Tìm thêm những tình huống tương tự tình huống ở bài tập 1 và nêu ý kiến của em về cách giải quyết:

a) Những người liên quan tự hoà giải với nhau.

b) Cần có người đứng ra phân xử đúng, sai.

* Nội dung của bài Mồ côi xử kiện: Câu chuyện kể về một chàng Mồ Côi rất nhanh nhẹn công tâm và có tài xử án rất thông minh

Mồ côi xử kiện

Ngày xưa, ở một vùng quê nọ, có chàng Mồ Côi rất nhanh nhẹn, công tâm. nên được người dân tin tưởng giao cho việc xử kiện.

Một hôm, có người chủ quán đưa một bác nông dân đến công đường. Chủ quán thưa:

– Bác này vào quán của tôi hát mùi thơm lợn quay, gà luộc, vịt rán mà không trả tiền nên tồi kiện bác ấy. Mồ Côi hỏi bác nông dân. Bác trả lời:

– Tôi chỉ vào quán ngồi nhờ để ăn miếng cơm nắm chứ tôi không mua gì cả.

Mồ Côi bảo:

– Nhưng bác có hít hương thơm thức ăn trong quán không?

Bác nông dân đáp:

– Thưa có.

Mồ Côi nối.

– Nếu bác đã hít mùi thức ăn thì bác phải bồi thường. Chủ quán muốn bồi thường bao nhiêu?

– Hai mươi đồng.

– Bác đưa hai mươi đồng đây thì tôi phân xử cho! – Mồ Côi bảo.

Bác nông dân giãy nảy

– Tôi có đụng chạm gì đến thức ăn trong quán đầu mà phải trả tiền ?

– Bác cứ đưa tiền đây.

Bác nông dân ấm ức

– Nhưng tôi chỉ có hai đồng.

– Cũng được.

Mồ Côi thản nhiên cầm lấy hai đồng bạc bỏ vào một cái bát, rồi úp một cái bát khác lên, đưa cho bác nông dân, nói:

– Bác hãy xóc lên cho đủ mười lần. Còn ông chủ quán, ông hãy nghe nhé! Hai người tuy chưa hiểu gì nhưng cũng cứ làm theo. Khi đồng bạc trong bát úp kêu lạch cạch đến lần thứ mười, Mồ Côi phản:

– Bác này đã bồi thường cho chủ quán đủ số tiền. Một bên hít mùi thịt, một bên nghe tiếng bạc. Thế là công bằng.

Nói xong, Mồ Côi trả hai đồng bạc cho bác nông dân rồi tuyên bố kết thúc phiên xử. Bác nông dân thở phào nhẹ nhõm, còn ông chủ quán đành lẳng lặng ra về, không dám kêu ca gì.

Truyện dân gian dân tộc Nùng

Đòi hỏi của người chủ quán vô lí như thế nào?

Em có nhận xét gì về cách phân xử của chàng Mồ Côi?

Theo em, sau vụ kiện này, người chủ quán học được bài học gì?

Câu tục ngữ nào dưới đây phù hợp với nội dung câu chuyện:

Tìm đọc thêm ở nhà:

– 2 câu chuyện (hoặc 1 câu chuyện, 1 bài thơ) về việc hoà giải, phân xử.

− 1 bài văn (hoặc bài báo) miêu tả hoặc cung cấp thông tin về nội dung trên.

Viết vào phiếu đọc sách:

Tên bài đọc, tác giả bài đọc và tĩnh cảm, cảm xúc của em về bài đọc (hoặc sự việc, nhân vật, hình ảnh, câu văn, câu thơ trong bài đọc).

Chuẩn bị nội dung để giới thiệu bài em đã đọc cho các bạn trong lớp.

Luyện tập viết đoạn văn nêu ý kiến về một hiện tượng xã hội

(Viết mở đoạn, kết đoạn)

Viết câu mở đoạn và câu kết đoạn cho các đoạn văn sau:

Đoạn văn 1 trang 107 SGK Tiếng Việt 5 tập 1:

Mở đoạn:……

Thân đoạn:

Việc đeo khăn quàng đỏ là vinh dự và cũng là trách nhiệm của người đội viên, nhưng tại sao một số bạn lại ngại ngùng khi đeo khăn quàng đỏ? Có bạn nhất khăn quàng đỏ vào cặp hoặc túi quần, khi đến lớp mới vội vàng lôi cái khăn nhàu nhĩ từ trong cặp, trong túi ra. Như thế không hay chút nào.

Kết đoạn:………

Đoạn văn 2 trang 107 SGK Tiếng Việt 5 tập 1:

Mở đoạn:……….

Thân đoạn:

Các bạn nghĩ xem, nếu ai cũng mang đồ ăn sáng vào lớp thì kết quả thế nào? Thứ nhất, lớp học sẽ bữa bãi vì đồ ăn rơi vãi ra bàn ghế, sách vở. Thứ hai, khi bạn ăn sáng trong lớp, bạn sẽ khiến các bạn khác không tập trung học tập. Chưa kể, mùi thức ăn còn gây khó chịu cho mọi người xung quanh.

Kết đoạn:………

Trình bày ý kiến về tài phân xử của Mồ Côi trong truyện Mồ Côi xử kiện.

Gợi ý về nội dung trao đổi

– Vì sao người chủ quán kiện bác nông dân?

– Việc kiện đó có hợp lí hay không? Vì sao?

– Em có nhận xét gì về cách phân xử của chàng Mồ Côi?

Trình bày ý kiến về một số vấn đề có tranh luận trong cuộc sống.

Người chăn dê kiện hàng xóm về việc gì?

Vị quan toà khuyên người chăn dê thế nào? Nêu ý kiến của em về lời khuyên đó.

Người chăn dê đã làm gì để người hàng xóm thay đổi cách ứng xử?

Câu chuyện này muốn nói lên điều gì?

Các từ in đậm dưới đây có tác dụng gì? Xếp chúng vào nhóm phù hợp:

Cái gì quý nhất?

Một hôm, trên đường đi học về, Hùng, Quý và Nam trao đổi với nhau xem ở trên đời này, cái gì quý nhất. Hùng nói: “Theo tớ, quý nhất là lúa gạo. Các cậu có thấy ai không ăn mà sống được không?”. Quý thì bảo quý nhất là vàng. Còn Nam cho rằng thì giờ mới là thứ quý nhất. Cuộc tranh luận thật sôi nổi, người nào cũng có lí, không ai chịu ai.

Hôm sau, ba bạn đến nhờ thầy giáo phân giải. Nghe xong, thầy mỉm cười rồi nói:

– Lúa gạo quý vì ta phải đổ bao mồ hôi mới làm ra được. Vàng cũng quý vì nó rất đắt và hiếm. Còn thì giờ đã qua đi thì không lấy lại được, đáng quý lắm. Nhưng lúa gạo, vàng bạc, thì giờ vẫn chưa phải là quý nhất. Ai làm ra lúa gạo, vàng bạc, ai biết dùng thì giờ? Đó chính là người lao động, các em ạ.

 Theo TRỊNH MẠNH

a) Dùng để hỏi (đại từ nghi vấn)

b) Dùng để chỉ một người bất kì (đại từ thay thế)

Tìm các đại từ thay thế chỉ sự vật, số lượng, địa điểm trong những câu sau:

a) Ai ơi, chớ bỏ ruộng hoang

Bao nhiêu tấc đất, tấc vàng bấy nhiêu.

Ca dao

b) Có gì đẹp trên đời hơn thế

Người yêu người, sống để yêu nhau.

TỐ HỮU

c) Chúng tôi đi đến đâu, rừng rào rào chuyển động đến đấy.

NGUYỄN PHAN HÁCH

Viết 3 câu kể về những người bạn của em, trong câu có sử dụng đại từ (hoặc danh từ dùng để xưng hô). Chỉ ra từ ngữ được thay thế bởi đại từ (hoặc danh từ dùng để xưng hô) đó.

Mở đoạn: Theo bạn, học sinh đến trường có nên mặc đồng phục không?

Thân đoạn:…….

Kết đoạn: Với những lí do nêu trên, các bạn đã thấy việc mặc đồng phục có rất nhiều ý nghĩa. Các bạn hãy trân trọng bộ đồng phục của mình nhé

Đoạn văn 2 trang 111 SGK Tiếng Việt 5 tập 1

Mở đoạn: Có bạn cho rằng học sinh không nên tổ chức sinh nhật tại lớp vì không cần thiết. Tổ chức sinh nhật ở nhà là đủ rồi.

Thân đoạn:…….

Kết đoạn: Như vậy, lớp có thể tổ chức sinh nhật chung cho các bạn sinh cùng tháng vào buổi sinh hoạt cuối tuần, vừa vui vừa không ảnh hưởng đến giờ học. Các bạn có đồng ý không

* Nội dung bài Chuyện nhỏ trong lớp học: Câu chuyện kể về việc bạn San – đrô đã trêu khóc bạn I-li-cô vì bạn I-li-cô mới cắt tóc, và cách xử lý thông minh khéo léo của thầy giáo để giải hoà cho hai bạn  

Chuyện nhỏ trong lớp học

Trước giờ lên lớp, tôi đang ghi bài tập lên bảng thì một nhóm học sinh chạy đến mách: "Thưa thầy, bạn I-li-cô khóc ạ.. Quả thật, tôi nhìn thấy I-li-cô đang đứng cạnh phòng gửi áo, quay mặt vào tưởng.

– Vì sao bạn ấy khóc? – Vì bạn San-đrô trêu ạ

– Bạn I-li-cô mới cắt tóc, thế là San-đrô gắnn tên xấu cho bạn ấy.

Tôi tiếp tục ghi bài tập lên bảng rồi gọi:

–  I-li-cô, mang lại đây cho thấy cái thước to!

I-li-cô lau nước mắt, mang thước tới.

San-đrô đúng ở đằng xa. Em biết các bạn đã mách tôi và em quan sát xem

điều gì sẽ xảy ra.

– Thế nào? Em mới cắt tóc à? – Tôi ngạc nhiên, thích thú. . Nào, cho thầy xem người ta cắt thế nào!

I-li-cô chần chừ, rồi nhấc mũ ra.

- Cắt đẹp lắm! Hồi còn bé, thầy cũng thích cắt tóc ngắn như thế này, nhưng người ta cắt không đẹp như bây giờ. Trong em đúng là một chàng trai thực sự Có phải thế không, các em?

Lập tức, các em trai và gái đều ủng hộ tôi: "Em thích bạn I-li-cô như thế này!", “Đẹp lắm!”..

– Các em, hãy xem thầy đã chuẩn bị cho các em những bài tập gì nào! – Tôi cố ý thu hút tất cả các em ra khỏi chuyện I-li-cô cắt tóc.

Trong giờ học, khi đi vòng quanh lớp theo dõi các em làm bài, tôi đến chỗ San-đrõ và nói thầm với em: "Em làm bài đúng rồi, nhưng em cư xử với I-li cô chưa đẹp. Nếu em là một chàng trai chân chính thì đến giờ nghỉ em nên xin lỗi bạn ấy "..

Một lát sau, tôi lại đến chỗ I-li-cô và cũng nói thầm với em. "Nếu San-đrô xin lỗi thì em hãy bỏ qua cho bạn ấy nhé! Hãy nói rằng em đã quên điều đó. Được chứ?.

Các em đã làm như thế.

THEO A-MÔ- NA-SVI-LI (Vũ Nho dịch)

Chuyện gì xảy ra trước giờ lên lớp?

Thầy giáo đã làm gì để giúp I- li-cô bình tĩnh lại?

Theo em I-li-cô sẽ nghĩ gì khi nghe thầy và các bạn trong lớp khen kiểu tóc của mình?

Thầy giáo giúp I-li-cô và San-đrô làm hoà như thế nào?

Em thích điều gì ở cách giải quyết của thầy giáo?

Dựa vào dàn ý mà em đã lập ở Bài 7 (trang 95 – 96), hãy viết đoạn văn nêu ý kiến của em về một hiện tượng xã hội theo đề bài mà em đã chọn.

Gợi ý

– Em viết theo các ý đã nêu ở bài học trước nhưng có thể thay đổi, bổ sung một số ý nhỏ hoặc thay đổi cách sắp xếp ý cho phù hợp hơn.

– Cần nêu rõ lí do tán thành hoặc không tán thành.

– Nội dung phần thân đoạn cần có sự liên kết với câu mở đoạn và câu kết đoạn.

– Viết xong, đọc lại, sửa các lỗi về cấu tạo và nội dung đoạn văn, lỗi dùng từ, đặt câu, chính tả,...

Giới thiệu một tác phẩm (câu chuyện hoặc bài thơ, bãi vãn, bài báo, vở kịch) mà em đã đọc về việc phân xử, giải quyết  các tình huống bất đồng trong cuộc sống.

Trao đổi về nội dung tác phẩm được giới thiệu:

a) Tác phẩm đó nói lên điều gì?

b) Theo em, chúng ta nên lựa chọn thái độ ứng xử như thế nào trước những tình huống bất đồng trong cuộc sống?

Cách trình bày, trao đổi: Thực hiện như đã hướng dẫn ở các bài học trước.

* Nội dung bài Tấm bìa các tông: Câu chuyện kể về sự hiểu lầm giữa hai lớp 5A và 5B khi các lớp này không cho lớp kia cùng xem hoa. Và cách xử lí kheo s léo vô cùng thông minh của Thảo Vy để hai lớp vẫn giữ được tình đoàn kết

Tấm bìa các tông

Dọc hành lang phía trước hai lớp 5A và 5B có một dãy chậu hoa. Sáng nay, chẳng biết ai đó đã cãi vào giữa dãy chậu một miếng bia các lông viết dòng chữ khả to: "Cấm lớp 5A sang xem cây". Thảo Vy đọc dòng chữ trên tấm bia mà giật mình: “Đúng là chữ của Tiến Hưng rồi!". Em liền gọi Tiến Hưng ra, hỏi:

– Có phải cậu viết không?

Tiến Hưng lúng túng:

– Tại lớp 5A cấm lớp mình trước chứ. Chỉ mỗi cậu mới được sang đó xem cây thôi.

– Có chuyện đó sao? – Thảo Vy ngạc nhiên.

– Nhưng dù vậy, cậu cũng không nền làm thế này. Chúng minh mang hoa đến cho đẹp trường, sao lại phân biệt hoa của lớp nọ, lớp kia? Thôi, cậu dỡ tấm bia xuống đi.

Tiến Hưng ngượng nghịu xé mảnh bìa, bỏ vào thùng rác rồi vào lớp.

Suy nghĩ một lát, Thảo Vy bước sang lớp 5A. Em là học sinh lớp 5B, nhưng lại là liên đội trưởng, được các bạn học sinh trong trường yêu mến, nể phục.

 – Các bạn 5A ơi, mình có ý kiến này, mong mọi người ủng hộ....

– Thảo Vy nói đi...

Cả lớp nhao nhao cổ vũ.

– Hai lớp chúng mình đã mang đến rất nhiều hoa đẹp. Nhưng các bạn xem có nên sắp xếp lại để phối hợp màu sắc cho đẹp hơn không? Chúng mình không cần phân biệt hoa của lớp A hay lớp B mà cũng chăm sóc hoa, các bạn đồng ý không?

– Ý kiến hay quá! Nhất trí! – Cả lớp đồng thanh.

Ngay giờ ra chơi, các bạn hai lớp cũng sắp xếp lại vị trí các chậu hoa. Những bông hoa nhiều sắc màu rực rỡ, tràn ngập nắng vàng ấm áp, rung rinh trong gió xuân, trông thật đẹp mắt. Bạn nào cũng vui, không ai còn nhớ đến tấm bia các tông ngăn giữa dãy chậu hoa nữa.

ĐẢO QUỐC VỊNH

Thảo Vy đã nghĩ ra cách gì để hai lớp 5A và 5B đoàn kết hơn?

Cách giải quyết của Thảo Vy đã đêm lại kết quả thế nào?

Câu chuyện nói lên điều gì?

Các từ in đậm dưới đây được dùng để nối những từ ngữ hoặc những câu nào với nhau?

a) Tối ấy, cụ Tạo rất ngạc nhiên vì trăng sáng mà lũ trẻ không nô đùa như mọi khi, chỉ túm tụm thầm thì.

Theo PHẠM THỊ BÍCH HƯỜNG

b) Hai lớp chúng mình đã mang đến rất nhiều hoa đẹp. Nhưng các bạn xem có nên sắp xếp lại để phối hợp màu sắc cho đẹp hơn không?

Theo ĐÀO QUỐC VỊNH

Viết một đoạn văn ngắn nêu nhận xét của em về cách ứng xử của bạn Thảo Vy trong câu chuyện Tấm bìa các tông, trong đó có sử dụng một số kết từ. Chỉ ra kết từ trong đoạn văn của em.

Các nhóm biểu diễn.

Bình chọn đội kịch và vai diễn có diễn xuất tốt.

Ai có lỗi?

Tôi đang nắn nót viết từng chữ thì Cô-rét-ti chạm khuỷu tay vào tôi, làm cho cây bút nguệch ra một đường rất xấu. Tôi nổi giận. Cô-rét-ti cười, đáp: “Mình không cố ý đâu!".

Lẽ ra tôi phải tin cậu, nhưng cái cười của cậu làm tôi bực mình. Tôi nghĩ là cậu vừa được phần thưởng nên kiêu căng.

Lát sau, vì vẫn còn tức, tôi đẩy Cô-rét-ti một cái đến nỗi hỏng hết trang tập viết của cậu. Cậu ta giận đỏ mặt, giơ tay doạ tôi, nói: “Cậu cố ý đấy nhé!".

Thấy thầy giáo nhìn, cậu hạ tay xuống, nhưng lại nói thêm: “Lát nữa ta gặp nhau ở cổng.".

Cơn giận lắng xuống. Tôi bắt đầu thấy hối hận. Chắc là Cô-rét-ti không cố ý chạm vào khuỷu tay tôi thật. Tôi nhớ lại hôm đến nhà cậu, thấy cậu vừa học vừa chăm sóc mẹ ốm. Tôi nhìn cậu, thấy vai áo cậu sứt chỉ, chắc vì cậu đã vác củi giúp mẹ. Bỗng nhiên, tôi muốn xin lỗi Cô-rét-ti, nhưng cái câu “Mình xin lỗi cậu!" cứ tắc nghẹn trong cổ.

Tan học, tôi thấy Cô-rét-ti đi theo mình. Tôi đứng lại, rút cây thước kẻ, cầm tay. Cậu ta đi tới, tôi giơ thước lên.

– Ấy đừng! – Cô-rét-ti cười hiền hậu. – Ta lại thân nhau như trước đi! Tôi ngạc nhiên, ngây ra một lúc, rồi ôm chầm lấy bạn. Cô-rét-ti nói:

– Chúng ta sẽ không bao giờ giận nhau nữa, phải không En-ri-cô?

– Không bao giờ! Không bao giờ! – Tôi trả lời.

Về nhà, tôi kể chuyện cho bố nghe, tưởng bố sẽ vui lòng. Nào ngờ bố mắng: “Đáng lẽ chính con phải xin lỗi bạn vì con có lỗi. Thế mà con lại giơ thước doạ đánh bạn.”.

(Theo A-mi-xi, Hoàng Thiếu Sơn dịch)

Vì sao En-ri-cô nổi giận với Cô-rét-ti? Tìm ý đúng:

a) Vì En-ri-cô cho rằng Cô-rét-ti vừa được phần thưởng nên kiêu căng.

b) Vì Cô-rét-ti giơ tay dọa En-ri-cô và bảo: "Cậu cố ý đấy nhé!".

c) Vì Cô-rét-ti chạm khuỷu tay vào En-ri-cô, làm hỏng bài viết.

d) Vì Cô-rét-ti đã làm hỏng bài viết của En-ri-cô mà vẫn cười.

Vì sao En-ri-cô không chủ động xin lỗi bạn? Tìm ý đúng

a) Vi En-ri-cô vẫn còn tức Cô-rét-ti.

b) Vì En-ri-cô thiếu dũng cảm nhận lỗi.

c) Vì En-ri-cô muốn bạn xin lỗi mình trước.

d) Vì En-ri-cô nghĩ rằng bạn cố ý làm hỏng bài viết của mình.

Vì sao bố En-ri-cô mắng bạn ấy? Tìm ý đúng:

a) Vì En-ri-cõ hiểu nhầm là Cô-rét-ti kiêu căng và giận bạn.

b) Vì En-ri-cô cố ý đẩy Cô-rét-ti, làm hỏng bài viết của bạn.

c) Vì En-ri-cô không xin lỗi Cô-rét-ti trước, còn giơ thước doạ bạn.

d) Vì En-ri-cô hiểu lầm câu nói của bạn: "Lát nữa ta gặp nhau ở cổng".

Qua câu chuyện, em học được ở Cô-rét-ti điều gì?

Viết đoạn văn ngắn nêu cảm nghĩ của em về cách ứng xử của Cô-rét-ti và En-ri-cô . Gạch chân các kết từ trong đoạn văn của em.

Em đạt yêu cầu ở mức nào?

Em cần cố gắng thêm về mặt nào?