Giải sgk Kinh tế pháp luật CTST Bài 7: Quản lý thu chi trong gia đình

(*) Tham khảo: Câu tục ngữ “Khéo ăn thì no, khéo co thì ấm” bao gồm hai vế, nhắc nhở chúng ta về cách sống, cách ứng xử sao cho phù hợp, khôn khéo với hoàn cảnh của chính mình. Để “ăn no, mặc ấm” mà không phải lo nghĩ rằng ngày mai mình sẽ trở nên thiếu thốn, thì ngay từ hôm nay, chúng ta nên thiết lập những thói quen chi tiêu hợp lí.

♦ Yêu cầu số 1:

- Khái niệm: Quản lí thu, chi là việc cân đối các khoản thu và chi nhằm đáp ứng nhu cầu vật chất, tinh thần cho các thành viên gia đình có tính đến rủi ro và mục tiêu tài chính.

- Ví dụ: Chị D luôn ghi chép tất cả các khoản chi và lập bảng theo dõi chi tiêu hằng tháng của gia đình để có sự điều chỉnh vào tháng sau nếu cần thiết.

♦ Yêu cầu số 2:

- Vai trò của quản lí thu, chi trong gia đình:

+ Đối với gia đình: kiểm soát và cân đối được thu, chi; chủ động và ứng phó với những tình huống trong tương lai; nâng cao chất lượng cuộc sống.

+ Đối với các thành viên trong gia đình: chủ động thực hiện kế hoạch thu, chi.

 - Ví dụ: Đối với các thành viên trong gia đình, sau khi đã có sự trao đổi và thống nhất sẽ hiểu được ý nghĩa của kế hoạch thu, chi nên sẽ chủ động thực hiện.

♦ Yêu cầu số 1:

- Các khoản chi tiêu trong gia đình: chi tiêu thiết yếu (khoản chi tiêu thường xuyên cho nhu cầu sống của gia đình như: ăn uống, nhà ở, đi lại, học tập,... ) và chi tiêu không thiết yếu (khoản chi cho các sản phẩm mong muốn khi có đủ thu nhập như: sản phẩm xa xỉ, các dịch vụ giải trí,... ).

- Ví dụ về thói quen chi tiêu tốt và chưa tốt:

+ Thói quen chi tiêu tốt: luôn có kế hoạch thu, chi từ đầu tháng để tránh phát sinh.

+ Thói quen chi tiêu chưa tốt: thấy bạn có đồ mới mình cũng mua cho bằng bạn bằng bè.

♦ Yêu cầu số 2:

- Nhận xét: Gia đình ông T phân chia các tỉ lệ chi tiêu theo nguyên tắc 50% cho các nhu cầu thiết yếu như: thực phẩm, điện, nước, học phí của các con,...; 30% sẽ dành cho các mục tiêu tài chính gia đình như: tiết kiệm, đầu tư, bảo hiểm và dự phòng; 20% còn lại dành cho các nhu cầu như: mua sắm, giải trí,... là sự phân chia có hiệu quả.

- Đề xuất: có nhiều phương pháp phân chia thu nhập khác nhau, tuỳ theo nhu cầu của mỗi gia đình như:

+ Phương pháp 4, 3, 2, 1 là phân chia tổng thu nhập thành 4 phần với tỉ lệ 40% cho chi tiêu chung của cả nhà, 30% cho chi tiêu của riêng vợ và chồng, 20% chi tiêu cho con và 10% cho tích luỹ tiết kiệm.

+ Hoặc là phương pháp 6 chiếc lọ: 55% nhu cầu thiết yếu, 10% đầu tư sinh lời, 10% tiết kiệm, 10% phát triển bản thân, 10% hưởng thụ cuộc sống, 5% từ thiện.

♦ Yêu cầu số 1: Mục tiêu tài chính nhằm bảo đảm các hoạt động tiết kiệm, đầu tư, khoản nợ, phòng ngừa rủi ro.

- Tiết kiệm là hoạt động tài chính với mục đích bảo đảm tiêu dùng cho tương lai như: học hành, phòng ngừa rủi ro,...

- Đầu tư là hoạt động chi nhằm tạo lập nguồn thu cho tương lai như: đầu tư chứng khoán, cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản,...

- Khoản nợ là hoạt động thực hiện những mục tiêu chính đáng, bảo đảm nguồn thu nhập khả thi cho trả nợ như: vay mua nhà, mua xe, mua các tài sản giá trị khác.

- Phòng ngừa rủi ro là dịch vụ tài chính (bảo hiểm tài sản, bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm sức khoẻ,... ).

♦ Yêu cầu số 2: Diễn giải mục tiêu tài chính:

- Mục tiêu tài chính ngắn hạn là cân đối chi tiêu với mức thu nhập đang có hay tiết kiệm được một khoản tiền nhỏ, thời gian thực hiện dưới 3 tháng. Ví dụ: tiết kiệm được 30.000.000 đồng trong 3 tháng.

- Mục tiêu tài chính trung hạn là cân đối thu, chi trong gia đình hay tiết kiệm được một khoản tiền nhỏ, thời gian thực hiện từ 3 đến 6 tháng. Ví dụ: mua được xe máy trong 5 tháng.

- Mục tiêu tài chính dài hạn nhằm thực hiện được những mục tiêu tài chính quan trọng trong thời gian từ 6 tháng trở lên, bao gồm kế hoạch thực hiện các mục tiêu ngắn hạn, trung hạn để từng bước đạt được mục tiêu dài hạn. Ví dụ: mua được nhà trong 5 năm.

♦ Yêu cầu số 1: Các bước lập và thực hiện kế hoạch thu, chi hợp lí trong gia đình:

+ Bước 1: Xác định các mục tiêu tài chính trong gia đình;

+ Bước 2: Liệt kê các nguồn thu trong gia đình;

+ Bước 3: Trao đổi giữa các thành viên về các khoản chi;

+ Bước 4: Thống nhất giữa các thành viên tỉ lệ phân chia các khoản chi;

+ Bước 5: Thực hiện các khoản thu, chi theo kế hoạch.

♦ Yêu cầu số 2:

- Bước 1: Xác định các mục tiêu tài chính trong gia đình

+ Giúp gia đình thiết lập mục tiêu tài chính cụ thể cho tương lai

+ Liệt kê tất cả các mục tiêu tài chính của gia đình, sắp xếp theo thứ tự ưu tiên, phân thành mục tiêu ngắn hạn, trung hạn và dài hạn.

Lưu ý: Mục tiêu phải có tính cụ thể, khả thi, đo lường được và thời hạn hoàn thành. Cần - Bước 2: Liệt kê các nguồn thu trong gia đình

+ Giúp gia đình nắm rõ tình hình tài chính gia đình để làm cơ sở phân chia tỉ lệ chi tiêu và mục tiêu tài chính

+ Thống kê các khoản thu nhập của gia đình: Thu nhập chủ động là tiền lương. Thu nhập thụ động là tiền lãi tiết kiệm, tiền cho thuê nhà, tiền cổ tức,...

Lưu ý: Kiểm tra, xem xét ngân sách gia đình thường xuyên, duy trì và tăng trưởng thu nhập

- Bước 3: Trao đổi giữa các thành viên về các khoản chi

+ Giúp mọi người hiểu được nhu cầu thiết yếu, không thiết yếu của gia đình và các thành viên

+ Liệt kê và ưu tiên các khoản chi tiêu thiết yếu là khoản chi tiêu thường xuyên cho nhu cầu sống của gia đình như: ăn uống, điện, nước, đi lại, học phí,

+ Điều chỉnh và cắt giảm các khoản chi tiêu không thiết yếu là khoản chi cho các sản phẩm mong muốn khi có đủ thu nhập như: sản phẩm xa xỉ, giải trí,..

Lưu ý: Cần lắng nghe, phân tích và cân đối nhu cầu của các thành viên trong gia đình.

- Bước 4: Thống nhất giữa các thành viên về tỉ lệ phân chia các khoản chi

+ Giúp gia đình kiểm soát được các khoản chi mà vẫn đảm bảo các mục tiêu đã đề ra

+ Tỉ lệ bao nhiêu cho chi tiêu thiết yếu, bao nhiêu cho không thiết yếu và các mục tiêu tài chính

+ Tỉ lệ 50% cho thiết yếu, 30% cho mục tiêu tài chính, 20% cho không thiết yếu.

Lưu ý: Ưu tiên cho những nhu cầu thiết yếu và mục tiêu tài chính.

- Bước 5: Thực hiện các khoản thu, chi theo kế hoạch

+ Giúp gia đình theo dõi được quá trình thực hiện kế hoạch và có những điều chỉnh hợp lí cho tương lai

+ Ghi chép chi tiết quá trình thu, chi; đánh giá; điều chỉnh kế hoạch thu, chi trong gia đình

Lưu ý: Thực hiện theo đúng kế hoạch; không nên thực hiện quá nhiều mục tiêu trong cùng một thời điểm; điều chỉnh những điểm phát sinh hoặc chưa hợp lí; sử dụng các công cụ hỗ trợ để quản lí thu, chi trong gia đình.