Bài tập Chuyên đề Đô thị hóa có đáp án

- Khái niệm: Đô thị hóa không chỉ là quá trình tăng quy mô dân số đô thị và mở rộng diện tích đô thị, mà còn bao gồm cả những thay đổi về phân bố dân cư, cơ cấu dân số, cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động và trong lối sống, văn hóa, tổ chức không gian môi trường sống.

- Đô thị hóa ở các nước phát triển và các nước đang phát triển

+ Nước phát triển là các nước có trình độ cao, đã hoàn thành quá trình công nghiệp hóa, có công nghệ tiên tiến, thu nhập bình quân đầu người cao,... Phần lớn các nước phát triển thuộc châu Âu, Bắc Mỹ, châu Đại Dương.

+ Các nước đang phát triển hầu hết đang thực hiện công nghiệp hóa, mức độ phát triển công nghiệp chưa cao, thu nhập bình quân đầu người nhìn chung còn thấp,... Đa số các nước đang phát triển thuộc châu Phi, châu Á, Mỹ La-tinh.

Có nhiều quan niệm khác nhau về đô thị hóa.

- Theo nghĩa hẹp: Đô thị hóa là quá trình phát triển đô thị, với biểu hiện đặc trưng là tăng quy mô dân số và diện tích đô thị.

- Theo nghĩa rộng: Đô thị hóa không chỉ là quá trình tăng quy mô dân số đô thị và mở rộng diện tích đô thị, mà còn bao gồm cả những thay đổi về phân bố dân cư, cơ cấu dân số, cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động và trong lối sống, văn hóa, tổ chức không gian môi trường sống.

* Ý nghĩa tỉ lệ dân thành thị

- Nhìn chung, tỉ lệ dân thành thị là chỉ báo về mức độ đô thị hóa của một quốc gia. Tỉ lệ dân thành thị lớn thường thể hiện mức độ đô thị hóa cao.

- Tỉ lệ dân thành thị cho biết trình độ phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia. Nhìn chung, những khu vực và các nước có tỉ lệ dân thành thị cao có hoạt động kinh tế phát triển hơn và chất lượng cuộc sống của dân cư cũng cao hơn những khu vực và quốc gia có tỉ lệ dân thành thị thấp.

* Sự phân hóa về tỉ lệ dân thành thị của các nước năm 2020

- Các nước trên thế giới có tỉ lệ thị dân khác nhau, phân hóa theo lãnh thổ.

- Các quốc gia/vùng lãnh thổ có tỉ lệ thị dân cao là châu Âu, Bắc Mỹ, châu Đại Dương.

- Các quốc gia/vùng lãnh thổ có tỉ lệ thị dân thấp là châu Phi, châu Á, Mỹ La-tinh.

Đặc điểm của đô thị hóa ở các nước phát triển

- Quá trình đô thị hóa diễn ra sớm, gắn liền với công nghiệp hóa

+ Vào cuối thế kỉ XVIII và đầu thế kỉ XIX, cách mạng công nghiệp diễn ra, dẫn đến đô thị hóa nhanh ở nhiều nước tư bản châu Âu và Bắc Mỹ.

+ Sản xuất công nghiệp đòi hỏi sự tập trung cao của các xí nghiệp, tư liệu sản xuất, lực lượng lao động và các hoạt động dịch vụ đi kèm.

+ Nhờ quá trình đô thị hóa và quá trình công nghiệp hóa gắn liền với nhau mà các đô thị thường có quy hoạch đồng bộ về cơ sở hạ tầng (giao thông, điện, nước,...).

+ Cơ cấu ngành kinh tế và cơ cấu lao động xã hội chuyển biến theo.

- Số dân thành thị tăng nhưng tốc độ tăng dân số thành thị lại giảm

+ Số dân thành thị ở các nước phát triển không ngừng tăng.

+ Tuy nhiên, tốc độ tăng dân số thành thị ở các nước phát triển lại có xu hướng giảm.

- Tỉ lệ dân thành thị cao nhưng không đều giữa các khu vực, các nước

+ Tỉ lệ dân thành thị của phần lớn các nước phát triển đều cao hơn mức trung bình của thế giới và của các nước đang phát triển.

+ Các khu vực có tỉ lệ dân thành thị cao như: Bắc Mỹ, Bắc Âu, Tây Âu,... Các khu vực có tỉ lệ dân thành thị thấp hơn là Đông Á, Đông Âu.

+ Tỉ lệ dân thành thị cũng có sự khác nhau rõ rệt giữa các nước.

- Số lượng đô thị tăng chậm hơn ở các nước đang phát triển

+ Các siêu đô thị (Niu Oóc và Tô-ky-ô) ra đời đầu tiên ở các nước phát triển.

+ Năm 2020 trên toàn thế giới có 34 siêu đô thị thì các nước phát triển chỉ có 6 siêu đô thị trong số đó.

* Dựa vào quy mô dân số, các nước phát triển phân đô thị thành các loại:

- Đô thị nhỏ có số dân từ 0,3 đến dưới 1 triệu dân.

- Đô thị trung bình có số dân từ 1 đến dưới 5 triệu dân.

- Đô thị lớn có số dân từ 5 đến dưới 10 triệu dân.

- Đô thị cực lớn (siêu đô thị) có từ 10 triệu dân trở lên.

* Vị trí các đô thị

Bản đồ một số siêu đô thị trên thế giới, năm 2020

* Quy mô dân số của một số đô thị trên thế giới

QUY MÔ DÂN SỐ CỦA CÁC SIÊU ĐÔ THỊ Ở CÁC NƯỚC PHÁT TRIỂN,

GIAI ĐOẠN 1950 - 2020 (Đơn vị: triệu người)

- Quy mô dân số của một số đô thị thay đổi nhanh chóng, số dân thành thị tăng lên.

- Các đô thị thuộc khu vực châu Á có quy mô dân số lớn và tăng nhanh (Tô-ky-ô, Ô-xa-ca,…).

- Các đô thị thuộc khu vực Bắc Mĩ, châu Âu có quy mô đô thị nhỏ và dân số đô thị ngày càng tăng lên (Niu Oóc, Mát-xcơ-va, Lốt An-giơ-lét,…).