PHẦN I. Câu trắc nghiệm nhiều phương án lựa chọn. Thí sinh trả lời từ câu 1 đến câu 20. Mỗi câu hỏi thí sinh chỉ chọn một phương án.

Bộ ba đối mã (anticodon) của tRNA vận chuyển amino acid Methyonine là

Trong một chạc tái bản, sợi dẫn đầu là sợi được tổng hợp dựa trên mạch khuôn nào sau đây?

Ở sinh vật nhân sơ, đột biến ở vùng nào của Operon có thể làm gen cấu trúc phiên mã liên tục kể cả khi môi trường thiếu chất cảm ứng?

Dạng đột biến cấu trúc NST nào được mô tả ở hình bên dưới?

Để chứng minh các nhân tố di truyền không hoà trộn vào nhau, Mendel đã thực hiện phép lai nào?

Trong các mức cấu trúc siêu hiển vi của nhiễm sắc thể điển hình ở sinh vật nhân thực, mức cấu trúc nào sau đây có đường kính 30 nm?

Ở người, bệnh mù màu do một gene lặn m nằm trên NST X quy định, không có allele tương ứng trên NST Y. Cặp bố mẹ nào sau đây có thể sinh con trai bị bệnh mù màu với xác suất 25%?

Nhận định nào dưới đây đúng khi nói về hoạt động của của một nhiễm sắc thể trong quá trình giảm phân tạo giao tử được mô tả ở hình bên dưới?

Giống động vật nào sau đây không phải là sản phẩm của phép lai hữu tính giữa các loài khác nhau?

Cho các loài sinh vật sau:

(1) Giống lúa LYP9.                                         (2) Giống lúa PR23.

(3) Giống ca cao CCN51.                                 (4) Cừu Dolly.

(5) Cá chép V1.                                                  (6) Vịt pha ngan.

Có bao nhiêu sinh vật được tạo ra nhờ ứng dụng của tạo giống bằng lai hữu tính?

Nhiều giống cây trồng ở Việt Nam đã được chọn tạo bằng phương pháp lai hữu tính, mang lại năng suất cao, khả năng chống chịu tốt và chất lượng nông sản vượt trội. Theo tài liệu, giống ngô lai VN116 cho năng suất tới 92,5 tạ/ha; giống mía lai PH1 cho năng suất và chất lượng cao; giống cao su CNS 831 là kết quả lai giữa dòng Vàng và Kim Tuyến; còn giống lúa thơm ST25 có hương vị đặc biệt, từng đạt giải "Gạo ngon nhất thế giới". Đặc điểm nào dưới đây không đúng với giống cây trồng được tạo ra bằng phương pháp lai hữu tính?

Cho enzyme cắt giới hạn có các trình tự nhận biết đặc trưng tương ứng; đoạn phân tử DNA chứa gene cần chuyển và vector đều có trình tự nhận biết cho enzyme cắt giới hạn.

Đoạn phân tử DNA chứa gene chuyển:

Mạch 1: 5’ T A G G C A T T G G A T A G G C A T A C G 3’ Mạch 2: 3’ A T C C G T A A C C T A T C C G T A T G C 5’

Đoạn vector:

Mạch 1: 5’ G T A G G C A T G 3’ Mạch 2: 3’ C A T C C G T A C 5’

Sau khi sử dụng enzyme cắt giới hạn để cắt đoạn gene chuyển và cắt vector, người ta sử dụng enzyme nối để tạo đoạn DNA tái tổ hợp. Mạch 1 của đoạn DNA tái tổ hợp là đoạn nào sau đây?

Sơ đồ dưới đây mô tả cơ chế hình thành một hội chứng bệnh ở người. Sơ đồ đó mô tả cho hội chứng bệnh nào sau đây? 

Người ta tiến hành hai thí nghiệm để tổng hợp DNA như sau:

Thí nghiệm 1: Trộn DNA polimerase vào dung dịch chứa DNA khuôn mạch thẳng, sợi kép, các RNA mồi bắt cặp bổ sung với trình tự DNA khuôn ở đầu 3' của mỗi mạch đơn và 4 loại nucleotid A, T, G, C. Kết quả thu được các DNA sợi kép có kích thước phân tử khác nhau

- Thí nghiệm 2: Trộn DNA polimerase vào dung dịch chứa DNA khuôn mạch vòng, sợi kép, các RNA mồi bắt cặp bổ sung với trình tự DNA khuôn và 4 loại nucleotid A, T, G, C. Kết quả thu được các DNA sợi kép có kích thước phân tử giống nhau

Biết rằng, các thí nghiệm có đủ các điều kiện cần thiết cho quá trình tái bản DNA diễn ra nhiều lần. Trong các giải thích về thí nghiệm sau đây theo lí thuyết, phát biểu nào sau đây đúng?

I.   Ở thí nghiệm thứ nhất, trong lần tái bản thứ nhất, RNA được bắt đầu ở đầu 5' của mỗi sợi mới tổng hợp do RNA mồi liên kết bổ sung với đầu 3' của mỗi sợi đơn DNA khuôn mạch thẳng.

II.    Trong lần tái bản thứ 2 ở thí nghiệm thứ nhất, RNA mồi ở đầu 5' không sử dụng làm khuôn để tổng hợp sợi mới nên kích thước DNA mới tổng hợp ngắn hơn sợi đơn DNA làm khuôn ban đầu. Vì vậy, tạo nên DNA có kích thước ngắn hơn DNA làm khuôn ban đầu.

III.   Ở thí nghiệm 2, DNA polimerase vừa có hoạt tính kéo dài mạch (DNA) theo chiều 5'-3' và vừa có hoạt tính loại bỏ mồi theo chiều 5'-3'.

IV.   Ở thí nghiệm 2, do cấu trúc DNA mạch vòng nên DNA polymerase đang tổng hợp sợi mới sẽ gặp đầu 5' của RNA mồi (bổ sung với sợi khuôn) nên có thể loại bỏ RNA mồi và tổng hợp DNA thay thế. Vì vậy tạo DNA mạch vòng gồm các sợi mới tổng hợp và sợi làm khuôn có kích thước giống nhau.

Ở bò, tính trạng lông đen chi phối bởi gene cb, gene này trội ở con đực nhưng lặn ở con cái. Allele của nó là cr chi phối tính trạng lông đỏ, gene này trội ở con cái nhưng lặn ở con đực. Gene quy định màu lông nằm trên NST thường. Cho bò đực lông đỏ giao phối với bò cái lông đen, tỉ lệ kiểu hình không theo giới tính ở F1 và F2 là: 

Một cơ thể đực có kiểu gene AaX^DEY^de giảm phân bình thường, trong đó có một số tế bào đã xảy ra hoán vị gene. Theo lý thuyết, kết thúc giảm phân có bao nhiêu nhận định sau đây đúng?

I. Có 3 tế bào giảm phân trong đó có 1 tế bào xảy ra hoán vị giữa allele D và d thi ̀ sẽ tạo ra tối đa 6 loại giao tử.

II. Có 3 tế bào giảm phân có thể tạo ra 4 loại giao tử với tỷ lệ 5:5:1:1

III. Cơ thể này có thể tạo ra tối đa 8 loại giao tử.

IV. Để tạo ra số loại giao tử tối đa cần tối thiểu 4 tế bào giảm phân.

Ở nhiều loài động vật có vú, hormone leptin được tạo ra bởi các tế bào mỡ và tiết vào máu, khi bám vào các thụ thể ở tế bào thần kinh sẽ gây ra cảm giác chán ăn; do đó hormone này đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa hành vi ăn uống. Những đột biến liên quan đến việc mất khả năng sản xuất leptin, hoặc mất khả năng sản xuất thụ thể leptin đều gây ra những rối loạn trong hành vi ăn uống và dẫn đến chứng béo phì.

Một nghiên cứu như vậy đã được thực hiện ở 2 dòng chuột bạch béo phì thuần chủng trưởng thành mang các đột biến khác nhau trong phòng thí nghiệm. Những con chuột của mỗi dòng này đều có hành vi tham ăn và kích thước cơ thể béo hơn rất nhiều so với chuột dòng bình thường (dòng dại).

- Ở thí nghiệm thứ nhất, các nhà khoa học thực hiện phép lai giữa các dòng béo phì và dòng bình

thường, sau đó cho F1 giao phối với nhau thu được F2. Kết quả tóm tắt như sau:

 

Phép lai	P	F1	F2
1	Dòng 1 x dòng dại	100% bình thường	75% bình thường : 25% béo phì
2	Dòng 2 x dòng dại	100% bình thường	75% bình thường : 25% béo phì
3	Dòng 1 x dòng 2	100% bình thường

-  Ở thí nghiệm thứ hai, các nhà khoa học đã sử dụng công nghệ cấy tế bào gốc của mỗi dòng sang dòng còn lại sau đó theo dõi cân nặng sau một thời gian; họ nhận thấy rằng cấy tế bào gốc chuột dòng 1 vào cơ thể chuột dòng 2 thì cá thể nhận tế bào gốc đã kiểm soát được khối lượng (không bị tăng cân); còn ở thí nghiệm ngược lại thì cá thể nhận tế bào gốc vẫn tiếp tục tăng cân hơn 30% khối lượng cơ thể sau một thời gian.

Giả sử các con chuột trong hai thí nghiệm được nuôi với điều kiện dinh dưỡng như nhau và không bị tác động bởi các nhân tố khác

Từ kết quả nghiên cứu, theo lý thuyết có bao nhiêu phát biểu sau đây đúng?

I. Hành vi ăn uống điều độ ở chuột bạch do ít nhất 2 gene tương tác bổ sung quy định; các đột biến lặn gây mất chức năng ở ít nhất 1 trong 2 gene này sẽ dẫn đến chứng tham ăn và béo phì.

II.   Dòng 1 nhiều khả năng bị đột biến dẫn đến mất khả năng sản xuất leptin.

III.   Nếu đem tế bào gốc của dòng dại truyền cho dòng 1 hoặc dòng 2 chuột nhận được đều không

tăng thêm khối lượng cơ thể.

IV.   F2 của phép lai thứ 3 được dự đoán có hơn 50% cá thể bình thường.

Ở một loài thực vật, A quy định thân cao, a quy định thân thấp; B quy định hoa đỏ, b quy định hoa trắng. Thực hiện 2 phép lai, thu được kết quả như sau:

Phép lai 1: Lấy hạt phấn của cây thân thấp, hoa trắng thụ phấn cho cây thân cao, hoa đỏ (P), thu được F1 có 100% cây thân cao, hoa đỏ.

Phép lai 2: Lấy hạt phấn của cây thân cao, hoa đỏ thụ phấn cho cây thân thấp, hoa trắng (P), thu được F1 có 100% cây thân cao, hoa trắng. Biết rằng không xảy ra đột biến.

Theo lí thuyết, phát biểu nào sau đây đúng?

I. Nếu cho F1 của phép lai 1 giao phấn ngẫu nhiên sẽ thu được đời con có tỉ lệ kiểu hình là 9 cây thân cao, hoa đỏ: 3 cây thân cao, hoa trắng: 3 cây thân thấp, hoa đỏ: 1 cây thân thấp, hoa trắng.

II. Nếu cho F1 của phép lai 2 giao phấn ngẫu nhiên sẽ thu được đời con có 25% số cây thân thấp, hoa trắng.

III. Nếu lấy hạt phấn của cây F1 của phép lai 1 thụ phấn cho cây F1 của phép lai 2 sẽ thu được đời con có tỷ lệ 3 cây thân cao, hoa đỏ : 1 cây thân thấp, hoa trắng.

IV. Nếu lấy hạt phấn của cây F1 của phép lai 2 thụ phấn cho cây F1 của phép lai 1 sẽ thu được đời con có cây thân cao, hoa đỏ chiếm 75%.

Trong một thí nghiệm, các nhà khoa học tạo được một phân tử mRNA rất dài chứa trình tự poly 5'GUA3. Họ cũng tổng hợp nên tổ hợp các thành phần cần thiết để có thể dịch mã nhân tạo (với đầy đủ 20 amino acid) mà không nhất thiết cần codon mở đầu như dịch mã trong tế bào sống. Khi đem phân tử mRNA tạo ra cho dịch mã trong ống nghiệm, kết quả thu được các chuỗi polypeptide. Dự đoán nào về kết quả này là hợp lý hơn cả? Biết rằng sự dịch mã nhân tạo có thể khởi đầu ở bất kì điểm nào trên mRNA.

Bệnh phenylketon niệu là một bệnh di truyền đơn gene. Một loại enzyme cắt giới hạn có khả năng cắt các đoạn DNA tại vị trí của allele gây bệnh và allele bình thường (tạo ra các đoạn dài 23 kb hoặc 19 kb), được thể hiện trong Hình 3.

Một cặp vợ chồng có một cô con gái bị bệnh. Để xác định xem thai nhi tiếp theo có mắc bệnh hay không, họ đã tiến hành phân tích tiền sử bệnh trong gia đình và xét nghiệm DNA. Kết quả được thể hiện trong Hình 4. Không xét đến các đoạn tương đồng giữa XY và các đột biến khác.

               

Hình 3                           Hình 4

Vùng màu đen ( ) trong các đoạn 23kb và 19kb thể hiện allele gây bệnh hoặc allele bình

thường. Theo lý thuyết, phân tích sau đây về gia đình này sai?

PHẦN II. Câu trắc nghiệm đúng sai. Thí sinh trả lời từ câu 1 đến câu 6. Trong mỗi ý a), b), c), d) ở mỗi câu, thí sinh chọn đúng hoặc sai.

Loài nhuyễn thể Thysanoessa inermis đã thích nghi với môi trường nước biển lạnh (4^oC). Loài này có một vài gene HSP mã hóa protein chống sốc nhiệt (HSP). Những protein này giúp ngăn cản sự biến tính protein hoặc giúp tái gập cuộn protein sai hỏng về cấu trúc ban đầu của chúng. Để kiểm tra vai trò cụ thể của các gene này, các nhà khoa học tiến hành đo mức độ biểu hiện các gene này thông qua đo hàm lượng trung bình của 3 loại mRNA I, II, III được phiên mã từ các gene HSP khi nhuyễn thể trải qua sốc nhiệt. Thí nghiệm diễn ra như sau:

-  Lô thí nghiệm: Một nhóm T.inermis đươc duy trì trong bể chứa nước biển 4^oC và sau đó đưa vào bể chứa nước biển 10^oC trong khoảng 3 giờ. Sau đó, chúng được đưa trở lại vào bể chứa nước biển 4^oC để hồi phục trong thời gian 6 giờ. Kết quả đo nồng độ mRNA được biểu diễn trong hình bên.

-  Lô đối chứng: Một nhóm T.inermis được đưa từ bể chứa nước biển 4^oC đến bể chứa nước biển 4^oC khác trong khoảng 3 giờ rồi được đem trở lại bể ban đầu. Ở lô đối chứng, không nhận thấy sự phiên mã của bất kì gene HSP nào trong suốt thời gian thí nghiệm (dữ liệu không thể hiện). Từ kết quả nghiên cứu, mỗi phát biểu sau là đúng hay sai?

Ở loài hoa anh thảo (Primula sinensis), allele A quy định hoa đỏ trội không hoàn toàn so với allele a quy định hoa trắng; kiểu gene Aa hoa có màu hồng, cây hoa đỏ trồng ở nhiệt độ 20^oC cho hoa màu đỏ, ở 35^oC cho hoa màu trắng. Các kiểu gene còn lại không chịu ảnh hưởng của nhiệt độ môi trường. Ở một tính trạng khác, allele B quy định thân cao trội hoàn toàn so với allele b quy định thân thấp, chiều cao thân không phụ thuộc vào điều kiện môi trường. Cho hai cây đều có kiểu hình hoa hồng, thân cao giao phấn với nhau (P), lấy các hạt thu được từ phép lai trên đem gieo ở nhiệt độ 20^oC, người ta thu được các cây có kiểu hình hoa trắng, thân thấp chiếm tỉ lệ 4%. Nếu xảy ra hoán vị gene thì cả hai giới với tần số bằng nhau; môi trường sống của các cây đang xét chỉ rơi vào một trong hai nhiệt độ 20^oC hoặc 35^oC.

Ở một loài thực vật, xét ba gene (mỗi gene gồm hai allele trội lặn hoàn toàn) quy định ba tính trạng khác nhau: màu sắc hoa, hình dạng lá và độ cứng thân; nằm trên 3 locut gene trong 6 locut gene (A, B, C, D, E và F) ở 2 nhiễm sắc thể (NST) khác nhau được mô tả như Hình 5.

Người ta tiến hành 6 phép lai khác nhau liên quan đến ba tính trạng đang xét để xác định vị trí của gene trên NST và thu được kết quả như Bảng 2.

Bảng 2

 

Phép lai (Px):	Thế hệ con (F1-x)
P₁: Lá tròn, hoa trắng × Lá bầu dục, hoa trắng	Thu được 100% lá bầu dục, hoa trắng
P₂: Hoa đỏ, thân mềm × Hoa trắng, thân mềm	Thu được cả hoa đỏ và hoa trắng, thân mềm
P₃: Thân mềm, lá tròn × Thân cứng, lá tròn	Thu được 100% thân mềm, lá tròn
P₄: Hoa đỏ, lá bầu dục tự thụ phấn	Thu được hoa đỏ, lá bầu dục chiếm 66%
P₅: Hoa đỏ, thân mềm × Hoa đỏ, thân mềm	Thu được hoa trắng, thân mềm chiếm 18,75%
P₆: Lá bầu dục, thân mềm × Lá bầu dục, thân mềm	Thu được tỷ lệ kiểu hình khác nhau ở hai giới

Biết rằng không có đột biến xảy ra và khoảng cách giữa các gene trên NST có đơn vị là centimorgan (cM), nếu có hoán vị gene thì tần số hoán vị ở hai giới là như nhau.

Thông thường, gene mã hóa insulin của người chỉ biểu hiện ở tuyến tụy, nghĩa là gene này không được biểu hiện ở các tế bào còn lại của cơ thể. Để phân tích vùng điều hòa của gene insulin ở người, một nhà nghiên cứu đã xóa các vùng của DNM khác nhau thuộc trình tự điều hòa nằm ngược chiều so với vị trí bắt đầu phiên mã ở gene insulin. Sau đó, mỗi trình tự điều hòa này sẽ được gắn với vùng mã hóa của gene tổng hợp protein huỳnh quang màu xanh lá cây (GFP) tạo thành các cấu trúc gene hoàn chỉnh khác nhau. Các cấu trúc này sau đó được đưa vào tế bào tuyến tụy ở người và đo mức độ biểu hiện gene GFP. Bảng dưới đây thể hiện mức độ biểu hiện của gene GFP.

Từ thông tin cung cấp, theo lý thuyết, mỗi nhận định sau đây là đúng hay sai? 

Em bé “ba bố mẹ” được sinh ra bằng phương pháp IVF (thụ tinh trong ống nghiệm). Em bé này được sinh ra từ hợp tử hoặc trứng đã được biến đổi gene và có DNA của mẹ ruột, cha ruột và một người hiến tặng trứng. Kỹ thuật này cho phép thay thế ti thể mang gene gây bệnh nan y về tim, gan, rối loạn não bộ, mù và loạn dưỡng cơ... của người mẹ ruột bằng ti thể lành mạnh của người hiến tặng. Có hai phương thức có thể tạo ra em bé “ba bố mẹ”. Mỗi phương thức được tóm lược bằng 3 bước theo 2 sơ đồ sau:

Theo lý thuyết, mỗi nhận định sau đây là đúng hay sai?

Ở người, kiểu gene HH qui định bệnh hói đầu, hh qui định không hói đầu, kiểu gene Hh qui định hói đầu ở nam và không hói đầu ở nữ. Ở một quần thể đạt trạng thái cân bằng về tính trạng này, trong tổng số người bị bệnh hói đầu, tỉ lệ người có kiểu gene đồng hợp là 0,1. Theo lý thuyết, mỗi nhận định sau đây là đúng hay sai?

PHẦN III. Câu trắc nghiệm trả lời ngắn. Thí sinh trả lời từ câu 1 đến câu 6

Trong các câu sau, thí sinh xác định câu trả lời được mã hóa dạng số hoặc tính toán và ghi đáp án theo yêu cầu mỗi câu.

Trong quá trình dịch mã, giai đoạn kéo dài chuỗi polypeptide được mô tả qua hình ảnh sau:

Hãy sắp xếp các hình mô tả các giai đoạn kéo dài chuỗi polypeptide theo đúng trật tự. Thể hiện kết quả bằng cách viết liền các số của hình tương ứng.

 

Ở một loài động vật, có một gene được tìm thấy với 5 allele khác nhau. Đoạn trình tự quan tâm của các allele này được mô tả như hình bên, trong đó vị trí gạch chân là vị trí có sự khác biệt với phiên bản gốc (allele 𝛼). Sự khác biệt là không nhiều, do đó giả thuyết được ủng hộ là mỗi allele này tạo ra do các đột biến thay thế một cặp nucleotide. Sơ đồ nào sau đây mô tả chính xác nhất sự xuất hiện của các ellele này phù hợp với giả thuyết này?

           

Sự khám phá các enzyme cắt giới hạn đóng vai trò tiên quyết trong kĩ thuật di truyền bởi chúng được ví như những chiếc kéo kì diệu có thể cắt DNA tại các vị trí nhất định (vị trí dưới hạn). Plasmid được mô tả ở hình bên (vòng tròn lớn) cho thấy nhiều vị trí cắt giới hạn tương ứng (hình chiếc kéo) của các enzyme EcoRI, PstI và HindIII. Kích thước các đoạn DNA tạo bởi các enzyme này cũng được hiển thị (đơn vị kbp = nghìn cặp nucleontide); các đoạn này được gọi là đoạn giới hạn. Nếu Plasmid trên được trộn lần lượt với 2 trong 3 loại enzyme cắt giới hạn thì phân đoạn dài nhất sẽ có kích thước bao nhiêu kbp?

Hầu hết bọ bột có màu đen, nhưng một số biến thể màu đã được biết đến. Phép lai của bố mẹ khác nhau tạo ra kết quả trong Bảng 3 ở thế hệ F₁, giao phối ngẫu nhiên giữa các cá thể F₁ từ mỗi phép lai sẽ thu được tỉ lệ các kiểu hình ở thế hệ F₂. Các kiểu hình được viết tắt là Bl: màu đen; Br: nâu; Y: màu vàng; và W: màu trắng.

Bảng 3.

Ở một loài động vật, cho lai giữa một cá thể có kiểu hình lông đen, chân cao với một cá thể có kiểu hình lông xám, chân cao, F1 thu được tỉ lệ: 45% lông đen, chân cao : 5% lông đen, chân thấp : 21% lông xám, chân cao : 4% lông xám, chân thấp : 9% lông trắng, chân cao : 16% lông trắng, chân thấp. Biết rằng mỗi tính trạng do một gen quy định và sự biểu hiện của tính trạng không phụ thuộc vào môi trường, mọi diễn biến trong giảm phân của hai giới đều như nhau, không có đột biến xảy ra, sức sống và khả năng thụ tinh của các giao tử là như nhau, sức sống của các cá thể là như nhau, số lượng cá thể sinh ra là đủ lớn.Tần số hoán vị gen bằng bao nhiêu phần trăm?

Hình dưới đây mô tả sơ đồ phả hệ một bệnh di truyền ở người, bệnh do một trong hai allele của một gene quy định. Kết quả phân tích các đoạn DNA mang các allele trên gene này của 11 người trong phả hệ được thể hiện trong bảng điện di dưới đây. Biết rằng ô đen: người bị bệnh; ô trắng: người bình thường.

Theo lý thuyết, xác suất sinh một con trai bình thường của cặp vợ chồng 10, 11 chiếm bao nhiêu phần trăm? Đáp án làm tròn 01 chữ số thập phân.