Giải sgk Sinh học 12 Cánh diều Bài 22. Sinh thái học quần xã có đáp án

- Các loài trong quần xã gắn bó mật thiết với nhau thông qua hai mối quan hệ phổ biến: hỗ trợ (cộng sinh, hợp tác, hội sinh) và đối kháng (cạnh tranh, sinh vật này ăn sinh vật khác, kí sinh, ức chế cảm nhiễm).

- Những mối quan hệ này khiến các loài trong quần xã gắn bó mật thiết với nhau, kiểm soát lần nhau, đảm bảo duy trì ổn định cấu trúc của quần xã sinh vật.

Các dấu hiệu cho thấy quần xã sinh vật là một cấp độ tổ chức sống:

- Cấu tạo theo nguyên tắc thứ bậc: Vừa có những đặc điểm của các cấp độ tổ chức thấp hơn, vừa có những đặc trưng cơ bản của quần xã mà các cấp độ tổ chức thấp hơn không có được như chỉ số đa dạng và phong phú, phân bố trong không gian,…

- Là hệ thống mở: Các loài trong quần xã có tác động qua lại với nhau cũng như tác động qua lại với môi trường thông qua sự trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng, tạo thành một cấu trúc tương đối ổn định.

- Có khả năng tự điều chỉnh tạo trạng thái cân bằng động của quần xã.

- Liên tục tiến hóa: Cấu trúc về thành phần loài, cấu trúc không gian của quần xã có thể thay đổi (diễn thế sinh thái).

- Ví dụ: Quần xã sinh vật rừng tự nhiên.

- Phân tích các mối tương tác giữa các loài sinh vật và giữa sinh vật với môi trường ở quần xã đó: Trong quần xã sinh vật rừng tự nhiên, tồn tại các mối quan hệ sau: (i) Mối quan hệ giữa các cá thể trong quần thể: mối quan hệ qua lại trong quần thể (các con sói có quan hệ hỗ trợ chống kẻ thù, sinh sản; quan hệ cạnh tranh về thức ăn,...); (ii) Mối quan hệ giữa các quần thể trong quần xã (các quần thể sói sử dụng thỏ và một số động vật có kích thước nhỏ hơn làm thức ăn,…); (iii) Mối quan hệ qua lại giữa quần xã với các nhân tố sinh thái vô sinh (thực vật lấy nước, chất khoáng, khí CO2 để tổng hợp chất hữu cơ; động vật thải ra môi trường khí CO2, các chất thải,...). Các mối tương tác này giúp quần xã có một cấu trúc tương đối ổn định, có khả năng tự điều chỉnh.

Một số dấu hiệu đặc trưng của loài ưu thế, loài đặc trưng và loài chủ chốt:

- Loài ưu thế đóng vai trò quan trọng trong quần xã do có số lượng cá thể nhiều, sinh khối lớn và mức hoạt động mạnh, chi phối các loài sinh vật khác cũng như môi trường.

- Loài đặc trưng là loài chỉ có ở một quần xã nào đó hoặc ở đó chúng có số lượng nhiều, tạo nên sự khác biệt so với các loài khác.

- Loài chủ chốt có số lượng (sinh khối) ít nhưng hoạt động mạnh, chi phối các loài khác trong quần xã thông qua việc kiểm soát chuỗi thức ăn.

Một quần xã có độ đa dạng và phong phú cao cần đáp ứng những tiêu chí sau:

- Số lượng loài nhiều.

- Độ phong phú tương đối của mỗi loài đồng đều.