Văn bản ngữ liệu

VĂN HÓA GIAO THÔNG CỦA HỌC SINH, SINH VIÊN: VẪN CÒN NHIỀU TRĂN TRỞ

“Theo số liệu của Ủy ban An toàn giao thông (ATGT) quốc gia, trung bình mỗi năm  2.000 thanh thiếu niên thiệt mạng vì tai nạn giao thông (TNGT) trên cả nước. Học sinh THPT có liên quan tới 90% tổng số vụ TNGT kể trên. Tỉ lệ tử vong do TNGT của nhóm sáng cho gia hung gia tăng.

Ông Tạ Đức Giang - Phó Chánh văn phòng Ban ATGT thành phố Hà Nội, cho biết Hiệp tượng thanh thiếu niên điều khiển xe máy, xe điện không đội mũ bảo hiểm, phóng nhanh, vượt âu, lấn làn, đi vào đường cấm, đường ngược chiều, bóp còi inh ỏi,... diễn ra ngày càng nhiều. Thậm chí, nhiều trường hợp lạng lách, đánh võng, đem theo hung khi khi tham gia giao thông. Tâm lí manh động, chống người thi hành công vụ cũng thể hiện rất rõ ở lứa tuổi này”.

Bên cạnh đó, hiện tượng học sinh chưa đủ 18 tuổi sử dụng xe máy trên 50 phân khỏi cũng ngày càng tăng. Nếu đến bãi gửi xe của các trường trung học phổ thông (THPT) trên địa bàn Thành phố Hà Nội, sẽ dễ dàng nhận thấy tình trạng này.

Một lỗi vi phạm giao thông khác thường gặp ở đối tượng học sinh, sinh viên là sử dụng rượu bia khi tham gia giao thông. Thói quen điều khiển phương tiện sau khi đã sử dụng đồ uống có cần cần phải thay đổi để hạn chế các trường hợp tai nạn đáng tiếc xảy ra.

Văn hoá giao thông ở học sinh, sinh viên hiện nay còn kém là do sự thiếu hiểu biết và ý thúc chấp hành pháp luật về trật tự, ATGT của người trẻ chưa cao.  

Nhận thức yếu kém về nguy cơ tiềm ẩn khi tham gia giao thông, cộng với tâm lí bốc đồng của tuổi mới lớn khiến không ít người trẻ sẵn sàng phạm luật, gây ảnh hưởng tới bản thân, gia đình và cả những người xung quanh.

Văn hóa tham gia giao thông của giới trẻ hiện nay chưa tốt, một phần do thiếu sự quan tâm, giáo dục và quản lí từ các bậc phụ huynh. Nhiều cha mẹ còn cho con đi xe máy đến trường khi chưa đủ tuổi hoặc chưa có giấy phép lái xe.

Bên cạnh gia đình, việc giáo dục ý thức cho học sinh, sinh viên trong nhà trường cũng chưa được quan tâm đúng mức. Các chế tài tại trường học áp dụng đối với vi phạm của học sinh sinh viên không đủ mạnh để răn đe. Việc xử lí không được thực hiện thường xuyên, liên tiế nên chưa tạo được thói quen tham gia giao thông văn minh cho học sinh.

Vấn đề TNGT ở thanh thiếu niên đang ngày càng trở nên nghiêm trọng, tuy nhiên việc giáo dục về văn hoá giao thông. ATGT lại chưa đem lại hiệu quả”.

(Trích Văn hóa giao thông của học sinh, sinh viên: Vẫn còn nhiều trăn trở - Ngọc Trang, theo kinhtedothi.vn)

34.2. Câu hỏi đọc hiểu và viết

34.2.1. Câu hỏi đọc hiểu

 Văn bản trên thuộc kiểu văn bản nghị luận nào?

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Bàn về vai trò của ý thức cá nhân trong việc xây dựng văn hóa giao thông.

- Hệ thống ý

+ Ý thức cá nhân giữ vai trò then chốt trong việc xây dựng văn hóa giao thông.

+ Ý thức cá nhân giúp mỗi người tự giác tuân thủ quy định, chủ động phòng tránh rủi ro và tạo môi trường giao thông an toàn, văn minh.

+ Bên cạnh sự giám sát của pháp luật, giáo dục của nhà trường và gia đình, việc tự rèn luyện, nâng cao ý thức của từng người là nền tảng vững chắc để hình thành văn hóa giao thông – một yếu tố quan trọng của nếp sống văn minh đô thị và sự phát triển bền vững của xã hội.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ thực tế để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ suy nghĩ về vai trò của ý thức cá nhân trong việc xây dựng văn hóa giao thông.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về quan điểm.

Đoạn văn tham khảo

Từ thực tế được phản ánh trong văn bản Văn hóa giao thông của học sinh, sinh viên: Vẫn còn nhiều trăn trở – Ngọc Trang, có thể thấy ý thức cá nhân giữ vai trò then chốt trong việc xây dựng văn hóa giao thông. Mỗi người khi tham gia giao thông đều là một mắt xích trong dòng chảy vận hành của xã hội; chỉ cần một hành vi bất cẩn hay vi phạm luật như phóng nhanh, vượt ẩu, lấn làn, không đội mũ bảo hiểm… cũng có thể gây nguy hiểm cho bản thân và người khác. Ý thức cá nhân giúp mỗi người tự giác tuân thủ quy định, chủ động phòng tránh rủi ro và tạo môi trường giao thông an toàn, văn minh. Thực tế, nhiều vụ tai nạn thương tâm xuất phát từ sự thiếu trách nhiệm của một cá nhân, nhưng hậu quả lại lan rộng, ảnh hưởng đến nhiều người và gia đình. Bởi vậy, bên cạnh sự giám sát của pháp luật, giáo dục của nhà trường và gia đình, việc tự rèn luyện, nâng cao ý thức của từng người là nền tảng vững chắc để hình thành văn hóa giao thông – một yếu tố quan trọng của nếp sống văn minh đô thị và sự phát triển bền vững của xã hội.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: bàn về tính kỉ luật và tôn trọng luật pháp của giới trẻ trong xã hội hiện đại.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu khái quát nội dung văn bản: Văn bản phản ánh thực trạng văn hóa giao thông kém của học sinh, sinh viên hiện nay với nhiều hành vi vi phạm luật, từ đó đặt ra vấn đề cấp thiết về ý thức tuân thủ luật pháp.

- Dẫn vào vấn đề nghị luận: Trong xã hội hiện đại, tính kỉ luật và tôn trọng luật pháp của giới trẻ là yếu tố quan trọng để xây dựng cộng đồng văn minh, an toàn.

* Thân bài:

a. Giải thích vấn đề

- Tính kỉ luật: Sự tự giác tuân theo các quy tắc, chuẩn mực chung, biết kiểm soát hành vi và chịu trách nhiệm với bản thân, tập thể.

- Tôn trọng luật pháp: Nhận thức và chấp hành nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật; xem luật pháp là chuẩn mực tối cao điều chỉnh hành vi.

- Trong xã hội hiện đại, hai yếu tố này gắn liền với văn hóa công dân, đặc biệt cần ở giới trẻ – lực lượng năng động, quyết định tương lai đất nước.

b. Thực trạng trong văn bản và liên hệ thực tế

- Theo văn bản:

+ 2.000 thanh thiếu niên tử vong mỗi năm do TNGT; học sinh THPT liên quan tới 90% số vụ này.

+ Hành vi vi phạm phổ biến: không đội mũ bảo hiểm, phóng nhanh, vượt ẩu, lấn làn, đi ngược chiều, sử dụng rượu bia khi lái xe, chưa đủ tuổi điều khiển xe máy >50cc…

+ Nguyên nhân: thiếu hiểu biết, tâm lí bốc đồng, thiếu giáo dục từ gia đình và nhà trường, chế tài xử phạt chưa đủ mạnh.

- Liên hệ rộng hơn: Không chỉ trong giao thông, một bộ phận giới trẻ còn vi phạm luật ở nhiều lĩnh vực khác (an ninh mạng, bảo vệ môi trường, trật tự công cộng).

c. Vai trò của tính kỉ luật và tôn trọng luật pháp

- Đảm bảo an toàn cho bản thân và cộng đồng: Giao thông có trật tự, hạn chế tai nạn, thiệt hại.

- Thể hiện văn minh, trách nhiệm công dân: Hình ảnh giới trẻ hiện đại gắn liền với ý thức pháp luật.

- Tạo môi trường phát triển bền vững: Xã hội vận hành ổn định khi mọi người tuân thủ luật.

- Nâng cao vị thế quốc gia: Người dân kỉ luật là nền tảng để hội nhập và phát triển.

d. Nguyên nhân cần khắc phục và giải pháp

- Nguyên nhân: Nhận thức chưa đầy đủ, tâm lí coi thường luật; thiếu sự giám sát; giáo dục pháp luật còn hình thức.

- Giải pháp:

+ Gia đình gương mẫu, hướng dẫn con từ nhỏ.

+ Nhà trường tăng cường giáo dục pháp luật, kỹ năng sống, tổ chức hoạt động trải nghiệm.

+ Cơ quan chức năng siết chặt kiểm tra, xử phạt nghiêm minh.

+ Bản thân giới trẻ tự nâng cao hiểu biết, rèn thói quen tuân thủ luật.

* Kết bài:

- Khẳng định lại: Tính kỉ luật và tôn trọng luật pháp là phẩm chất quan trọng của giới trẻ trong xã hội hiện đại, góp phần xây dựng đất nước văn minh.

- Lời nhắn: Mỗi bạn trẻ cần bắt đầu từ những việc nhỏ, nhất là trong văn hóa giao thông, để biến ý thức thành hành động thường xuyên.

Bài văn tham khảo

Văn bản Văn hóa giao thông của học sinh, sinh viên: Vẫn còn nhiều trăn trở của Ngọc Trang đã phản ánh một thực trạng đáng báo động: nhiều học sinh, sinh viên vi phạm luật giao thông với những hành vi nguy hiểm như phóng nhanh, vượt ẩu, lấn làn, sử dụng rượu bia khi lái xe, thậm chí chống người thi hành công vụ. Những con số đau lòng – 2.000 thanh thiếu niên thiệt mạng mỗi năm vì tai nạn giao thông, 90% liên quan tới học sinh THPT – đã gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh. Từ hiện thực đó, vấn đề “tính kỉ luật và tôn trọng luật pháp của giới trẻ” trở thành yêu cầu cấp thiết trong xã hội hiện đại.

Tính kỉ luật là sự tự giác tuân theo các quy tắc, chuẩn mực chung, biết kiểm soát hành vi và chịu trách nhiệm với bản thân, tập thể. Tôn trọng luật pháp là nhận thức và chấp hành nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật, coi luật pháp là chuẩn mực tối cao điều chỉnh hành vi. Đối với giới trẻ – lực lượng năng động, sáng tạo, giữ vai trò chủ lực trong tương lai đất nước – hai yếu tố này chính là nền tảng của một công dân văn minh.

Từ văn bản, có thể thấy tình trạng vi phạm luật giao thông của học sinh, sinh viên khá phổ biến: không đội mũ bảo hiểm, đi xe máy khi chưa đủ tuổi, lạng lách đánh võng, đi ngược chiều… Không ít vụ tai nạn thương tâm bắt nguồn từ sự bốc đồng, coi thường quy định của pháp luật. Nguyên nhân đến từ nhận thức còn hạn chế, sự buông lỏng quản lí của gia đình, nhà trường và chế tài xử phạt chưa đủ mạnh. Thực tế này không chỉ xuất hiện trong lĩnh vực giao thông mà còn ở các lĩnh vực khác như trật tự công cộng, an ninh mạng hay bảo vệ môi trường.

Tính kỉ luật và tôn trọng luật pháp có vai trò to lớn. Trước hết, chúng đảm bảo an toàn cho bản thân và cộng đồng, đặc biệt trong giao thông – lĩnh vực gắn liền với tính mạng con người. Kỉ luật và tôn trọng luật pháp còn thể hiện bản lĩnh và trách nhiệm công dân, góp phần xây dựng hình ảnh giới trẻ năng động, văn minh. Xa hơn, một xã hội mà mọi người đều tuân thủ luật pháp sẽ vận hành ổn định, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển bền vững và nâng cao vị thế quốc gia trong hội nhập quốc tế.

Để nâng cao tính kỉ luật và tôn trọng luật pháp ở giới trẻ, cần sự chung tay của nhiều phía. Gia đình phải là tấm gương sáng, hướng dẫn con em từ những hành động nhỏ. Nhà trường cần đẩy mạnh giáo dục pháp luật gắn với hoạt động trải nghiệm thực tiễn. Cơ quan chức năng phải tăng cường kiểm tra, xử phạt nghiêm minh các hành vi vi phạm. Quan trọng nhất, mỗi bạn trẻ phải tự nâng cao hiểu biết pháp luật, rèn luyện thói quen tuân thủ, biến ý thức thành hành động thường xuyên.

Trong xã hội hiện đại, tính kỉ luật và tôn trọng luật pháp không chỉ là yêu cầu mà còn là phẩm chất cốt lõi của công dân. Mỗi người trẻ hãy bắt đầu từ những hành động đơn giản – đội mũ bảo hiểm khi đi xe máy, dừng đèn đỏ, không sử dụng điện thoại khi lái xe – để góp phần xây dựng một xã hội an toàn, văn minh, nơi luật pháp được thượng tôn và mọi người được bảo vệ.