Bài tập Hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử có đáp án

* Khái niệm lịch sử có thể hiểu theo ba nghĩa chính:

- Thứ nhất, lịch sử là những gì đã diễn ra trong quá khứ của xã hội loài người.

- Thứ hai, lịch sử là những câu chuyện về quá khứ hoặc tác phẩm ghi chép về quá khứ

- Thứ ba, lịch sử là một khoa học (còn gọi là Sử học) nghiên cứu về quá khứ của con người. Khoa học lịch sử nghiên cứu các sự kiện, hiện tượng đã diễn ra trong xã hội loài người và phát hiện ra quy luật phát sinh, phát triển của nó.

=> Như vậy, khái niệm lịch sử gắn liền với hai yếu tố cơ bản hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử.

* Hiện thực lịch sử: là toàn bộ những gì đã diễn ra trong quá khứ, tồn tại một cách khách quan, không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của con người (người nhận thức)

* Nhận thức lịch sử: Là toàn bộ những tri thức, hiểu biết, những ý niệm và hình dung của con về quá khứ.

* Yêu cầu số 1:

- Khái niệm Lịch sử có thể hiểu theo ba nghĩa chính:

+ Thứ nhất, lịch sử là những gì đã diễn ra trong quá khứ của xã hội loài người.

+ Thứ hai, lịch sử là những câu chuyện về quá khứ hoặc tác phẩm ghi chép về quá khứ

+ Thứ ba, lịch sử là một khoa học (còn gọi là Sử học) nghiên cứu về quá khứ của con người. Khoa học lịch sử nghiên cứu các sự kiện, hiện tượng đã diễn ra trong xã hội loài người và phát hiện ra quy luật phát sinh, phát triển của nó.

- Phân biệt hiện thực lịch sử và nhận thức Lịch sử:

+ Hiện thực lịch sử: là toàn bộ những gì đã diễn ra trong quá khứ, tồn tại một cách khách quan, không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của con người (người nhận thức)

+ Nhận thức lịch sử: Là toàn bộ những tri thức, hiểu biết, những ý niệm và hình dung của con về quá khứ.

Yêu cầu số 2:

Yêu cầu số 3:

- Sử học là một khoa học nghiên cứu về các sự kiện, hiện tượng đã diễn ra trong xã hội loài người và phát hiện ra quy luật phát sinh, phát triển của nó.

- Đối tượng nghiên cứu của Sử học rất đa dạng và mang tính toàn diện, gồm toàn bộ những hoạt động của con người (cá nhân, tổ chức, cộng đồng, quốc gia hoặc khu vực,...) trong quá khứ, diễn ra trên mọi lĩnh vực, như chính trị, kinh tế, xã hội, văn hoá, quân sự, ngoại giao,...

- Ví dụ:

+ Bước phát triển về công cụ lao động của con người thời nguyên thủy

+ Hoạt động của các vua chúa, quan lại thời phong kiến

+ Các cuộc chiến tranh thế giới

+ …

Yêu cầu số 1:

- Chức năng và nhiệm vụ của sử học:

+ Chức năng của Sử học là khôi phục hiện thực lịch sử thật chính xác, khách quan (chức năng khoa học) và phục vụ cuộc sống của con người hiện tại thông qua những bài học kinh nghiệm được đúc kết từ quả khứ (chức năng xã hội).

+ Nhiệm vụ của Sử học là cung cấp những tri thức khoa học về lịch sử và giáo dục, nêu gương.

- Ví dụ: khi nghiên cứu về sự sụp đổ của nhà nước Âu Lạc đổ trước cuộc chiến tranh xâm lược của quân Nam Việt (năm 179 TCN)

+ Nhiệm vụ của sử học: cung cấp những tri thức khoa học về nguyên nhân thất bại và mốc thời gian sụp đổ của nhà nước Âu Lạc; hướng con người đến tinh thần cảnh giác trong quá trình đấu tranh bảo vệ Tổ quốc

+ Chức năng sử học: từ sự sụp đổ của nhà nước Âu Lạc, chúng ta có thể rút ra nhiều bài học kinh nghiệm từ quá khứ để phục vụ cho quá trình đấu tranh bảo vệ Tổ quốc hiện nay, như: nâng cao tinh thần cảnh giác trước mọi âm mưu và hành động của kẻ thù…

Yêu cầu số 2:

- Đoạn trích trong bài tựa sách “Đại Việt sử kí tục biên” của Phạm Công Trứ đã phản ánh về nhiệm vụ của sử học:

+ Sử học cung cấp những tri thức khoa học, khách quan về lịch sử, giúp con người hiểu đúng về quá khứ (điều này được thể hiện qua câu: “sử chủ yếu ghi chép công việc; mà sự ghi chép của sử giữ nghị luận rất nghiêm”).

+ Sử học còn có nhiệm vụ giáo dục, nêu gương, hướng con người tới những phẩm chất, giá trị tốt đẹp (điều này được thể hiện qua câu: “tô điểm việc trí trị thì sáng tỏ ngang Mặt Trời, Mặt Trăng; răn đe kẻ loạn tặc thì ráo riết như sương thu lạnh buốt; người thiện biết thì có thể bắt chước, người ác biết thì có thể tự răn”).

Yêu cầu số 1:

- Ý nghĩa các nguyên tắc cơ bản của Sử học:

+ Định hướng việc nghiên cứu cho nhà sử học: bám sát mục tiêu, nhiệm vụ, phương pháp nghiên cứu,

+ Giúp nhà sử học hiểu rõ sứ mệnh, trách nhiệm, đạo đức của người viết lịch sử.

+ Phê phán các quan điểm sai trái, bảo vệ lẽ phải, ủng hộ quan điểm khoa học, tiến bộ và nhân văn.

Yêu cầu số 2:

- Câu truyện “Thôi Trữ giết vua” phản ánh về nguyên tắc trung thực khi ghi chép lịch sử (điều này thể hiện qua chi tiết: cha con Thái sử Bá và Nam sử thị không màng đến tính mạng của bản thân, vẫn kiên quyết ghi chép đúng sự thật: Tề Trang Công bị Thôi Trữ sát hại).

- Ý nghĩa của câu truyện “Thôi Trữ giết vua”:

+ Ca ngợi tấm gương trung thực của cha con Thái sử bá và Nam sử thị.

+ Định hướng, khuyên các nhà sử học khi ghi chép lịch sử cần trung thực, tôn trọng những gì đã diễn ra, không xuyên tạc, thêm bớt hoặc làm sai lệch hiện thực lịch sử…