+ Hai bạn học sinh trong bức tranh đã có thái độ phê phán, lên án và đấu tranh chống lại hành động sai trái. Có thể thấy, hai bạn đã có ý thức tôn trọng và bảo vệ lẽ phải.

+ Chúng ta nên khuyến khích, cổ vũ và học tập theo việc làm của hai bạn học sinh trong bức tranh.

Câu 2

Em hãy đọc câu chuyện sau và trả lời câu hỏi

BÀI HỌC VỀ NHÂN CÁCH CỦA THÁI PHÓ TÔ HIẾN THÀNH

Tô Hiến Thành (? - 1179) quê làng Hạ Mỗ, huyện Đan Phượng (nay là Hà Nội), làm quan vào đời vua Lý Anh Tông đến chức Thái phó. Ông văn võ song toàn, nổi tiếng là công minh, chính trực, được vua phong tước vương mặc dù không phải tôn thất nhà Lý.

Năm 1175, vua Lý Anh Tông mất. Trước khi mất, vua đã di chiếu cho Tô Hiến Thành phò tá tân vương với mong muốn “công việc quốc gia hết thảy tuân theo phép cũ”. Bà Thái hậu muốn làm việc phế lập, đã sai người đem vàng bạc đút lót cho vợ ông. Ông nói với vợ: “Ta là đại thần nhận mệnh tiên để dặn dò, phò giúp tân vương. Nay lấy của đút mà bỏ vua nọ, lập vua kia thì còn mặt nào trông thấy tiên đế dưới suối vàng”. Bà Thái hậu lại cho người đến gặp, thuyết phục Tô Hiến Thành. Ông trả lời: “Làm việc bất nghĩa mà được giàu sang, kẻ trung thần, nghĩa sĩ sao có thể làm được. Thân không dám vâng lời”. Bà Thái hậu đành thôi. Năm 1177, tân vương lên ngôi lúc 3 tuổi. Một mình Tô Hiến Thành phải chu toàn mọi việc cho nghiêm chỉnh, công bằng để mọi người đều quy phục tân vương. Tô Hiến Thành mất năm 1179.

- Em có nhận xét gì về việc làm của Thái phó Tô Hiến Thành trong câu chuyện trên?

- Theo em, vì sao cần phải bảo vệ lẽ phải?

Xem đáp án

Lời giải

- Yêu cầu số 1: Nhận xét:

+ Thái phó Tô Hiến Thành rất liêm khiết, từ chối mọi cám dỗ và luôn dũng cảm, không chịu khuất phục uy quyền (điều này được thể hiện qua các chi tiết: từ chối vàng bạc đút lót và lời nhờ cậy của Thái hậu; kiên quyết ủng hộ, phò tá tân vương lên nối ngôi, dù khi đó tân vương mới chỉ 3 tuổi).

+ Thái phó Tô Hiến Thành cũng là người rất mực chung thành, luôn nỗ lực cống hiến vì dân, vì nước.

+ Thái phó Tô Hiến Thành quả là tấm gương sáng trong lịch sử để người đời sau soi mình và học tập, noi theo.

- Yêu cầu số 2: Cần phải bảo vệ lẽ phải, vì:

+ Bảo vệ lẽ phải chính là bảo vệ và phát huy những điều đúng đắn, phù hợp với đạo lý và lợi ích chung của xã hội.

+ Việc bảo vệ lẽ phải sẽ góp phần thúc đẩy xã hội công bằng, ổn định.

+ Khi có ý thức và hành động bảo vệ lẽ phải, chúng ta sẽ nhận được sự yêu mến, quý trọng của mọi người.

Câu 3

Em hãy quan sát các hình ảnh sau và thực hiện yêu cầu

- Em hãy chỉ ra lời nói, việc làm để bảo vệ lẽ phải của nhân vật trong các hình ảnh trên.

- Em hãy kể thêm những việc làm để bảo vệ lẽ phải mà em biết.

Xem đáp án

Lời giải

- Yêu cầu số 1: chỉ ra lời nói, việc làm để bảo vệ lẽ phải của nhân vật

+ Bức tranh 1: bạn học sinh nữ từ chối lời đề nghị chia đôi số tiền trong chiếc ví mà bạn học sinh nam nhặt được; đồng thời, khẳng định: không nên chiếm đoạt số tiền nhặt được vì đó không phải là tiền do bản thân mình làm ra.

+ Bức tranh 2: bạn học sinh nam đã dũng cảm đứng ra bảo vệ, ngăn chặn hành vi bạo lực học đường của một nhóm bạn khác.

+ Bức tranh 3: bạn học sinh nữ khuyên bạn học sinh nam nên tự lực làm bài kiểm tra, không nên quay cóp, chép bài của người khác.

+ Bức tranh 4: người danh trai đã tuân thủ đúng luật giao thông đường bộ, không vượt đèn đỏ dù lúc này đường đang vắng.

Yêu cầu số 2: Một số việc làm bảo vệ lẽ phải mà em biết:

+ Nghiêm túc chấp hành nội quy của trường học hay nơi làm việc.

+ Tố cáo những việc làm sai trái, gây ảnh hưởng xấu đến trật tự an toàn xã hội, ví dụ: trộm cướp, tổ chức đánh bạc, hành nghề mê tín dị đoan,…

+ Góp ý, khuyên bạn cùng lớp nên chăm chú nghe thầy cô giáo giảng bài, không nên làm việc riêng trong giờ học.

+ Dũng cảm nhận khuyết điểm khi bản thân phạm phải sai lầm; không trốn tránh hay tìm cách đổ lỗi cho người khác.

+ …

Câu 4

Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi

Trường hợp 1. Giờ tan trường, cô giáo vô tình thấy bạn Dũng đang nhắc nhở hai bạn học sinh khác có hành vi vẽ lên tường rào của nhà trường. Trong tiết sinh hoạt chủ nhiệm đầu tuần, cô giáo đã tuyên dương việc làm của bạn Dũng trước lớp. Cả lớp rất vui và vỗ tay tán thưởng bạn. Bạn Dũng cảm ơn cô giáo, các bạn và bày tỏ hi vọng cả lớp sẽ tiếp tục có thái độ, hành vi phù hợp để bảo vệ những điều đúng đắn.

- Em có suy nghĩ gì về hành động của bạn Dũng? Chúng ta có nên học tập bạn Dũng không? Vì sao?

- Theo em, làm thế nào để khích lệ, động viên bạn bè bảo vệ lẽ phải?

Xem đáp án

Lời giải

- Nhận xét: hành động của bạn Dũng cho thấy bạn đã có ý thức:

+ Tuân thủ quy định nội quy, bảo vệ cảnh quan của trường - lớp;

+ Biết phê phán, góp ý trước những hành vi chưa đẹp, chưa chuẩn mực.

=> Như vậy, Dũng là người biết tôn trọng và bảo vệ lẽ phải. Chúng ta nên học tập theo bạn Dũng.

- Để khích lệ, động viên bạn bè bảo vệ lẽ phải, em cần:

+ Tự mình làm gương (có những lời nói, hành vi phù hợp; có thái độ và hành động tôn trọng, bảo vệ lẽ phải).

+ Tâm sự, chia sẻ, phân tích để bạn bè hiểu được ý nghĩa, giá trị của việc bảo vệ lẽ phải.

Câu 5

Trường hợp 2. Trên đường đi học về, bạn P rủ bạn K vào cửa hàng tạp hoá mua quà vặt. Khi ra khỏi cửa hàng, bạn P phát hiện và nói với bạn K là cô chủ cửa hàng đã đưa thừa 20 000 đồng cho mình. Bạn P định lấy số tiền đó để đi chơi điện tử nhưng bạn K không đồng tình. Bạn K khuyên bạn P không nên làm như vậy vì cô bán hàng phải làm việc vất vả mới kiếm được tiền. Bạn P cho rằng, cô chủ không biết nên có lấy luôn cũng không sao. Thấy vậy, bạn K quyết liệt phản đối và nói rằng: “Tớ sẽ nghỉ chơi với cậu nếu cậu vẫn cố tình lấy số tiền này”.

- Theo em, hành vi của bạn P có phù hợp không? Vì sao?

- Khi gặp những thái độ, việc làm sai trái của người khác, em thường làm gì?

Xem đáp án

Lời giải

- Nhận xét: hành vi của bạn P không phù hợp, vì: P biết cô bán hàng trả thừa tiền cho mình, nhưng P vẫn im lặng và tỏ thái độ muốn chiếm đoạt số tiền đó nhằm mục đích đi chơi điện tử.

- Khi gặp những thái độ, việc làm sai trái của người khác, em thường:

+ Phân tích, góp ý chỉ cho họ thấy lỗi sai và những hậu quả khi thực hiện hành vi đó.

+ Khuyên mọi người hãy dũng cảm nhận trách nhiệm khi phạm phải sai lầm và cố gắng sửa chữa, thay đổi để không phạm phải lỗi sai ấy nữa.

Câu 6