Câu hỏi:

11/03/2025 759

Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:

Có hai người hát ru em bé trong đoạn thơ này. Người thứ nhất là tác giả. Bảy dòng thơ đầu là lời nhà thơ nói với em bé. Cu Tai còn nhỏ quá, cụ Tai đang ngon giấc trong chiếc địu trên tấm lưng ấm mềm của mẹ - một bà mẹ người dân tộc miền Tây Thừa Thiên những năm đánh Mỹ. Cu Tai chưa thể biết những gì đang diễn ra xung quanh em. Và nhà thơ đã thầm kể cho em biết điều ấy: “Mẹ giã gạo, mẹ nuôi bộ đội... Mồ hôi mẹ rơi, má em nóng hổi..”. Đó là công việc bình thường của mẹ, của buôn làng những tháng năm gian khổ. Mai này đất nước thanh bình và em đã lớn lên, rất có thể em sẽ thấy nỗi vất vả của mẹ hôm nay hiện về như một câu chuyện cổ tích! Còn bây giờ, trong cái nhìn của nhà thơ, nét cổ tích ấy đang là điều có thật: “Nhịp chày nghiêng, giấc ngủ em nghiêng... Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối. Lưng đưa nôi..”. Những giọt mồ hôi và đôi vai gầy của mẹ, cả giấc ngủ không yên bình của em - một “giấc ngủ nghiêng” trên lưng mẹ đang nhịp theo những nhịp chày giã gạo - gợi lên cho người đọc niềm thương cảm sâu xa. Những câu thơ thật hay không chỉ vì nó nặng tình, mà bởi nó còn được diễn đạt theo cách nói, cách nhìn độc đáo, đậm màu sắc miền núi.

Người thứ hai hát ru em bé là người mẹ. “Tim hát thành lời” thì có thể đó là những câu hát ru ta nghe được, nhưng cũng có thể chỉ là những câu hát mà nhà thơ cảm thấy đang rung lên trong tâm trí người mẹ. Điều ấy không quan trọng. Cái đáng nói là ở đây, tình thương và mơ ước của người mẹ đã được gửi gắm trọn vẹn cho đứa con sau lưng, nối nhịp cầu giữa hôm nay và mai sau. “Mẹ thương A Kay mẹ thương bộ đội”, nói như thế là đủ hiểu tấm lòng của người mẹ, đủ cắt nghĩa cho công việc mẹ đang làm. Thần thái của lời hát ru dồn vào hai câu cuối, làm bừng sáng cả đoạn thơ: “Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần/Mai sau con lớn vung chày lún sân”. Mẹ sẵn sàng gánh chịu mọi gian khổ để con được sống với những giấc mơ đẹp. Giấc mơ ấy cũng chính là khát vọng hiện tại của mẹ - giấc mơ về sự no ấm thanh bình, về sức vóc thần thoại làm thay đổi cuộc sống. Hình như người mẹ đã tựa vào giấc mơ của đứa con bé bỏng để tìm thêm sinh lực cho mình. Nhịp chày của mẹ cũng từ đó mà thêm “lún sâu”, những hạt gạo dưới tay mẹ cũng từ đó mà mau chóng hiện ra “trắng ngần”... Ý thơ mở ra bất ngờ và thoáng đãng.

Hãy lưu ý cách ngắt nhịp, điệp từ và gieo vần của bốn dòng thơ cuối.

Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi,

Mẹ thương a kay, mẹ thương bộ đội

Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần,

Mai sau con lớn vung chày lún sân...

Nó tạo nên một nhạc điệu tự nhiên, có thể dễ dàng hát lên. Đây là một đoạn thơ rất giàu tính tạo hình và tính nhạc.

(Trần Hòa Bình)

(Nhiều tác giả, Thơ với lời bình, tập 2, NXB Giáo dục, 1996)

-------------------------------

* Trần Hoà Bình (1956-2008) sinh tại Hà Tây, ông là nhà báo, nhà giáo và nhà thơ. Ông còn là chuyên gia tâm lý sâu sắc và hóm hỉnh với những lời gỡ rối tâm tình giúp độc giả với bút danh Tầm Thư. Và chỉ với bài thơ Thêm một, Trần Hoà Bình đã là một thi sĩ tài hoa trên thi đàn Việt Nam đương đại.

Xác định luận đề và cách vào đề đặc biệt của văn bản trên.

Xem lời giải

Câu hỏi trong đề: Bộ 10 đề thi cuối kì 2 Văn 9 Cánh diều có đáp án !!

Bắt đầu thi

Quảng cáo

Trả lời:

Giải bởi Vietjack

- Luận đề: Có hai người hát ru em bé trong bài thơ này.

- Cách vào đề: vào trực tiếp, nằm trong luận điểm 1 (không giới thiệu, không dẫn dắt).

Câu hỏi cùng đoạn

Câu 2:

Văn bản được triển khai bởi các luận điểm nào?

Xem lời giải

Lời giải của GV VietJack

- Gồm 3 luận điểm chính:

+ Người hát ru thứ nhất là tác giả.

+ Người thứ hai hát ru em bé là người mẹ.

+ Đặc sắc (ngắt nhịp, điệp từ và gieo vần) của khổ thơ cuối bài.

Câu 3:

Đọc luận điểm 1 (đoạn văn bản đầu tiên) và trả lời các câu hỏi a, b, c sau đây.

a) Xác định câu chứa luận điểm và vị trí, vai trò của nó trong luận điểm.

b) Luận điểm gồm mấy luận cứ? Luận cứ nào đóng vai trò chính?
c) Câu: Những câu thơ thật hay không chỉ vì nó nặng tình, mà bởi nó còn được diễn đạt theo cách nói, cách nhìn độc đáo, đậm màu sắc miền núi thể hiện điều gì?

Xem lời giải

Lời giải của GV VietJack

a. Câu chứa luận điểm và vị trí, vai trò.

- Câu: Người thứ nhất là tác giả, đứng vị trí thứ hai trong luận điểm.

Vai trò: thông báo nội dung chính của toàn luận điểm (nội dung, tác dụng của lời ru thứ nhất).

b. Gồm các luận cứ:

+ Cu Tai còn nhỏ (chưa biết về cuộc sống đang diễn ra).

+ Nội dung lời ru của tác giả (là luận cứ chính).

+ Tác dụng của lời ru thứ nhất.

c. Thể hiện đánh giá của tác giả về hình thức độc đáo của lời ru thứ nhất (diễn đạt theo cách nói, cách nhìn độc đáo, đậm màu sắc miền núi).

Câu 4:

Đọc luận điểm 2 (đoạn văn bản 2) và trả lời các câu hỏi a,b,c sau đây.

a) Vì sao tác giả khẳng định: Cái đáng nói là ở đây, tình thương và mơ ước của người mẹ đã được gửi gắm trọn vẹn cho đứa con sau lưng, nối nhịp cầu giữa hôm nay và mai sau?

b) Em chọn dẫn chứng từ bài thơ phù hợp với nhận định của tác giả: Giấc mơ ấy cũng chính là khát vọng hiện tại của mẹ - giấc mơ về sự no ấm thanh bình, về sức vóc thần thoại làm thay đổi cuộc sống.

c) Nhận xét cách đưa dẫn chứng và tác dụng của chúng trong luận điểm 2 này.

Xem lời giải

Lời giải của GV VietJack

a. Vì tác giả khẳng định căn cứ vào những câu thơ bộc lộ cảm xúc trực tiếp cảm xúc của người mẹ trong lời ru của mình:

Mẹ thương a kay, mẹ thương làng đói/Mẹ thương a kay, mẹ thương đất nước.

- Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi.../Mai sau con lớn làm người Tự Do...

b. Dẫn chứng phù hợp:

- Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều

- Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ... làm người tự do.

c. Tác giả dùng chủ yếu dẫn chứng trực tiếp để minh họa cho những lí lẽ (nhân định, phân tích trước đó).

Câu 5:

Em có đồng ý với nhận định của tác giả về 4 dòng thơ cuối (trong đoạn cuối của văn bản) không? Hãy làm rõ ý kiến của mình (về tính tạo hình và tính nhạc).

Xem lời giải

Lời giải của GV VietJack

- HS tự trả lời.

Gợi ý: Tính nhạc của lời ru qua điệp ngữ, cách ngắt nhịp; tính tạo hình ở hình ảnh hạt gạo trắng ngần, con lớn vung chày lún sân).

Hot: 500+ Đề thi vào 10 file word các Sở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh có đáp án 2025 (chỉ từ 100k). Tải ngay

Sách thầy cô Vietjack biên soạn:

Xem thêm »

CÂU HỎI HOT CÙNG CHỦ ĐỀ

Câu 1

Viết đoạn nghị luận (khoảng 150 chữ) phân tích nét đặc sắc về nội dung, nghệ thuật trong bài thơ sau:

XUÂN TRONG

(Trương Thiếu Huyền)

Xanh lặng lẽ đến vàng không hay

Xuân chưa cầm đã xa tầm tay

Ơ mình đây hay là kẻ khác

Muốn ngược đường tắt đi tìm mây bay

Ta say thì hoa, xuân say thì nhớ

Bao nhiêu con đường chờ mặt trời mọc

Gió còn than thở để cho đêm dài

Bao nhiêu hội mở hẹn về giêng hai

Dù là hạt lép cũng mơ nẩy mầm

Hoa dẫu không tên vẫn cần mùa thắm

Xuân may áo vỗ về cay đắng

Đắng cay giờ đã biêng biếc lộc xuân.

(Gia Dũng, Thơ Việt Nam 1945 – 2000. NXB Lao động, 2000)

Xem đáp án

Lời giải

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

* Yêu cầu về kiến thức:

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý:

- Bài thơ “Xuân trong” của Trương Thiếu Huyền thể hiện một góc nhìn nhẹ nhàng, tinh tế về mùa xuân, và những suy nghĩ sâu sắc về tình cảm và triết lý cuộc sống.

- Nội dung: Mùa xuân tươi đẹp đến với bao khao khát chờ đợi say mê và cả sự nuối tiếc bởi xuân qua nhanh; với khát vọng, thái độ sống lạc quan nảy mầm và niềm tin Đắng cay giờ đã biêng biếc lộc xuân.

- Nghệ thuật: ngôn ngữ thơ giàu hình ảnh (hình ảnh ẩn dụ, biểu tượng: Dù là hạt lép cũng mơ nẩy mầm, âm hưởng tươi sáng, trong trẻo.

Có sự sáng tạo trong cách viết.

Câu 2

Viết bài luận (khoảng 500 chữ) trình bày suy nghĩ của em về ý kiến sau:

“Thay vì suy nghĩ một mình, nếu hai người cùng suy nghĩ sẽ đưa ra được ba ý kiến; Cùng đặt câu hỏi, tìm đáp án sẽ đạt nhiều kết quả hơn so với việc suy nghĩ một mình.”

(Soon Doc Ryu, Phương pháp đọc sáng tạo của người Do Thái. NXB Hồng Đức, 2023)

Xem đáp án

Lời giải

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Viết bài luận (500 chữ) trình bày suy nghĩ của em về ý kiến sau:

“Thay vì suy nghĩ một mình, nếu hai người cùng suy nghĩ sẽ đưa ra được ba ý kiến; Cùng đặt câu hỏi, tìm đáp án sẽ đạt nhiều kết quả hơn so với việc suy nghĩ một mình.”

c. Triển khai vấn đề nghị luận

- Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm, luận cứ phù hợp, có sức thuyết phục; sử dụng tốt các thao tác lập luận; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

1. Mở bài:

- Nêu vấn đề: phương pháp học thảo luận và đặt câu hỏi nhằm phát huy sự sáng tạo của mỗi cá nhân.

- Tầm quan trọng của vấn đề.

2. Thân bài:

* Làm rõ cách hiểu về ý kiến: …

* Hai người cùng suy nghĩ sẽ đưa ra được ba ý kiến:

- Cùng đặt câu hỏi, tìm đáp án sẽ đạt nhiều kết quả hơn:...

- Giá trị của ý kiến: khẳng định phương pháp học thảo luận và đặt câu) hỏi và tương tác sẽ hiệu quả hơn và phát huy được sự sáng tạo của mỗi cá nhân từ sự cộng hưởng trí tuệ của nhóm; giúp người đọc nhận thức về một phương pháp học tập.

* Bàn luận về vấn đề trong thực tiễn.

- Ưu điểm của phương pháp học thảo luận và đặt câu hỏi.

- Hạn chế (khó tránh) từ phương pháp học thảo luận, đặt câu hỏi.

+ Quan điểm của cá nhân về ý kiến đã nêu.

- Nhận thức từ thực tiễn.

- Vận dụng vào học tập.

3. Kết bài:

- Khẳng định vai trò của phương pháp học thảo luận và đặt câu hỏi

- Đề xuất cách vận dụng phương pháp học thảo luận và đặt câu hỏi vào việc học tập của HS THCS.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo