Bài tập Sử học với các lĩnh vực khoa học có đáp án

- Giữa lịch sử và các ngành khoa học xã hội và nhân văn; khoa học tự nhiên và công nghệ… có mối quan hệ gắn bó mật thiết, hỗ trợ lẫn nhau.

- Xác định:

+ Để có được thông tin trong tư liệu 1 (Lược đồ tìm thấy một số dấu tích của người Nguyên thủy ở Đông Nam Á), các nhà sử học đã sử dụng kiến thức và phương pháp của khoa học địa lí.

+ Để có được thông tin trong tư liệu 2, các nhà sử học đã sử dụng kiến thức và phương pháp của ngành hóa học.

+ Để có được thông tin trong tư liệu 3, các nhà sử học đã sử dụng kiến thức và phương pháp của ngành toán học.

- Việc phối hợp sử dụng thông tin và phương pháp của các ngành khoa học khác nhau, giúp các nhà khoa học hiểu đúng vấn đề đang nghiên cứu và ngày càng hiểu đầy đủ hơn về quá khứ của loài người.

- Sử học là ngành khoa học nghiên cứu về toàn bộ đời sống của loài người trong quá khứ, trên các lĩnh vực: chính trị, quân sự, kinh tế, xã hội, văn hoá, khoa học, giáo dục,...

- Trong quá trình nghiên cứu, nhà sử học cần phải phối hợp sử dụng thông tin và phương pháp của các ngành khoa học khác nhau.

* Yêu cầu số 1: Tư liệu 4 giúp em biết đến các sự kiện lịch sử là:

- Sự khủng hoảng của chính quyền vua Lê – chúa Trịnh ở Đàng Ngoài của Đại Việt vào cuối thế kỉ XVIII

- Quân Tây Sơn lật đổ chính quyền chúa Trịnh, trao lại quyền cai quản Đàng Ngoài cho vua Lê

- Vua Lê Chiêu Thống sang cầu viện nhà Thanh, nhân cơ hội đó, nhà Thanh đem quân sang xâm lược Đại Việt

- Quân Tây Sơn dưới sự chỉ huy của vua Quang Trung đã đánh tan quân xâm lược Mãn Thanh

* Yêu cầu số 2: Một số sự kiện hoặc bối cảnh lịch sử được đề cập trong các hồi của tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí:

- Hồi 1:

+ Chúa Trịnh Sâm sủng ái Tuyên phi Đặng Thị Huệ.

+ Tuyên phi dựa vào sự giúp sức của Huy Quận công Hoàng Đình Bảo, đã bày mưu kế hại thế tử Trịnh Tông (con trưởng của chúa Trịnh Sâm), khiến thế tử Trịnh Tông bị truất ngôi và bị giam cầm.

+ Hồi thứ 2:

+ Chúa Trịnh Sâm qua đời, Trịnh Cán (con trai của Tuyên phi Đặng Thị Huệ) khi đó mới 6 tuổi lên nối ngôi.

+ Trước tình thế đó, Trịnh Khải cùng với quân Tam phủ, nửa đêm xông vào phủ chúa giết quận Huy Hoàng Đình Bảo, phế truất Trịnh Cán, tôn thế tử Trịnh Tông lên làm Nam Đoan Vương

- Hồi thứ 9 và hồi thứ 11:

+ Quân Tây Sơn lật đổ chính quyền chúa Trịnh, trao lại quyền cai quản Đàng Ngoài cho vua Lê

+ Nguyễn Hữu Chỉnh nhân lúc quân Tây Sơn mâu thuẫn nội bộ, có ý chống đối. Bắc Bình Vương Nguyễn Huệ phái Vũ Văn Nhậm (con rể của Nguyễn Nhạc) ra Bắc, tiêu diệt Nguyễn Hữu Chính; khiến vua Lê Chiêu Thống bỏ kinh đô đi lưu vong.

+ Tuy nhiên, đến lượt Vũ Văn Nhậm chuyên quyền, có ý chống đối Nguyễn Huệ. Nguyễn Huệ buộc phải đưa ra quân ra Bắc lần thứ hai, giết Vũ Văn Nhậm.

- Hồi thứ 12: Vua Lê Chiêu Thống sang cầu viện nhà Thanh, nhân cơ hội đó, nhà Thanh đem quân sang xâm lược Đại Việt

- Hồi 14, 15:

+ Quân Tây Sơn dưới sự chỉ huy của vua Quang Trung đã đánh tan quân xâm lược Mãn Thanh với chiến thắng vang dội tại Ngọc Hồi – Đống Đa

+ Sau khi đánh tan quân xâm lược, vua Quang Trung cho thi hành nhiều chính sách tích cực để khôi phục lại đất nước.

* Yêu cầu số 1: Giữa sử học với các ngành khoa học xã hội và nhân văn có mối quan hệ mật thiết, hỗ trợ lẫn nhau. Điều này được thể hiện qua các nội dung sau:

- Thứ nhất, vai trò của sử học với các ngành khoa học xã hội và nhân văn:

+ Lịch sử đời sống xã hội chính là chất liệu, là nguồn cảm hứng đưa đến sự ra đời của các công trình, tác phẩm của các ngành khoa học xã hội và nhân văn.

+ Tri thức lịch sử đồng thời cũng là tấm gương phản chiếu giá trị của các công trình, tác phẩm đó thuộc ngành khoa học xã hội và nhân văn với cuộc sống.

- Thứ hai, vai trò của các ngành khoa học xã hội và nhân văn đối với sử học:

+ Tri thức của các ngành khoa học xã hội và nhân văn hỗ trợ đắc lực cho việc tìm hiểu, phục dựng quá khứ.

+ Sử học luôn sử dụng tri thức, phương pháp nghiên cứu, thành tựu,... của nhiều ngành ngành khoa học xã hội và nhân văn để mô tả, phục dựng lại quá khứ. Nhờ đó, nhận thức lịch sử được chính xác, đầy đủ và sâu sắc hơn.

Yêu cầu số 2: Ví dụ:

+ Bối cảnh xã hội Việt Nam những năm 1930 – 1945 là chất liệu và nguồn cảm hứng cho các nhà văn như: Vũ Trọng Phụng, Ngô Tất Tố, Nam Cao… sáng tác nên các truyện ngắn, tiểu thuyết hoặc phóng sự. Tiêu biểu như: tiểu thuyết Tắt Đèn (Ngô Tất Tố); phóng sự Cơm thầy, cơm cô (Vũ Trọng Phụng); truyện ngắn Chí Phèo (Nam Cao)…

+ Mặt khác, khi khai thác các tác phẩm văn học như: tiểu thuyết Tắt Đèn (Ngô Tất Tố); phóng sự Cơm thầy, cơm cô (Vũ Trọng Phụng); truyện ngắn Chí Phèo (Nam Cao)… chúng ta sẽ có hiểu biết một cách sinh động về đời sống xã hội ở nông thôn và thành thị Việt Nam trước cách mạng tháng Tám (1945).