Giải sgk Kinh tế pháp luật CTST Bài 12: Quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khỏe và đảm bảo an sinh xã hội

- Quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ được đề cập trong nhiều văn bản pháp luật khác nhau như:

+ Hiến pháp năm 2013 (Điều 38. Quyền được chăm sóc sức khoẻ; Điều 34. Quyền được bảo đảm an sinh xã hội ;... );

+ Luật Bảo vệ sức khoẻ nhân nhân năm 1988;

+ Luật Khám, chữa bệnh năm 2023;

+ Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 ;...

♦ Yêu cầu số 1:

- Trường hợp 1.

+ Công dân có quyền được tôn trọng bí mật riêng tư trong khám, chữa bệnh theo quy định tại Điều 10 Luật Khám, chữa bệnh năm 2023. Quyền này đã bị vi phạm khi chị M tiết lộ thông tin trong hồ sơ bệnh án cho người không liên quan biết.

+ Bên cạnh quyền này, công dân còn có các quyền khác như: Quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ (Điều 38 Hiến pháp năm 2013; Điều 1 Luật Bảo vệ sức khoẻ nhân dân năm 1988); Quyền được khám chữa, bệnh; Quyền được lựa chọn trong khám bệnh, chữa bệnh (Điều 9 và Điều 11 Luật Khám, chữa bệnh năm 2023) ;...

- Trường hợp 2.

+ Ông A là người bệnh đang được chăm sóc sức khoẻ, do đó ông này có nghĩa vụ tôn trọng người hành nghề và người khác làm việc tại nơi khám, chữa bệnh, cũng như nghĩa vụ chấp hành các quy định tại nơi khám, chữa bệnh (Điều 16 và Điều 17 Luật Khám, chữa bệnh năm 2023).

+ Bên cạnh đó, công dân có nghĩa vụ tuân thủ các quy định pháp luật về bảo vệ và chăm sóc sức khoẻ theo Điều 1 Luật Bảo vệ sức khoẻ nhân dân năm 1988.

♦ Yêu cầu số 2:

- Chủ thể trong trường hợp 1 vi phạm quyền được tôn trọng bí mật riêng tư trong khám, chữa bệnh theo quy định tại Điều 10 Luật Khám, chữa bệnh năm 2023.

- Chủ thể trong trường hợp 2 vi phạm nghĩa vụ tôn trọng người hành nghề và người khác làm việc tại nơi khám, chữa bệnh (Điều 16 Luật Khám, chữa bệnh năm 2023).

♦ Yêu cầu số 1:

- Nhà nước thực hiện quyền an sinh xã hội của người dân trên 2 khía cạnh:

+ Ban hành các quy định pháp luật về quyền an sinh xã hội (quyền được bảo đảm an sinh xã hội, tiếp cận các dịch vụ về an sinh xã hội, ... );

+ Trên cơ sở quy định của pháp luật, Nhà nước thực hiện các chính sách về an sinh xã hội trên thực tế nhằm tạo điều kiện cho người dân thực hiện quyền của mình (ví dụ: chính sách xoá đói giảm nghèo, bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, hỗ trợ các hoàn cảnh khó khăn, ... ).

- Trong trường hợp tại SGK tr. 93:

+ Chính quyền địa phương tại Bình Thuận đã xây dựng đầu tư nhiều nhà máy nước sạch nhằm bảo đảm quyền được tiếp cận dịch vụ an sinh xã hội của người dân (được sử dụng nước sạch). Thông qua việc đầu tư cơ sở hạ tầng đưa nước sạch đến từng hộ dân đã tạo điều kiện cho người dân được thụ hưởng quyền về an sinh xã hội của mình, giải quyết vấn đề nước sạch cũng như mang lại hiệu quả tích cực đối với các vấn đề xã hội khác như: phòng chống dịch bệnh, nâng cao chất lượng đời sống của người dân, ...

+ Tương tự như vậy, các quyền khác về an sinh xã hội của công dân cũng được thực hiện trên cơ sở Nhà nước tạo điều kiện về cơ sở hạ tầng, chính sách xã hội. Đây là môi trường để công dân có thể thực thi quyền của mình trên thực tế.

♦ Yêu cầu số 2: Nghĩa vụ của công dân về đảm bảo an sinh xã hội: chấp hành pháp luật cũng như tôn trọng quyền được bảo đảm an sinh xã hội của người khác. Cụ thể:

+ Tham gia chế độ bảo hiểm bắt buộc như bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động và bảo hiểm y tế bắt buộc;

+ Không xâm phạm quyền an sinh xã hội của người khác;

+ Tuân thủ quy định pháp luật về an sinh xã hội,...

- Nhận định a đúng vì căn cứ vào Điều 9 Luật Khám, chữa bệnh năm 2023, người bệnh có quyền được khám, chữa bệnh trong đó bao gồm việc chọn cơ sở khám, chữa bệnh phù hợp với nhu cầu cá nhân.

- Nhận định b đúng vì căn cứ khoản 1 Điều 17 Luật Khám, chữa bệnh năm 2023, người bệnh có nghĩa vụ cung cấp trung thực và chịu trách nhiệm về thông tin liên quan đến nhân thân, tình trạng sức khoẻ của mình, hợp tác đầy đủ với người hành nghề và người khác làm việc tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.

- Nhận định c đúng vì căn cứ Điều 17 Luật Khám, chữa bệnh năm 2023, người bệnh có nghĩa vụ chấp hành các quy định về khám, chữa bệnh trong đó bao gồm các quy định phòng, chống dịch bệnh. Do đó, đây là biểu hiện của nghĩa vụ công dân về bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ.

- Nhận định d sai vì căn cứ khoản 2 Điều 11 Luật Khám, chữa bệnh năm 2023, người bệnh có quyền chấp nhận hoặc từ chối tham gia nghiên cứu y sinh học về khám bệnh, chữa bệnh.

- Nhận định e đúng vì căn cứ khoản 2 Điều 17 Luật Khám, chữa bệnh năm 2023, người bệnh có nghĩa vụ chấp hành chỉ định về chẩn đoán, phương pháp chữa bệnh của người hành nghề.

- Trường hợp a. Phù hợp với quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo đảm an sinh xã hội, vì bảo hiểm y tế là một trong các chính sách về an sinh xã hội của Nhà nước. Tham gia bảo hiểm y tế nhằm giảm thiểu các gánh nặng về chi phí khám, chữa bệnh nếu có rủi ro xảy ra. Việc tuyên truyền người khác tham gia bảo hiểm y tế là hành vi tích cực, phù hợp với quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo đảm an sinh xã hội.

- Trường hợp b. Không phù hợp với quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo đảm an sinh xã hội vì doanh nghiệp có nghĩa vụ phải đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động, hành vi trốn đóng bảo hiểm xã hội vi phạm quy định pháp luật về an sinh xã hội.

- Trường hợp c. Không phù hợp với quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo đảm an sinh xã hội vì hành vi làm giả giấy khám bệnh để trục lợi bảo hiểm xã hội là hành vi vi phạm pháp luật về an sinh xã hội, vi phạm quy định tại khoản 4 Điều 17 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014.

- Trường hợp d. Phù hợp với quyền và nghĩa vụ công dân trong bao đảm an sinh xã hội vì hành vi tuyên truyền các chính sách về an sinh xã hội là việc làm tích cực vì không phải người dân nào cũng có điều kiện tiếp cận các thông tin liên quan đến chính sách an sinh xã hội của Nhà nước. Do đó, việc tuyên truyền đến người khác sẽ góp phần nâng cao nhận thức để mọi người biết và thực hiện đúng quy định pháp luật về an sinh xã hội.

- Trường hợp e. Phù hợp với quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo đảm an sinh xã hội vì xây dựng nhà ở xã hội cho người có thu nhập thấp phù hợp với quy định tại khoản 3 Điều 59 Hiến pháp năm 2013 về việc phát triển nhà ở và tạo điều kiện để mọi công dân có nhà ở.