Giải SBT Ngữ văn 12 KNTT Bài 3: Lập luận trong văn bản nghị luận có đáp án

Bài tập 1. Đọc lại văn bản Nhìn về vốn văn hoá dân tộc của Trần Đình Hượu trong SGK Ngữ văn 12, tập một (tr. 64 – 65), đoạn từ “Giữa các dân tộc, chúng ta không thể tự hào là nền văn hoá của ta đồ sộ” đến “một ngành văn hoá nào đó trở thành đài danh dự, thu hút, quy tụ cả nền văn hoá” và trả lời các câu hỏi:

Câu 1 trang 14 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Chỉ ra câu chủ đề của đoạn văn, từ đó cho biết đoạn văn được tổ chức theo kiểu nào.

Câu 2 trang 14 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1.  Ở đoạn văn này, tác giả chủ yếu dùng lí lẽ hay dẫn chứng? Chỉ ra mối liên hệ giữa lí lẽ và dẫn chứng được thể hiện ở đây.

Câu 3 trang 14 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Tác giả có thái độ như thế nào khi bàn luận về vấn đề?

Câu 4 trang 14 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Trong đoạn văn, tác giả nêu ý kiến: “Hầu như người nào cũng có thể, cũng có dịp làm dăm ba câu thơ. Nhưng số nhà thơ để lại nhiều tác phẩm thì không có. Xã hội có trọng văn chương, nhưng [...] bản thân các nhà thơ cũng không ai nghĩ cuộc đời, sự nghiệp của mình là ở thơ ca”. Bạn suy nghĩ như thế nào về ý kiến này?

Câu 5 trang 14 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Khi nêu quan điểm của mình về văn hoá Việt Nam, tác giả nhắm tới mục đích gì?

Bài tập 2. Đọc lại văn bản Nhìn về vốn văn hoá dân tộc của Trần Đình Hượu trong SGK Ngữ văn 12, tập một (tr. 65), đoạn từ “Người Việt Nam có thể coi là ít tinh thần tôn giáo” đến “chấp nhận cái gì vừa phải, hợp với mình nhưng cũng chần chừ, dè dặt, giữ mình” và trả lời các câu hỏi:

Câu 1 trang 14 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Đoạn văn đề cập những đặc điểm nào của văn hoá truyền thống Việt Nam? Nhận xét về cấu trúc và nội dung của đoạn văn.

Câu 2 trang 14 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Đoạn văn chủ yếu nêu thông tin khách quan hay ý kiến chủ quan của người viết? Điều đó có tác động như thế nào đối với người đọc?

Câu 3 trang 14 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1.  Nêu suy nghĩ của bạn về một trong các ý kiến sau của tác giả: “Người Việt Nam có thể coi là ít tinh thần tôn giáo”; “Dân tộc chống ngoại xâm liên tục nhưng không thượng võ”; “Không ca tụng trí tuệ mà ca tụng sự khôn khéo”.

Câu 4 trang 14 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Những đặc điểm của văn hoá truyền thống Việt Nam mà tác giả nêu ở đoạn văn trên có phải là ưu điểm không? Vì sao?

Bài tập 3. Đọc lại văn bản Năng lực sáng tạo của Phan Đình Diệu trong SGK Ngữ văn 12, tập một (tr. 68 – 69), đoạn từ “Khó tìm được một định nghĩa rõ ràng nào cho khái niệm sáng tạo và năng lực sáng tạo” đến “để hi vọng một lúc bất thần nào đó xuất hiện các ánh chớp mà thôi!” và trả lời các câu hỏi:

Câu 1 trang 15 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Khái quát nội dung của đoạn văn trong một câu.

Câu 2 trang 15 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Hoạt động sáng tạo được giải thích như thế nào? Chỉ ra sự phối hợp các thao tác ở đoạn văn.

Câu 3 trang 15 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Yếu tố nào đóng vai trò quyết định đối với sự sáng tạo? Vì sao? Yếu tố đó có đặc điểm gì?

Câu 4 trang 15 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Đoạn văn được tổ chức theo kiểu nào? Dựa vào đâu bạn kết luận như vậy?

Bài tập 4. Đọc lại văn bản Năng lực sáng tạo của Phan Đình Diệu trong SGK Ngữ văn 12, tập một (tr. 69), đoạn từ “Xưa nay, khi nói đến sáng tạo, thường ta chỉ xem đó là hoạt động riêng của một lớp người” đến “biết quên đi nhiều điều mà mình đã biết để luôn có một trí tuệ nguyên lành với đôi mắt tươi sáng” và trả lời các câu hỏi:

Câu 1 trang 15 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Ý nào trong đoạn văn khái quát được chủ đề của cả đoạn? Các ý khác có vai trò như thế nào trong việc làm nổi bật chủ đề?

Câu 2 trang 15 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Những thao tác nghị luận nào đã được tác giả sử dụng trong đoạn văn?

Câu 3 trang 15 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Đoạn văn cho thấy tác giả đã có sự thay đổi như thế nào trong nhận thức của bản thân về chủ thể hoạt động sáng tạo? Sự thay đổi đó có ý nghĩa gì?

Câu 4 trang 15 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Theo tác giả, vì sao trong bối cảnh phát triển kinh tế tri thức, mọi người đều có năng lực sáng tạo và đều cần tham gia sáng tạo?

Câu 5 trang 15 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Tác giả cho rằng, trong việc phát triển năng lực cá nhân, niềm tin vào khả năng sáng tạo của bản thân được xem là “chìa khoá quan trọng số một”. Bạn có đồng tình với ý kiến đó không? Vì sao?

Bài tập 5. Đọc lại văn bản Mấy ý nghĩ về thơ của Nguyễn Đình Thi trong SGK Ngữ văn 12, tập một (tr. 72 – 73), đoạn từ “Từ trước đến nay đã có nhiều định nghĩa về thơ” đến “Và cũng có những cái ta rất nhớ, ví dụ những công thức toán học, nhưng lại không phải là thơ” và trả lời các câu hỏi:

Câu 1 trang 15 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Những thao tác nghị luận nào được tác giả sử dụng trong đoạn trích? Chỉ ra biểu hiện của từng thao tác.

Câu 2 trang 15 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Ở đoạn trích này, tác giả nêu và nhận xét một số quan niệm về thơ nhằm mục đích gì?

Câu 3 trang 15 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Đoạn trích này gồm bốn đoạn. Theo bạn, việc tách đoạn của tác giả ở đây dựa trên cơ sở nào?

Bài tập 6. Đọc lại văn bản Mấy ý nghĩ về thơ của Nguyễn Đình Thi trong SGK Ngữ văn 12 tập một (tr. 75 – 76), đoạn từ “Cuối cùng, tôi muốn nói đến vấn đề thơ tự do, thơ không vần” đến “Dùng bất cứ hình thức nào, miễn là thơ diễn tả được đúng tâm hồn con người mới ngày nay” và chọn đáp án đúng cho các câu hỏi:

Câu 1 trang 16 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Dòng nào sau đây khái quát đúng nội dung của đoạn trích?

Câu 2 trang 16 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Về vấn đề thơ có vần hay không vần, quan điểm của tác giả là như thế nào?

Câu 3 trang 16 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Tác giả có quan niệm như thế nào về vấn đề hình thức thơ?

Câu 4 trang 16 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Đoạn trích cho thấy điều gì được tác giả quan tâm?

Bài tập 7. Đọc hai đoạn trích sau đây và trả lời các câu hỏi:

Đoạn trích 1:

Tôi không mê những nhà thơ thần đồng. Tôi ưa những nhà thơ một nắng hai sương, lầm lũi, lực điền trên cánh đồng giấy, đổi bát mồ hôi lấy từng hạt chữ.

Chúng ta cần học những nhà thơ như Lý Bạch, Xa-a-đi (Saadi), Gớt (Goethe), Ta-go (Tagore), ở vào buổi chiều tóc bạc vẫn thu hoạch những mùa thơ dậy thì.

Cái trẻ, cái già của nhà thơ quyết định không phải đo ở tuổi trời, mà ở nội lực của chữ.

Pi-cát-xô (Picasso) có nói một câu khá thâm thuý: “Người ta cần rất nhiều thời gian để trở nên trẻ”.

Có lẽ vì vậy mà tôi rất ủng hộ lời phát biểu của một nhà thơ Pháp, gốc Do Thái Ét-mông Gia-bét (Edmond Jabès): “Chữ bầu lên nhà thơ”.

Gia-bét muốn nói rằng không có chức nhà thơ suốt đời. Mỗi lần làm một bài thơ, nhà thơ lại phải ứng cử trong một cuộc bầu khắc nghiệt của cử tri chữ.

Tôi không nhớ Gít-đơ (Gide) hay Pét-xoa (Pessoa) – nhà thơ lớn Bồ Đào Nha – đã có một nhận xét khá nghiêm khắc về Vich-to Huy-gô (Victor Hugo):

“Vich-to nhiều lần tưởng mình là Huy-gô”.

Như thế có nghĩa mặc dầu là một thiên tài đồ sộ đã không ít lần Huy-gô không được tái cử vào cương vị nhà thơ qua cuộc bỏ phiếu của chữ.

(Lê Đạt, Chữ bầu lên nhà thơ, in trong SGK Ngữ văn 10, tập một,

NXB Giáo dục Việt Nam, Hà Nội, 2022, tr. 83 – 84)

Đoạn trích 2: Từ “Chữ và tiếng trong thơ phải còn có một giá trị khác, ngoài giá trị ý niệm” đến “những khoảng im lặng cũng là nơi trú ngụ kín đáo của sự xúc động.” trong văn bản Mấy ý nghĩ về thơ của Nguyễn Đình Thi (SGK Ngữ văn 12, tập một, tr. 74-75).

Câu 1 trang 17 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Ý chính của từng đoạn trích là gì? Chỉ ra điểm gặp gỡ về quan niệm của hai tác giả.

Câu 2 trang 17 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Cả hai tác giả đều nói đến vai trò của chữ trong thơ, nhưng triển khai ý tưởng theo hai hướng khác nhau. Sự khác nhau đó biểu hiện như thế nào?

Câu 3 trang 17 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Cách trình bày và hình thức diễn đạt của hai tác giả ở hai đoạn trích có gì khác nhau?

Câu 4 trang 17 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Các ý tưởng ở hai đoạn trích có liên quan gì đến vấn đề sáng tạo và tiếp nhận thơ?

Bài tập 8. Đọc lại văn bản Cảm hứng và sáng tạo của Nguyễn Trần Bạt trong SGK Ngữ văn 12, tập một (tr. 89 – 91) và trả lời các câu hỏi:

Câu 1 trang 17 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Nêu những đặc trưng của văn bản nghị luận được thể hiện trong văn bản.

Câu 2 trang 17 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Chỉ ra biểu hiện của các thao tác nghị luận được tác giả sử dụng trong văn bản.

Câu 3 trang 17 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Theo tác giả, cảm hứng và tự do có vai trò gì trong hoạt động sáng tạo của con người?

Câu 4 trang 17 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Tác giả đã lí giải như thế nào về cái đẹp, về mối quan hệ giữa cái đẹp và sáng tạo? Để lập luận về vấn đề này có sức thuyết phục, tác giả đã sử dụng những lí lẽ và bằng chứng nào?

Câu 5 trang 18 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Tác giả thể hiện tư tưởng gì qua việc bàn luận về vấn đề cảm hứng và sáng tạo?

Câu 6 trang 18 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Nêu những điểm tương đồng và khác biệt giữa hai văn bản Cảm hứng và sáng tạo (Nguyễn Trần Bạt) và Năng lực sáng tạo (Phan Đình Diệu).

Bài tập 1 trang 18 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1.

“Tự do là không gian của mọi sự sáng tạo từ văn hoá, nghệ thuật cho đến khoa học, công nghệ,...” (Nguyễn Trần Bạt, Cảm hứng và sáng tạo)

Lấy câu trên làm câu chủ đề, viết đoạn văn theo kiểu diễn dịch hoặc quy nạp (khoảng 150 chữ), có sử dụng ít nhất hai trong các thao tác: giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận, bác bỏ.

Bài tập 2 trang 18 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1.

Lập dàn ý cho một trong hai đề sau, viết thành văn phần Mở bài và ý đầu tiên của phần Thân bài.

Đề 1. Tuổi trẻ không có ước mơ lớn thì khó đạt được thành công lớn.

Đề 2. Tuổi trẻ với vấn đề tiếp thu ảnh hưởng của văn hoá nước ngoài trong thời đại ngày nay.

Bài tập 1 trang 18 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1.

Lập dàn ý, tập luyện cách thuyết trình về đề tài: Nhu cầu giải trí của giới trẻ trong bối cảnh cuộc sống hiện nay.

Bài tập 2 trang 18 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1.

Hãy nêu các việc cần chuẩn bị để thực hiện bài thuyết trình với đề tài: Việc xây dựng các mối quan hệ xã hội tích cực của lớp trẻ trong cuộc sống.