Giải SGK Lịch sử 9 Cánh diều Bài 18: Nước Mỹ từ năm 1991 đến nay có đáp án

- Đầu những năm 90 của thế kỉ XX, Mỹ vẫn là siêu cường với nền kinh tế đứng đầu thế giới nên tình hình chính trị khá ổn định.

- Về đối nối:

+ Mỹ tiếp tục duy trì chế độ cộng hoà, đứng đầu là Tổng thống, hai đảng Dân chủ và Cộng hoà thay nhau cầm quyền. Các đời tổng thống Mỹ thực hiện những biện pháp thúc đẩy sự phát triển kinh tế, giải quyết các vấn đề xã hội, bảo đảm an ninh quốc gia,...

+ Bên cạnh đó, nước Mỹ vẫn tồn tại nhiều bất ổn, dẫn đến sự bùng nổ của các xung đột, bê bối chính trị, đặc biệt nghiêm trọng nhất là vụ tấn công khủng bố ngày 11-9-2001.

- Về đối ngoại:

+ Chính quyền các tổng thống Mỹ tìm cách can thiệp vào vấn đề quốc tế với tư cách siêu cường, cố gắng thiết lập trật tự thế giới mới theo xu hướng đơn cực, gây ra chiến tranh tại Áp-ga-ni-xtan, I-rắc,...

+ Sau năm 2001, thực hiện chính sách chống khủng bố toàn cầu và cạnh tranh với các cường quốc khác, Mỹ liên tục tăng chi tiêu ngân sách quốc phòng, xây dựng lực lượng quân đội đông đảo và hiện đại.

- Từ năm 1992 đến năm 2000, kinh tế Mỹ tăng trưởng cao (trung bình đạt trên 3,8 %), tỉ lệ lạm phát và thất nghiệp thấp.

- Sau năm 2001, tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm lại nhưng Mỹ vẫn giữ được vị trí số 1 thế giới về kinh tế, chiếm tỉ trọng 25 % GDP toàn cầu.

- Tuy nhiên, kinh tế Mỹ phát triển không ổn định và phải đối mặt với những cuộc khủng hoảng nghiêm trọng, đặc biệt là khủng hoảng kinh tế - tài chính năm 2007 - 2009, ảnh hưởng của bệnh dịch,... Bên cạnh đó, vị trí số 1 về kinh tế của Mỹ đang bị Trung Quốc cạnh tranh trong những năm đầu thập niên 20 của thế kỉ XXI.

(*) Tham khảo: Một số mốc đáng nhớ trong quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ

- Ngày 29-9-1990, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ J.Baker và Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Nguyễn Cơ Thạch lần đầu gặp nhau để bàn về quan hệ hai nước tại New York (Mỹ).

- Ngày 3-2-1994, Tổng thống Mỹ W. Bill Clinton tuyên bố bỏ hoàn toàn cấm vận đối với Việt Nam và lập Cơ quan liên lạc giữa hai nước.

- Tháng 2-1995, Việt Nam và Mỹ mở Cơ quan Liên lạc tại Washington D.C và Hà Nội.

- Ngày 12-7-1995, Việt Nam và Hoa Kỳ tuyên bố thiết lập quan hệ ngoại giao.

- Tháng 8-1995, Việt Nam và Mỹ khai trương Ðại sứ quán tại Washington và Hà Nội. Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ W.Christopher thăm Việt Nam.

- Ngày 27-6-1997, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Albright thăm Việt Nam và ký Hiệp định về thiết lập quan hệ quyền tác giả với Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm.

- Ngày 11-3-1998, Tổng thống Mỹ W.Bill Clinton tuyên bố miễn áp dụng Ðạo luật bổ sung Jackson Vanik đối với Việt Nam. Sau đó, hằng năm Tổng thống Mỹ ra quyết định gia hạn miễn áp dụng đạo luật này đối với Việt Nam.

- Từ ngày 30-9 đến 2-10-1998, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm lần đầu thăm chính thức Mỹ.

- Từ ngày 6 đến 7-9-1999, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Albright thăm Việt Nam lần thứ hai.

- Từ ngày 12 đến 13-9-1999, nhân dự Hội nghị cấp cao APEC tại Aukland (New Zealand), Thủ tướng Phan Văn Khải và Tổng thống Clinton đã có các cuộc tiếp xúc riêng, trao đổi ý kiến về một số vấn đề trong quan hệ song phương.

- Từ ngày 13 đến 15-3-2000, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ W. Cohen lần đầu thăm chính thức Việt Nam.

- Ngày 14-7-2000, Bộ trưởng Thương mại Vũ Khoan và đại diện Thương mại Mỹ Bashevski ký Hiệp định Thương mại song phương Mỹ - Việt Nam tại Washington D.C.

- Ngày 6-9-2000, nhân dự Hội nghị Thiên niên kỷ của LHQ tại New York (Mỹ), Chủ tịch nước Trần Ðức Lương đã có cuộc gặp với Tổng thống Bill Clinton và chính thức mời Tổng thống Hoa Kỳ thăm Việt Nam vào thời gian thuận tiện cho hai bên.

- Từ ngày 16 đến 19-11-2000, Tổng thống Mỹ Bill Clinton thăm chính thức Việt Nam. Trong dịp này, hai bên ký Hiệp định về hợp tác khoa học - công nghệ và Bản ghi nhớ về hợp tác lao động, chứng kiến lễ ký 12 Thư Thỏa thuận về đầu tư, buôn bán.

- Từ ngày 22-6 đến 2-7-2001, trong dịp dự khóa họp về HIV/AIDS của LHQ tại New York, Phó Thủ tướng Phạm Gia Khiêm thăm, làm việc tại Mỹ, trao đổi ý kiến về hợp tác khoa học, công nghệ và giáo dục giữa hai nước.

- Từ ngày 24 đến 26-7-2001, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Collin Powell lần đầu thăm Việt Nam nhân dịp dự ARF 8 và PMC tại Hà Nội.

- Từ ngày 9 đến 14-12-2001, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Tấn Dũng thăm, làm việc tại Mỹ, chứng kiến lễ phê chuẩn Hiệp định Thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ (có hiệu lực từ ngày 10-12-2001).

- Từ ngày 12 đến 22-6-2002, Phó Thủ tướng Nguyễn Mạnh Cầm thăm, làm việc tại Mỹ, chứng kiến lễ ký Tuyên bố về Hợp tác giữa Bộ Kế hoạch và Ðầu tư và bang Texas và Bản ghi nhớ về Chương trình hỗ trợ kỹ thuật để thực hiện Hiệp định Thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ.

- Từ ngày 6 đến 12-9-2002, Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Dy Niên thăm, làm việc tại Mỹ nhằm thúc đẩy quan hệ hai nước.

- Từ ngày 9 đến 12-11-2003, Bộ trưởng Quốc phòng Phạm Văn Trà thăm Mỹ.

- Từ ngày 19 đến 21-11-2003, tàu hải quân Mỹ lần đầu thăm hữu nghị cảng Sài Gòn.

- Từ ngày 3 đến 12-12-2003, Phó Thủ tướng Vũ Khoan chính thức thăm, làm việc tại Mỹ, chứng kiến lễ ký năm văn bản, trong đó có Hiệp định hợp tác về hàng không, Thỏa thuận hợp tác phòng, chống ma túy.

- Từ ngày 22 đến 30-4-2004, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phúc Thanh thăm Mỹ,  dự lễ ra mắt của "Nhóm nghị sĩ Mỹ vì quan hệ Mỹ - Việt".

- Từ ngày 20 đến 21-11-2004, Chủ tịch nước Trần Ðức Lương tiếp xúc song phương với Tổng thống Mỹ G.W.Bush bên lề Hội  nghị cấp cao APEC 12 diễn ra tại Santiago (Chile)

- Ngày 10-12-2004, chuyến bay trực tiếp đầu tiên từ Mỹ đến Việt  Nam từ sau năm 1975.

- Từ ngày 10 đến 14-1-2005, Ðoàn Thượng nghị sĩ Akaka (Hawai) và Hạ nghị sĩ Isa (California) tham dự Diễn đàn Nghị viện châu Á - Thái Bình Dương lần thứ 13 tại TP Hạ Long.

- Ngày 4-6-2005, Diễn đàn "Quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ, con đường đi tới", với sự tham dự của hàng trăm học giả, nhà nghiên cứu chính trị, nhà hoạt động xã hội, tổ chức nhân đạo, phi lợi nhuận, phi chính phủ..., thảo luận về quan hệ Việt - Mỹ sau 10 năm hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao, nêu những kiến nghị, biện pháp tiếp tục phát triển quan hệ song phương.

- Từ 1991 đến nay, mặc dù tỉ trọng kinh tế của Nhật Bản suy giảm, song Nhật Bản vẫn là một trong những trung tâm kinh tế - tài chính lớn trên thế giới.

- Từ 1991 đến nay, Trung Quốc tiếp tục đạt được nhiều thành tựu lớn trong công cuộc cải cách, mở cửa. Từ 2010 đến nay, Trung Quốc vươn lên trở thành nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới (sau Mĩ)

- Từ năm 1991, Hàn Quốc đã trở thành một nước công nghiệp mới (NIC) và là một trong bốn “con rồng” châu Á, nhưng tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm lại.

- Từ năm 1991 đến nay, tổ chức ASEAN đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong quá trình hợp tác, liên kết giữa các quốc gia trong khu vực.

♦ Từ sau năm 1991, Trung Quốc đẩy mạnh công cuộc cải cách, mở cửa một cách toàn diện và sâu rộng, làm thay đổi toàn bộ đời sống kinh tế - xã hội của đất nước.

♦ Một số thành tựu nổi bật của Trung Quốc:

- Về kinh tế, khoa học - kĩ thuật:

+ Tốc độ tăng trưởng GDP liên tục tăng. Tỉ trọng đóng góp trong GDP toàn cầu tăng từ 8,1 % (năm 2002) lên 18,8 % (năm 2022).

+ Vượt qua Nhật Bản, trở thành nền kinh tế thứ hai thế giới (từ năm 2010).

+ Vươn lên trở thành cường quốc về khoa học - công nghệ, đạt nhiều thành tựu trên lĩnh vực chinh phục vũ trụ, giao thông vận tải, công nghệ sinh học,...

- Về xã hội:

+ Đời sống nhân dân được cải thiện và nâng cao, thu nhập bình quân đầu người tăng.

+ Công cuộc xoá đói giảm nghèo được đẩy mạnh và đạt được thành tựu lớn.

+ Hệ thống bảo hiểm y tế được thực hiện đối với hơn 1,4 tỉ người (2021),...

- Về kinh tế:

+ Nhật Bản duy trì vị thế thứ hai thế giới về kinh tế từ cuối thế kỉ XX đến năm 2010. Nhật Bản vẫn dẫn đầu thế giới trên một số lĩnh vực, như: sản xuất ô tô, tàu thuỷ, rô-bốt,…

+ Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng kinh tế Nhật Bản chậm lại, không ổn định, phục hồi chậm sau các cuộc khủng hoảng năm 1997 và năm 2008 - 2009.

- Về xã hội: Nhật Bản phải đối phó với nhiều vấn đề xã hội như tình trạng già hoá dân số, thiếu lao động, dân số tăng trưởng âm, tỉ lệ tự tử và tội phạm gia tăng,...

- Sau năm 1991, Hàn Quốc tiếp tục phát triển mạnh, vươn lên trở thành quốc gia phát triển ở châu Á và trên thế giới.

- Về kinh tế:

+ Tăng trưởng liên tục với tốc độ cao, quy mô kinh tế đứng thứ 10 thế giới, thứ 4 châu Á (2020). GDP tăng gấp 3 lần, từ 504,6 tỉ đô-la (2001) lên 1 910 tỉ đô-la (2022).

+ Là một trong những nước dẫn đầu thế giới về đóng tàu, sản xuất hàng điện tử, ô tô, khai khoáng, thời trang, mĩ phẩm, ...

- Về xã hội:

+ Đời sống nhân dân ngày càng được cải thiện, Hàn Quốc thuộc nhóm nước có chỉ số phát triển con người (HDI) cao.

+ Âm nhạc, điện ảnh, thời trang, ẩm thực,.. có sức lan toả mạnh mẽ trên thế giới, từ đó gia tăng sức mạnh mềm của Hàn Quốc.

- Tháng 10-1991, Hiệp định Hoà bình Pa-ri được kí kết, vấn đề Cam-pu-chia được giải quyết. Quan hệ giữa Việt Nam với nhóm nước sáng lập ASEAN từ đối đầu chuyển sang giai đoạn hoà bình, hợp tác.

- Từ thập niên cuối thế kỉ XX đến nay, ASEAN không ngừng phát triển, trở thành một tổ chức liên kết khu vực chặt chẽ, toàn diện trên nhiều lĩnh vực.

- Các sự kiện chính trong quá trình phát triển của ASEAN từ sau năm 1991:

+ 1992, Kí thoả thuận về Khu vực Mậu dịch Tự do ASEAN (AFTA).

+ 1995, Việt Nam trở thành thành viên thứ 7 của ASEAN.

+ 1997, Thông qua Tầm nhìn ASEAN năm 2020; Lào, Mi-an-ma gia nhập ASEAN

+ 1999, Cam-pu-chia gia nhập ASEAN, hoàn thành mục tiêu trở thành tổ chức khu vực với 10 quốc gia thành viên.

+ 2003, Ra Tuyên bố Ba-li II, xác định mục tiêu thành lập Cộng đồng ASEAN.

+ 2007, Công bố Hiến chương ASEAN.

+ 2015, Chính thức thành lập Cộng đồng ASEAN.

+ 2016, thông qua Kế hoạch tổng thể về Kết nối ASEAN 2025.

- Năm 2003, các nhà lãnh đạo của ASEAN quyết định thành lập Cộng đồng ASEAN vào năm 2020.

- Ngày 31-12-2015, Cộng đồng ASEAN chính thức được thành lập với 3 trụ cột là: cộng đồng chính trị - an ninh; cộng đồng kinh tế; cộng đồng văn hóa - xã hội

- Ý nghĩa sự hình thành của Cộng đồng ASEAN:

+ Tạo ra một dấu mốc quan trọng trong tiến trình liên kết, bảo đảm hoà bình, an ninh và tự cường lâu dài trong một khu vực hướng ra bên ngoài, với các nền kinh tế năng động, cạnh tranh và liên kết sâu rộng.

+ Là bước chuẩn bị nền tảng, định hướng và khuôn khổ cho ASEAN bước vào giai đoạn mới với những mục tiêu liên kết cao hơn.

(*) Tham khảo: Việt Nam đã có những đóng góp rất quan trọng cho ASEAN.

Thứ nhất, là một nước tầm trung trong khu vực, với dân số đứng thứ 3, diện tích đứng thứ 4 ở Đông Nam Á, việc Việt Nam tham gia ASEAN đã giúp cho tổ chức này lớn mạnh về tiềm lực, phạm vi cũng như vững mạnh về tổ chức, giúp ASEAN trở thành một tổ chức vững mạnh, chấm dứt những nghi kỵ, chia rẽ, đối đầu, mở ra một thời kỳ phát triển mới của hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển.

Thứ hai, Việt Nam đã tích cực tham gia và đóng góp vào xây dựng định hướng phát triển và các quyết sách lớn của ASEAN, trong đó có thể kể đến Hiến chương ASEAN, Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025 và các Kế hoạch Tổng thể kèm theo, Kế hoạch Tổng thể về Kết nối ASEAN (MPAC), Sáng kiến Hội nhập ASEAN (IAI)…

Thứ ba, Việt Nam đóng góp tích cực và có trách nhiệm vào việc triển khai thực hiện các quyết định chung của ASEAN. Chúng ta tham gia triển khai đầy đủ và sâu rộng các hoạt động hợp tác trong các lĩnh vực chính trị- an ninh, văn hóa- xã hội và kinh tế cũng như chủ trì tổ chức các sự kiện có liên quan theo nghĩa vụ thành viên. Việt Nam là một trong số những nước đạt tỷ lệ thực thi cao các chương trình, biện pháp liên kết kinh tế của ASEAN.

Vượt qua những bỡ ngỡ ban đầu, chỉ 3 năm sau khi gia nhập ASEAN, Việt Nam đã tổ chức thành công Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 6 tại Hà Nội (12/1998); tiếp đó, đã hoàn thành xuất sắc vai trò Chủ tịch ASEAN năm 2010, tạo tiền đề quan trọng cho nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN năm 2020.

Bên cạnh đó, chúng ta cũng đã đóng góp vào việc hình thành, củng cố, phát triển các thể chế do ASEAN thành lập và dẫn dắt. Có thể kể đến quyết định mở rộng Cấp cao Đông Á (EAS) để kết nạp thêm Mỹ và Nga, lần đầu tiên tổ chức Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM ), vận động để đại diện cho ASEAN dự Hội nghị Thượng đỉnh G20 tại Hàn Quốc và Canada...