Giải SGK Lịch sử 9 Cánh diều Bài 10: Châu Á từ năm 1945 đến năm 1991 có đáp án

- Từ năm 1945 đến năm 1991, Nhật Bản, Trung Quốc và Ấn Độ đã có nhiều bước phát triển thăng trầm.

- Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, tình hình chính trị, kinh tế, xã hội ở khu vực Đông Nam Á có sự thay đổi sâu sắc: các nước trong khu vực đã giành được độc lập và bước vào thời kì xây dựng cuộc sống mới với nhiều thành tựu rực rỡ. Đồng thời, quá trình liên kết khu vực ở Đông Nam Á cũng được đẩy mạnh.

- Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, Nhật Bản là nước bại trận, bị thiệt hại nặng nề và bị quân đội Mỹ chiếm đóng. Tuy vậy, dưới chế độ quân quản của Mỹ, một loạt cải cách dân chủ đã được Bộ Chỉ huy tối cao lực lượng Đồng minh (SCAP) tiến hành.

- Nội dung cải cách:

+ Về chính trị: xoá bỏ chủ nghĩa quân phiệt và xét xử các tội phạm chiến tranh, giải tán các lực lượng vũ trang; ban hành Hiến pháp mới tiến bộ (có hiệu lực từ ngày 3-5-1947).

+ Về kinh tế: thủ tiêu chế độ tập trung kinh tế, cải cách ruộng đất, dân chủ hoá lao động, giải tán các dai-bát-xư.

+ Về giáo dục: tiến hành cải cách giáo dục với mục tiêu xây dựng một nền giáo dục mới khoa học và tiến bộ.

- Tác dụng:

+ Những cải cách này đã mang lại luồng không khí mới đối với các tầng lớp nhân dân, kinh tế từng bước được khôi phục, đạt mức trước chiến tranh (1939).

+ Đây là cơ sở quan trọng giúp Nhật Bản phát triển mạnh mẽ sau này.

♦ Tình hình chính trị

- Về đối nội:

+ Nhật Bản đã chuyển dần sang chế độ dân chủ. Đảng Cộng sản và nhiều dảng chính trị khác được công khai hoạt động.

+ Từ năm 1955, Đảng Dân chủ Tự do, đại diện cho quyền lợi của giai cấp tư sản, lên cầm quyền liên tục (đến năm 1993).

- Về đối ngoại:

+ Nhật Bản liên minh chặt chẽ với Mỹ. Với Hiệp ước an ninh Mỹ - Nhật kí kết năm 1951, Nhật Bản chấp nhận đặt dưới “chiếc ở” hạt nhân của Mỹ.

+ Nhật Bản bình thường hoá quan hệ với Liên Xô, trở thành thành viên của Liên hợp quốc (1956).

+ Thi hành chính sách đối ngoại mềm mỏng với các nước. Từ năm 1977, Nhật Bản thúc đẩy quan hệ với các nước châu Á, đặc biệt là Học thuyết Phư-cư-đa chú trọng quan hệ với các nước Đông Nam Á.

♦ Tình hình kinh tế

- Từ năm 1952 đến những năm 70 của thế kỉ XX, Nhật Bản bước vào thời kì phát triển mạnh mẽ.

+ Từ những năm 60 của thế kỉ XX đến năm 1973, Nhật Bản đạt được sự phát triển “thần kì”, vượt qua Tây Âu, vươn lên đứng thứ hai trong thế giới tư bản chủ nghĩa (sau Mỹ).

+ Từ những năm 70 của thế kỉ XX, Nhật Bản trở thành một trong ba trung tâm kinh tế - tài chính của thế giới.

- Từ năm 1973, Nhật Bản chịu tác động lớn từ cuộc khủng hoảng năng lượng, nền kinh tế gặp nhiều khó khăn và không còn tăng trưởng nhanh, mạnh như giai đoạn trước.

- Đến những năm 80 của thế kỉ XX, kinh tế Nhật Bản được phục hồi nhưng tốc độ tăng trưởng chậm. Mặc dù vậy, Nhật Bản vẫn là trung tâm kinh tế - tài chính lớn của thế giới.

♦ Giải thích: trong những năm 60 của thế kỉ XX, nền kinh tế Nhật Bản có sự phát triển được gọi là “thần kì" vì: trong giai đoạn này, Nhật Bản đã đạt được những thành tựu rực rỡ, từ một nước bại trận sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Nhật Bản đã vươn lên trở thành cường quốc tư bản đứng thứ hai thế giới (sau Mĩ).

♦ Yêu cầu số 1:

- Những năm 1945 - 1946, Đảng Cộng sản Trung Quốc và Quốc dân đảng tiến hành hiệp thương, hoà giải nhưng không thành công.

- Từ năm 1946 đến năm 1949, ở Trung Quốc đã diễn ra cuộc nội chiến giữa Quốc dân đảng và Đảng Cộng sản.

- Ngày 1-10-1949, cách mạng Trung Quốc thắng lợi, nước Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa được thành lập.

♦ Yêu cầu số 2: Sự ra đời nước Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa có ý nghĩa lớn:

+ Kết thúc ách nô dịch hơn 100 năm của chủ nghĩa đế quốc và xoá bỏ tàn dư chế độ phong kiến hàng nghìn năm;

+ Đưa đất nước Trung Quốc bước vào kỉ nguyên độc lập, tự do và tiến lên chủ nghĩa xã hội;

+ Hệ thống xã hội chủ nghĩa được mở rộng, nối liền từ châu Âu sang châu Á.

♦ Tình chính trị

- Về đối nội:

+ Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc, tình hình chính trị từng bước ổn định.

+ Trong những năm 1959 - 1978, Trung Quốc lâm vào tình trạng bất ổn: nội bộ ban lãnh đạo Trung Quốc xảy ra bất đồng, tranh giành quyền lực, đỉnh cao là cuộc “Đại cách mạng văn hoa vô sản” (1966 - 1976).

- Về đối ngoại:

+ Trung Quốc tích cực củng cố hoà bình và thúc đẩy phong trào cách mạng thế giới.

+ Trung Quốc đã gây ra nhiều cuộc xung đột biên giới với láng giềng như: Ấn Độ (1962), Liên Xô (1969), gây chiến tranh với Việt Nam (1979 - 1984),...

+ Từ năm 1972, quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ từng bước được cải thiện.

+ Từ năm 1978, khi Trung Quốc tiến hành cải cách và mở cửa, chính sách đối ngoại có nhiều thay đổi, như bình thường hoá quan hệ với Liên Xô, Mông Cổ,... mở rộng quan hệ với nhiều nước. Vai trò và vị thế quốc tế của Trung Quốc ngày càng được nâng cao.

♦ Tình hình kinh tế

- Từ 1949 đến 1959: thực hiện khôi phục kinh tế, cải cách ruộng đất,... đặc biệt là thực hiện kế hoạch 5 năm đầu tiên (1953 - 1957) thắng lợi. Bộ mặt đất nước thay đổi rõ rệt.

- Từ 1959 - 1978:

+ Thực hiện đường lối “Ba ngọn cờ hồng” (1958).

+ Đất nước lâm vào tình trạng không ổn định, nền kinh tế trở nên hỗn loạn, sản xuất giảm sút, đời sống nhân dân khó khăn, nạn đói xảy ra ở nhiều nơi.

- Từ 1979 - 1991:

+ Tháng 12-1978, Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc đã đề ra đường lối cải cách, mở cửa.

+ Đến năm 1991, công cuộc cải cách, mở cửa của Trung Quốc đạt những thành tựu bước đầu: kinh tế phát triển nhanh, tốc độ tăng trưởng cao, tổng giá trị xuất nhập khẩu tăng, đời sống nhân dân được nâng cao rõ rệt,...