Chuyên đề Địa lý 11 Cánh diều Chuyên đề 1: Một số vấn đề về khu vực Đông Nam Á có đáp án

- Hợp tác trong ủy hội sông Mê Công

+ Thông qua chiến lược phát triển lưu vực dựa trên quản lý tổng hợp tài nguyên nước cho các giai đoạn và các chiến lược ngành cho hầu hết các lĩnh vực.

+ Hoàn thành xây dựng bộ quy chế sử dụng nước bao gồm một số thủ tục như: Trao đổi chia sẻ thông tin, số liệu; Giám sát sử dụng nước….

+ Nâng cấp, mở rộng và hiện đại hóa hệ thống giám sát số lượng và chất lượng nước, nguồn thủy sản đa dạng sinh học….

+ Xây dựng bộ cơ sở dữ liệu về tài nguyên nước và các tài nguyên liên quan cho toàn khu vực.

+ Hoàn thành dự án nghiên cứu chung về quản lý và phát triển bền vững lưu vực sông Mê Công.

+ Tăng cường tính tự chủ của MRC cả về tài chính và kỹ thuật thông qua chính sách tăng mức đóng góp hàng năm của các quốc gia thành viên.

+ Tăng cường đối thoại giữa các quốc gia thành viên MRC và giữa MRC Với các đối tác đối thoại, đối tác, phát triển các cơ chế hợp tác vùng.

- Vai trò của Việt Nam trong ủy hội sông Mê Công

+ Tích cực thúc đẩy phát triển bền vững hợp tác giữa các quốc gia thành viên và giữa ủy hội sông Mê Công với các đối tác đối thoại.

+ Trực tiếp trao đổi về các dự án thuỷ điện dòng chính sông Mê Công.

+ Tham gia các công ước thế giới liên quan đến nguồn nước;

+ Thúc đẩy sự hợp tác với các nước khác, đảm bảo an ninh nguồn nước, an ninh lương thực.

- Hợp tác hòa bình trong khai thác ở Biển Đông

+ Hợp tác khai thác tài nguyên thiên nhiên (hải sản, dầu khí, du lịch biển,…)

+ Hợp tác về phát triển giao thông vận tải biển.

+ Hợp tác về bảo vệ chủ quyền và an ninh quốc phòng ở Biển Đông (xây dựng bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông; các hợp tác quốc phòng và an ninh ở Biển Đông….)

- Sông Mê Công bắt nguồn từ cao nguyên Thanh Tạng (Trung Quốc), chảy qua 6 quốc gia là: Trung Quốc, Mi-an-ma, Thái Lan, Lào, Cam-pu-chia, Việt Nam và đổ ra Biển Đông.

- Sông Mê Công là một trong những sông lớn của thế giới và dài nhất Đông Nam Á, dài hơn 4700 km, diện tích lưu vực khoảng 800 000 km2.

+ Phần thượng lưu vực sông Mê Công thuộc lãnh thổ của Trung Quốc và Mi-an-ma, kéo dài, hẹp ngang, mở rộng dần về phần hạ lưu vực.

+ Phần hạ lưu vực thuộc lãnh thổ của Thái Lan, Lào, Cam-pu-chia và Việt Nam; chiếm trên 76 % tổng diện lưu vực.

- Lưu vực sông Mê Công ở Việt Nam chiếm hơn 8 % diện tích toàn lưu vực.

- Chế độ nước của sông Mê Công thay đổi phụ thuộc vào chế độ mưa:

+ Mùa lũ thường diễn ra từ tháng 6 đến tháng 11, chiếm khoảng 70 - 80 % tổng lượng dòng chảy cả năm;

+ Mùa cạn từ tháng 12 đến tháng 5 năm sau.

- Lưu vực sông Mê Công có đa dạng sinh học cao với hàng nghìn loài động, thực vật và các hệ sinh thái rừng phong phú. Sự đa dạng về cảnh quan và sinh thái lưu vực sông Mê Công, đặc biệt là các vùng đất ngập nước ở phần hạ lưu vực đã tạo điều kiện thuận lợi để phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản, du lịch,...

- Lưu vực sông Mê Công là nơi sinh sống của hàng trăm triệu người với nhiều dân tộc khác nhau, là một trong những khu vực có nền văn hóa đa dạng bậc nhất trên thế giới.

- Các hoạt động kinh tế phát triển chủ yếu ở lưu vực sông Mê Công là:

+ Khai thác thuỷ điện (tập trung nhiều ở Trung Quốc và Lào);

+ Sản xuất lúa nước (chủ yếu ở Thái Lan, Việt Nam, Cam-pu-chia,...);

+ Giao thông;

+ Thương mại và du lịch (phát triển ở hầu hết các nước thuộc khu vực).

- Lý do ra đời của Ủy hội sông Mê Công:

+ Lưu vực sông Mê Công có tiềm năng rất lớn trong phát triển kinh tế xã hội.

+ Các quốc gia thuộc lưu vực sông Mê Công đang phải đối mặt với nhiều thách thức như: biến đổi khí hậu, nguồn thủy sản cạn kiệt do khai thác chưa hợp lý, gia tăng dân số quá mức,…

+ Vùng phân bố của lưu vực này trải qua nhiều quốc gia nên yêu cầu cấp bách đặt ra cần tăng cường hợp tác quản lý, sử dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên một cách bền vững, công bằng.

=> Năm 1995, Uỷ hội sông Mê Công (MRC) được thành lập gồm các quốc gia thành viên là: Cam-pu-chia, Lào, Thái Lan và Việt Nam.

- Ủy hội sông Mê Công được thành lập với các mục tiêu sau:

+ Thúc đẩy hợp tác quản lí, phát triển nước và các nguồn tài nguyên liên quan của lưu vực sông Mê Công nhằm khai thác hết tiềm năng, mang lại lợi ích bền vững cho tất cả các nước trong lưu vực.

+ Hoạt động vì sự phát triển bền vững nguồn tài nguyên nước trong khu vực thông qua đối thoại và hợp tác.

+ Diễn đàn ngoại giao về nước để chính phủ bốn quốc gia thương lượng và chia sẻ những lợi ích chung về tài nguyên nước.

+ Đầu mối tri thức về quản lí lưu vực dựa trên các hướng dẫn, công cụ kĩ thuật và các số liệu khoa học.

+ Hợp tác với các nước ngoài khu vực để khai thác hiệu quả dòng chảy sông Mê Công.

- Hoạt động bao trùm của MRC là đáp ứng nhu cầu, gìn giữ sự cân bằng nguồn nước với nhiều hoạt động. Cụ thể là:

+ Thông qua Chiến lược phát triển lưu vực dựa trên quản lí tổng hợp tài nguyên nước cho các giai đoạn và các Chiến lược ngành cho hầu hết các lĩnh vực hợp tác như: môi trường, thuỷ sản, lũ, hạn, thuỷ điện, giao thông đường thuỷ, biến đổi khí hậu.

+ Hoàn thành xây dựng bộ quy chế sử dụng nước, bao gồm 5 thủ tục là: trao đổi và chia sẻ thông tin số liệu; giám sát sử dụng nước; duy trì dòng chảy trên dòng chính; chất lượng nước và các hướng dẫn kĩ thuật để thực hiện.

+ Nâng cấp, mở rộng và hiện đại hoá hệ thống giám sát số lượng và chất lượng nước; giám sát nguồn lợi thuỷ sản, đa dạng sinh học và vận chuyển phù sa bùn cát trên dòng chính sông Mê Công.

+ Xây dựng bộ cơ sở dữ liệu về tài nguyên nước và các tài nguyên liên quan cho toàn lưu vực. Xây dựng bộ công cụ phân tích, đánh giá và lựa chọn các kịch bản phát triển của lưu vực.

+ Hoàn thành “Nghiên cứu chung về quản lí và phát triển bền vững lưu vực sông Mê Công, bao gồm cả tác động của các dự án thuỷ điện dòng chính” (giai đoạn 2015 - 2017).

+ Tăng cường tính tự chủ của MRC cả về tài chính và kĩ thuật thông qua chính sách tăng mức đóng góp hằng năm của các quốc gia thành viên.

+ Tăng cường đối thoại giữa các quốc gia thành viên MRC và giữa MRC với các đối tác đối thoại, đối tác phát triển, các cơ chế hợp tác vùng để tranh thủ nguồn lực và sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế.