thời đại công nghệ nhiều biến động.

CÂU HỎI HOT CÙNG CHỦ ĐỀ

Lời giải

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Trình bày suy nghĩ của mình về quan điểm sau: “Sống là khát vọng”.

- Hệ thống ý

+ “Sống là khát vọng” là một quan điểm sâu sắc và đúng đắn về ý nghĩa đích thực của cuộc sống con người.

+ Khát vọng là những mong muốn, ước mơ lớn lao thúc đẩy con người hành động, vươn tới cái tốt đẹp hơn trong cuộc sống.

+ Khát vọng chính là ánh sáng định hướng, giúp con người vượt qua nghịch cảnh, sống có mục tiêu và ý nghĩa.

+ “Sống là khát vọng” không chỉ là một câu nói truyền cảm hứng mà còn là một chân lí sống, nhắc nhở mỗi chúng ta hãy sống có ước mơ, có lý tưởng và không ngừng vươn tới những giá trị cao đẹp.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ thực tế để minh chứng cho nhận định.

+ Phân tích ý nghĩa sâu sắc của quan điểm với cuộc sống con người.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về quan điểm.

Đoạn văn tham khảo

“Sống là khát vọng” là một quan điểm sâu sắc và đúng đắn về ý nghĩa đích thực của cuộc sống con người. Tôi hoàn toàn đồng tình với nhận định này. Khát vọng là những mong muốn, ước mơ lớn lao thúc đẩy con người hành động, vươn tới cái tốt đẹp hơn trong cuộc sống. Một người sống mà không có khát vọng cũng giống như cây khô cằn không có nhựa sống, sớm muộn sẽ rơi vào sự trì trệ, vô nghĩa. Lịch sử nhân loại đã chứng minh: những phát minh, thành tựu vĩ đại đều bắt đầu từ khát vọng vươn lên, chinh phục, thay đổi và cống hiến. Trong đời sống cá nhân, khát vọng chính là ánh sáng định hướng, giúp con người vượt qua nghịch cảnh, sống có mục tiêu và ý nghĩa. Nhất là trong thời đại hiện nay, khi con người dễ bị cuốn vào guồng quay của vật chất và công nghệ, thì việc nuôi dưỡng những khát vọng chân chính lại càng cần thiết. Bởi vậy, “sống là khát vọng” không chỉ là một câu nói truyền cảm hứng mà còn là một chân lí sống, nhắc nhở mỗi chúng ta hãy sống có ước mơ, có lý tưởng và không ngừng vươn tới những giá trị cao đẹp.

Lời giải

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: mối quan hệ giữa truyền thống và hiện đại trong việc xây dựng nhân cách con người.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về thời đại công nghệ 4.0 với nhiều biến động và cơ hội phát triển.

- Dẫn dắt đến vấn đề nghị luận: Mối quan hệ giữa truyền thống và hiện đại trong việc xây dựng nhân cách con người – một vấn đề thiết yếu trong xã hội hiện đại.

* Thân bài:

a. Giải thích các khái niệm

- Truyền thống: là những giá trị văn hóa, đạo đức, phong tục, tư tưởng... được cha ông tích lũy và truyền lại qua nhiều thế hệ.

- Hiện đại: là những tiến bộ, đổi mới của thời đại, đặc biệt là trong công nghệ, tư duy, phương thức sống.

- Nhân cách con người: là tổng hòa các phẩm chất đạo đức, lối sống, cách hành xử… thể hiện giá trị và bản sắc của mỗi cá nhân.

⟹ Câu hỏi đặt ra: Giữa truyền thống và hiện đại, cái nào quan trọng hơn trong việc hình thành nhân cách con người?

b. Phân tích mối quan hệ giữa truyền thống và hiện đại trong việc hình thành nhân cách

- Truyền thống – nền tảng bền vững của nhân cách

+ Truyền thống chứa đựng đạo lí làm người, tình yêu thương, lòng nhân ái, hướng thiện – những yếu tố cốt lõi tạo nên con người chân chính.

+ Văn học dân gian như cổ tích, thần thoại (Bụt, Chử Đồng Tử, Tấm Cám…) giúp nuôi dưỡng lòng tốt, khát vọng sống đẹp, tinh thần công lí.

+ Giống như cây phải có rễ bám sâu trong đất mới vươn cao được: truyền thống là gốc rễ của “cây nhân cách”.

- Hiện đại – động lực thúc đẩy nhân cách phát triển phù hợp với thời đại

+ Công nghệ, khoa học, tư duy mới giúp con người tiếp cận tri thức, mở rộng tầm nhìn, sống năng động, sáng tạo.

+ Tuy nhiên, nếu không có nền tảng đạo đức từ truyền thống, hiện đại dễ dẫn đến vô cảm, lệ thuộc công nghệ, đánh mất bản sắc, suy thoái đạo đức.

- Hai yếu tố không đối lập mà bổ sung cho nhau

+ Con người thời đại mới cần kết hợp truyền thống và hiện đại: giữ vững gốc rễ văn hóa nhưng không bảo thủ, tiếp thu cái mới nhưng không đánh mất mình.

+ Như cây xanh: bám rễ vào đất (truyền thống), vươn cao đón ánh sáng (hiện đại) → phát triển hài hòa, bền vững.

c. Chứng minh và liên hệ thực tiễn

- Nhiều người trẻ hiện nay sống thực dụng, lệ thuộc công nghệ, thiếu đạo đức, nguyên nhân là xa rời truyền thống.

- Ngược lại, nhiều bạn trẻ biết kết hợp: dùng công nghệ học tập, rèn luyện bản thân, lan tỏa những giá trị sống đẹp trên mạng xã hội.

d. Bài học nhận thức và hành động

- Mỗi người cần hiểu đúng vai trò của truyền thống và hiện đại trong việc rèn luyện nhân cách.

- Biết giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc, đồng thời học hỏi cái mới, sáng tạo, có lý tưởng sống và trách nhiệm xã hội.

* Kết bài:

- Khẳng định lại: Truyền thống và hiện đại là hai yếu tố không thể tách rời, cần được kết hợp nhuần nhuyễn trong hành trình hoàn thiện nhân cách con người.

- Kêu gọi thế hệ trẻ: Hãy sống có khát vọng, có gốc rễ truyền thống, có tầm nhìn hiện đại – để trở thành công dân toàn cầu nhưng vẫn mang bản sắc Việt Nam.

Bài văn tham khảo

Thời đại công nghệ 4.0 đang mở ra trước mắt chúng ta một bức tranh rực rỡ của những thành tựu khoa học – kĩ thuật, đồng thời cũng đặt ra hàng loạt thách thức về lối sống, giá trị và nhân cách. Trong bối cảnh ấy, mối quan hệ giữa truyền thống và hiện đại trong việc xây dựng nhân cách con người trở thành một vấn đề có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Bởi lẽ, chỉ khi biết dung hòa hai yếu tố này, con người mới có thể phát triển toàn diện, vừa hội nhập với thế giới, vừa giữ gìn bản sắc riêng.

Truyền thống là những giá trị văn hóa, đạo đức, phong tục, tư tưởng được hun đúc và truyền lại qua nhiều thế hệ. Đó là nền tảng bền vững giúp định hình nhân cách con người. Những bài học làm người, tình yêu thương, tinh thần đoàn kết, lòng nhân ái… được thể hiện qua ca dao, tục ngữ, truyện cổ tích đã góp phần bồi dưỡng tâm hồn biết yêu cái thiện và chống lại cái ác. Từ hình tượng ông Bụt cứu giúp người lương thiện, đến Chử Đồng Tử – vị thánh bất tử vì lòng hiếu thảo và thủy chung – tất cả đã trở thành nguồn dinh dưỡng tinh thần nuôi lớn “cây nhân cách” của mỗi người Việt. Giống như cây xanh phải bám rễ sâu vào đất mới đứng vững trước bão tố, con người muốn vững vàng trong biến động của thời cuộc cần bám rễ vào nền tảng truyền thống.

Tuy nhiên, chỉ có truyền thống thôi chưa đủ. Hiện đại với những tiến bộ vượt bậc về tri thức, công nghệ, phương thức tư duy… là động lực giúp con người hoàn thiện nhân cách phù hợp với yêu cầu của thời đại. Công nghệ giúp mở rộng tầm nhìn, tiếp cận tri thức nhân loại, tạo cơ hội giao lưu văn hóa và rèn luyện bản lĩnh. Một bạn trẻ sử dụng mạng xã hội để lan tỏa những câu chuyện đẹp, tham gia các dự án cộng đồng, hay vận dụng công nghệ vào sáng tạo nghệ thuật… chính là minh chứng cho việc hiện đại có thể nâng tầm nhân cách khi được sử dụng đúng cách.

Điều quan trọng là truyền thống và hiện đại không đối lập mà bổ sung cho nhau. Nếu chỉ có hiện đại mà thiếu truyền thống, con người dễ bị cuốn vào vòng xoáy vật chất, sống vô cảm và mất gốc. Ngược lại, nếu chỉ bám vào truyền thống mà khước từ cái mới, con người dễ rơi vào bảo thủ, tụt hậu. Thực tế cho thấy, nhiều bạn trẻ Việt Nam hôm nay đã tìm được sự cân bằng: vừa tự hào gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, vừa tự tin hội nhập với thế giới bằng kiến thức, kỹ năng và tinh thần sáng tạo.

Nhận thức rõ điều đó, mỗi chúng ta cần chủ động rèn luyện nhân cách bằng cách tiếp thu những tinh hoa truyền thống, đồng thời cởi mở tiếp nhận cái mới. Giữ gìn sự trung thực, nhân ái, tinh thần cộng đồng của cha ông; kết hợp với tư duy khoa học, khả năng hội nhập và khát vọng vươn lên của thời đại – đó là con đường giúp con người vừa bền gốc vừa tỏa rộng cành lá, vươn tới bầu trời của tri thức và lý tưởng.

Truyền thống là gốc, hiện đại là cành. Cây nhân cách chỉ thật sự xanh tươi khi vừa hút được dinh dưỡng từ đất truyền thống, vừa quang hợp ánh sáng của thời đại. Thế hệ trẻ hôm nay cần biết trân trọng quá khứ, sống có bản lĩnh trong hiện tại và mở rộng ước mơ cho tương lai – để trở thành công dân toàn cầu nhưng vẫn mang hồn cốt Việt Nam.

Lời giải

Bạn cần đăng ký gói VIP ( giá chỉ từ 199K ) để làm bài, xem đáp án và lời giải chi tiết không giới hạn.

Nâng cấp VIP

Lời giải

Bạn cần đăng ký gói VIP ( giá chỉ từ 199K ) để làm bài, xem đáp án và lời giải chi tiết không giới hạn.

Nâng cấp VIP

Lời giải

Bạn cần đăng ký gói VIP ( giá chỉ từ 199K ) để làm bài, xem đáp án và lời giải chi tiết không giới hạn.

Nâng cấp VIP

Lời giải

Bạn cần đăng ký gói VIP ( giá chỉ từ 199K ) để làm bài, xem đáp án và lời giải chi tiết không giới hạn.

Nâng cấp VIP