HOÀNG HÔN MÀU CỎ

(Hoàng Trần Cương)

Khói lửa tạm lắng rồi

Gói chiếc ba lô phồng căng thời trai trẻ tinh sao tôi

Con trở về miền ao ước

Rải tiếng cười lăn xuống gậm giường

Ngực để trần

Áo trận lỏng tay

Một mình đứng khóc thầm cùng cỏ lác

Không còn sợ thần sắc long đong

Không còn lo chùm bom thù đi lạc

Mẹ bảo

Còn hai bàn tay là còn của nả

Còn nhớ về những nấm mộ rừng xa

Thế kỉ này vẫn lắm quỷ nhiều ma

Chỉ có bầu trời làng ta đang trong trẻo lại

Những chiều tà

Dân làng không túm tụm nhau ngoài bãi

Hoảng hốt nhìn những lằn chớp đen chèn ngang lễ cưới

 

Hoảng hốt nhìn những sân trường sạch bóng trẻ con

Hoảng hốt nhìn vào lòng mình thấy ruột gan nóng rần như lửa đốt người

Bói đâu ra bóng dáng của ngày thường

Bói đâu ra tiếng gà trưa đảo trứng

Tiếng mõ trâu chùng cả dáng chiều

 

Mẹ ơi!

Con nào dám cầu xin chi nhiều

Sau chuỗi ngày chinh chiến

Sau chuỗi ngày rụng rơi như bồ hóng

Những năm tháng hoả lò không sót lại muội than

Cho con xin vỏn vẹn một ngày

Trải lá chuối lên xó vườn rậm cỏ

Nằm dang tay dang chân

Để nghe gió thì thào to nhỏ

Để dõi theo mây núi trắng ngần

Để nỗi nhớ lần về tận ngõ

Theo chuyến đò ngang

 

[...]

Mẹ ơi

Xin cho con thêm một lần thả mình trên cỏ

Thiếp đi dưới bóng của làng

Giữa mơ màng thức ngủ

Nghe thì thầm trong đất

Nẻo đường dẫn đến mùa thu

Nẻo đường ngược về lịch sử

Nẻo đường dài ngắn xưa sau

Trời trong vắt

Mắt người xa xứ

Nỗi nhớ thì gần

Cái nhớ thì xa

(Hoàng Trần Cương, Trầm tích, NXB Hội Nhà văn, 1996)

Xác định đặc điểm thơ trữ tình trong văn bản Hoàng hôn màu đỏ?

- Được trở về sau chiến tranh: Khói lửa tạm lắng rồi/ Gói chiếc balo phồng căng thời trai trẻ/ Con trở về miền ao ước.

- Dòng/ hình ảnh thơ mà em cho là đặc sắc: HS tự xác định theo đánh giá của cá nhân.

* Gợi hình dung

- Chiến tranh tạm yên; Người lính (không còn trẻ) trở về từ chiến trường với chiếc balo căng phồng; Ngực để trần… với chiếc áo lính cầm tay tâm trạng thoải mái.

- Khói lửa; áo trận là biểu tượng cho chiến tranh, loạn lạc gợi ra cảnh ngộ con người vừa trải qua.

* Cảm xúc của người trở về

- Vui mừng, hồ hởi:

+ Tâm trạng thoải mái hồ hởi ngày trở về quê hương gợi ra từ 2 dòng thơ đầu, từ hình ảnh chiếc ba lô căng phồng.

+ Niềm hạnh phúc vô bờ của người lính được trở về quê hương được bộc lộ trực tiếp ở dòng thơ “Con trở về miền ao ước” à Miền ao ước là quê hương, là khát vọng cháy bỏng trong tâm hồn người lính.

+ “Rải tiếng cười lăn xuống gậm giường” là sáng tạo độc đáo bởi nghệ thuật ẩn dụ diễn tả niềm vui của người lính được trở về quê hương, về ngôi nhà thân yêu của mình, niềm vui ấy bao trùm cả không gian, lao vào “xó xỉnh, vào từng góc của ngôi nhà.

- Nghệ thuật đối lập: quá khứ vắng lặng, đau thương trong chiến tranh với cuộc sống thanh bình, niềm tin vào sức hồi sinh của quê hương (HS lựa chọn dẫn chứng).

- Điệp từ: không còn; hoảng hốt; bói đâu.

- Người khao khát:

+ Một ngày được nằm trên lá chuối ở xó vườn với cảm giác thật thoải mái để nghe gió, bay theo mây, thả hồn vào chuyến đò ngang để ngắm nhìn, đắm mình cảnh vật thiên nhiên của quê hương.

+ Ngủ dưới bóng tre làng, lắn nghe tiếng đất để hiểu lịch sử, văn hoá, hiểu nỗi lòng của người xa quê.

- Cách thể hiện đặc biệt:

+ Giãi bày nỗi niềm với mẹ (thốt gọi “Mẹ ơi”! mở đầu hai nỗi khát khao); xin mẹ cho mình thực hiện khát vọng.

+ Dùng nhiều điệp từ, điệp ngữ tạo nên những điệp khúc mở ra những giá trị, những khát khao cháy bỏng của mình về làng quê.