(Ngữ liệu ngoài sgk) Hồn Trương Ba, da hàng thịt

HỒN TRƯƠNG BA, DA HÀNG THỊT (Trích)

[Giới thiệu: Hồn Trương Ba, da hàng thịt là vở kịch nổi tiếng của Lưu Quang Vũ. Nhân vật chính là ông Trương Ba - một người nông dân nhân hậu, yêu thương vợ con và gia đình. Ông giỏi chơi cờ, thường chơi cờ với Trưởng Hoạt và Đế Thích (một vị tiên giỏi đánh cờ). Do sự tắc trách của Nam Tào và Bắc Đẩu (hai vị tiên trên thiên đình), Trương Ba bị gạch nhầm tên trong sổ tử, bị chết oan. Để sửa sai, Nam Tào và Bắc Đẩu đã nghe theo Đế Thích cho Trương Ba được sống lại bằng cách nhập hồn Trương Ba vào xác của anh hàng thịt mới chết. Đế Thích báo cho vợ Trương Ba và Trưởng Hoạt đến nhà anh hàng thịt để đón Trương Ba về. Đoạn trích dưới đây kể về sự kiện hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt, bước ra từ quan tài trong sự ngỡ ngàng của vợ người hàng thịt và hai người lái lợn.]

VỢ NGƯỜI HÀNG THỊT: - Ông không chết thật ư?

HỒN TRƯƠNG BA: (lúng túng, đẩy vợ người hàng thịt ra) - Ô, bà làm gì thế? Bà là ai? Mà sao tôi lại ở đây?

VỢ NGƯỜI HÀNG THỊT: Ông chưa tỉnh hẳn sao? (nói với hai lái lợn) - Khổ, ông ấy vẫn còn mê! (với Hồn Trương Ba) - Tôi đây mà, ông đang ở nhà ta chứ ở đâu!

HỒN TRƯƠNG BA: - Bà này ăn nói vớ vẩn! Tôi không đùa với các người đâu (với hai lái lợn) - Các người bắt tôi tới đây phải không? Nói thật đi: Đây là đâu?

LÁI LỢN 2: - Thưa... đây là... là cửa hàng thịt... là nhà của ông, ông chủ hàng thịt...

HỒN TRƯƠNG BA: - Chủ hàng thịt nào? Sao tôi lại là chủ hàng thịt? Tôi là Trương Ba!

LÁI LỢN 2: - Trương... Trương Ba (mấy người nhìn nhau) - Đúng là ông ấy vẫn còn mê.

VỢ NGƯỜI HÀNG THỊT: (đỡ hồn Trương Ba) - Ông ngồi xuống đây cho khoẻ đã. Ông còn mệt lắm à?

HỒN TRƯƠNG BA: - Nhưng tôi phải về nhà tôi! (lẩm bẩm) - Quái lạ thật, mình đang ngồi bỗng thấy tất cả tối sầm, rồi thấy mình bỗng nhe bỗng, như có cái gì kéo mình bay vút lên, rồi tất cả cứ nhoà đi chập chờn, mông lung, mình không còn nhớ gì hết, tỉnh ra thấy ở đây... Hay là mình vẫn đang mê ngủ (véo vào tay) - Không, không mê ngủ! (bỗng chăm chú nhìn vào đôi bàn tay mình) - Tay tôi sao bỗng lạ thế này? (nhìn xuống khắp người, ngơ ngác nhận thấy sự thay đổi khác lạ) - Sao thế? Như mình không phải là mình ấy... (đưa tay xoa mặt) - Cho tôi mượn cái gương!

(vợ người hàng thịt đưa cho Hồn Trương Ba cái gương), (soi gương) - Không! Không phải tôi! (nhìn kĩ lại quát to) - Không phải (vứt gương, hoảng hốt) - Không phải tôi! (như muốn tìm kiếm) - Cái mặt của tôi đâu rồi? Chân tay của tôi đâu rồi? Tôi là Trương Ba cơ mà! Người này không phải tôi (sau một lát) - Nhưng... nhưng mình đang là mình đây... Rõ ràng mình đang là mình đây, có ai khác đâu! (ôm mặt) – Ai làm mặt mũi người ngợm tôi thành ra thế này?

VỢ NGƯỜI HÀNG THỊT: - Ông... ông làm sao thế? Ông không là ông thì là ai? (Có tiếng xôn xao ngoài cửa).

TIẾNG VỢ TRƯƠNG BA: - Có ông Trương Ba ở đấy không?

HỒN TRƯƠNG BA: (mừng rỡ) - Mình (vợ Trương Ba lùi lại) - Tôi đây!

VỢ TRƯƠNG BA: - Không... Không phải!

HỒN TRƯƠNG BA: (với Trưởng Hoạt) - Bác Trưởng Hoạt! Hai người đến đón tôi về đấy à?

TRƯỞNG HOẠT: (lắc đầu, lùi lại) - Không phải!

HỒN TRƯƠNG BA: - Có chuyện gì xảy ra vậy? Sao lại không phải? Kìa mình, sao mặt mình tái nhợt đi thế? Tôi đây mà...

VỢ TRƯƠNG BA: - Không (nhớn nhác nhìn quanh) - Ông Trương Ba đâu? Chồng tôi đâu? (chỉ hồn Trương Ba) - Người này là ai?

VỢ HÀNG THỊT: - Là chồng tôi, là ông chủ hàng thịt. Các người cần gì?

HỒN TRƯƠNG BA: - Không, tôi là Trương Ba. Mình ơi, tôi đây mà... Tôi đang ngồi cạnh mình thì chợp đi một giấc dài...

VỢ TRƯƠNG BA: - Ông... ông là... (níu vai Trưởng Hoạt) - Ông Trưởng Hoạt, lẽ nào... Ông Đế Thích đã nói gì với tôi nhỉ? Phép màu... xác người hàng thịt... hồn ông Trương Ba... Trời ơi, lẽ nào... (nhìn lại hồn Trương Ba) - Không, không phải! (che mắt, nghĩ ngợi giây lát rồi hỏi hồn Trương Ba) - Có đúng ông là Trương Ba không?

HỒN TRƯƠNG BA: - Sao bà lại hỏi thế? Bà vừa rót cho tôi bát nước chè, bà đang kể chuyện cái Gái suốt ngày tha thẩn cạnh mấy cây na, cây mít tôi mới trồng.

VỢ TRƯƠNG BA: - Nếu đúng ông là Trương Ba thì ông hãy cho tôi hỏi: tôi là ai?

HỒN TRƯƠNG BA: - Lại còn phải hỏi nữa! Bà là vợ tôi chứ ai?

[...]

VỢ NGƯỜI HÀNG THỊT: (kéo tay hồn Trương Ba) - Ơ kìa, ông lẩm nhẩm những gì? Tôi đây cơ mà, vợ ông đây cơ mà.

VỢ TRƯƠNG BA: - Không, đây là chồng tôi, ông Trương Ba của tôi!

VỢ NGƯỜI HÀNG THỊT: - Chồng đâu của bà? Chồng tôi chứ!

(Hai người đàn bà cùng giành nhau kéo hồn Trương Ba về phía mình).

(Trích Hồn Trương Ba, da hàng thịt, Lưu Quang Vũ, in trong Tuyển tập kịch Lưu Quang Vũ, NXB Sân khấu, 1994)