Mùa cơm mới

Mặt trời chắc cũng ham chơi

Giữa trưa mới vội mang nồi nấu cơm

Mây vàng như những sợi rơm

Vừa châm lửa đã cháy thơm bập bùng.

Khói trời hun nắng như nung

Gió vung từng nắm xuống đồng sém cây

Mẹ em lượm cả bóng mây

Mang theo cái nắng đỏ gay về nhà.

Bên hiên ủ sẵn ấm trà

Nước tươi biêng biếc như là gương soi

Ghế mây em nhủ mẹ ngồi

Để em gọi gió bằng đôi tay mềm.

Mặt trời nheo mắt nhìn em

Ý chừng biết lỗi nên đền bóng râm

Bếp nhà cơm mới thơm lừng

Mời ông trời xuống vui chung tiếng cười.

Đọc đoạn từ đầu đến "đôi tay mềm" và trả lời câu hỏi: Cách mặt trời nấu cơm có gì thú vị?

Đọc đoạn từ đầu đến "đôi tay mềm" và thực hiện yêu cầu: Tìm những hình ảnh nói lên nỗi vất vả của mẹ.

Đọc đoạn từ “Khói trời" đến hết và trả lời câu hỏi:

Bạn nhỏ trong bài thơ đã làm những việc gì cho mẹ? Những việc làm ấy nói lên điều gì?

Đọc đoạn từ “Khói trời" đến hết và trả lời câu hỏi:

Bạn nhỏ trong bài thơ đã làm những việc gì cho mẹ? Những việc làm ấy nói lên điều gì?

Đọc đoạn từ “Khói trời" đến hết và trả lời câu hỏi:

Khổ thơ cuối bài nói về điều gì?

Tìm và nêu tác dụng của các hình ảnh so sánh, nhân hoá trong bài thơ “Mùa cơm mới”.

Thực hiện yêu cầu:

a. Đặt câu để phân biệt các từ sau:

b. Tìm thêm 2 – 3 từ đồng nghĩa với các từ ở bài tập a.

Tìm 3 – 4 từ đồng nghĩa:

a. Cùng chỉ màu vàng.

b. Cùng chỉ màu xanh.

c. Cùng chỉ màu đỏ.

Viết đoạn văn (từ 4 đến 5 câu) tả cảnh đồi núi hoặc cánh đồng, trong đó có 2 – 3 từ đồng nghĩa chỉ màu sắc. Chỉ ra các từ đồng nghĩa đã sử dụng.

Thực hiện yêu cầu:

a. Tra từ điển để tìm nghĩa gốc và 2 – 3 nghĩa chuyển của từ "ăn".

b. Đặt câu để phân biệt các nghĩa của từ "ăn” tìm được ở bài tập a.

Đọc các đoạn thơ sau và thực hiện yêu cầu:

a. Nắng vàng tươi rải nhẹ

Bưởi tròn mọng trĩu cành

Hồng chín như đèn đỏ

Thắp trong lùm cây xanh.

Theo Tiếng Việt 3, 1997

b. Chiều qua cỏ héo rũ

Vì nắng nóng cỏ ơi

Sớm nay tươi lại rồi

Nhờ uống sương đêm đấy.

Khánh Vũ

– Từ "tươi" trong mỗi đoạn thơ được dùng với nghĩa gốc hay nghĩa chuyển?

– Đặt 1 – 2 câu có từ "tươi" mang nghĩa chuyển.

Đọc các thành ngữ, tục ngữ sau và thực hiện yêu cầu:

Ở hiền gặp lành.

Nhìn xa trông rộng.

Non xanh nước biếc.

a. Chỉ ra cặp từ đồng nghĩa trong mỗi thành ngữ, tục ngữ.

b. Đặt câu với 1 – 2 thành ngữ, tục ngữ đã cho.

Đọc đoạn thơ sau và thực hiện yêu cầu:

Mười lăm năm... mỗi sáng chiều

Bác Hồ chăm chút, nâng niu từng cành.

Cây càng khoẻ, lá càng xanh

Như miền Nam đó trưởng thành nở hoa.

Cành cao che mát sân nhà

Tùng ôm bóng dáng Cha già sớm trưa.

Dạn dày sương gió nắng mưa

Trái ngon vẫn đậu đợi mùa chín thơm.

Mặc cho lửa đạn mưa bom

Ong xây bọng mật trong vòm lá xanh.

Đã nghe thơm nắng Ba Đình

Ngọt mùa vú sữa bờ kênh Tháp Mười.

Cây ơi! Ơn Bác đời đời

Bác đi – Con cháu thay Người chăm cây!

Quốc Tấn

a. Tìm các danh từ được viết hoa để thể hiện sự tôn trọng đặc biệt trong đoạn thơ.

b. Việc viết hoa các danh từ đó nói lên tình cảm gì của tác giả và nhân dân Việt Nam đối với Bác Hồ?

Viết bài văn tả một cơn mưa.

Gợi ý:

1. Mở bài: Giới thiệu con mưa.

- Thời gian

- Địa điểm

- Dấu hiệu

- ?

2. Thân bài: Tả cơn mưa.

Cách 1: Tả con mưa theo trình tự thời gian.

Bắt đầu mưa -> Mưa to -> Ngớt mưa -> Tạnh mưa

– Quan sát cơn mưa bằng nhiều giác quan.

– Tập trung tả sự thay đổi của sự vật từ lúc có những dấu hiệu báo sắp mưa, đến lúc tạnh mưa: mây, gió, cây cối,...

– Sử dụng từ ngữ:

+ Tả tiếng mưa rơi và hạt mưa phù hợp với các giai đoạn: mưa nhỏ, mưa to,....

+ Tả bầu trời, cây cối, con vật,... trong và sau cơn mưa.

Cách 2: Tả cơn mưa tại một thời điểm với các sự vật, hiện tượng nổi bật.

Bầu trời -> Cây cối -> Chim chóc -> ?

- Quan sát các sự vật bằng nhiều giác quan.

– Tập trung tá sự thay đổi của sự vật trong cơn mưa: mây, gió, cây cối,...

– Sử dụng từ ngữ phù hợp

+ Tả tiếng mưa rơi và hạt mưa.

+ Tả bầu trời, cây cối, con vật,...

3. Kết bài: Cảm xúc về con mưa.

– Cảm nhận về sự thay đổi của cảnh vật sau cơn mưa.

- ?

Viết chương trình cho một hoạt động do lớp em dự kiến tổ chức nhân ngày Nhà giáo Việt Nam.

Gợi ý:

a. Lớp em dự kiến tổ chức hoạt động gi nhân ngày Nhà giáo Việt Nam?

- Hội diễn văn nghệ

- Lễ tri ân thầy cô

- ?

b. Bản chương trình của hoạt động đó gồm những nội dung gì?

Đọc bài và thực hiện yêu cầu:

Những vai diễn thú vị

Buổi sáng đầu tuần, cô Oanh thông báo:

- Lớp chúng ta sẽ đóng kịch “Sơn Tinh, Thuỷ Tinh" trong hội diễn văn nghệ của trường.

Cả lớp đều phấn khích khi nhận phân công vai diễn. Không phấn khích sao được khi đó là những vai diễn đầu tiên với đa số các bạn trong lớp. Chỉ có một vai Sơn Tinh, một vai Thuỷ Tinh, một vai Hùng Vương, một vai Mỵ Nương, thêm hai vai lạc hầu, lạc tướng. Nhưng may quá, có đến ba mươi binh lính, vừa đủ vai cho ba mươi sáu bạn.

Buổi tối, Nguyên khoe với mẹ về niềm vui ở trường.

– Con sẽ đóng vai gi? - Mẹ hỏi.

– Dạ, con là lính của Sơn Tinh.

Nhìn vẻ mặt hoan hỉ nhưng không kém phần nghiêm nghị của con, mẹ động viên:

– Vai diễn đó cũng thú vị đấy.

– Vâng. Cô giáo nói vở diễn có hấp dẫn hay không, không chỉ diễn viên chính làm nên được mà còn phải nhờ sự tham gia của ba mươi diễn viên phụ.

– Ba mươi diễn viên phụ?

– Vâng ạ. Mười làm binh lính của Sơn Tinh và mười lăm binh lính của Thuỷ Tinh ạ.

- À, ra thế.

Mẹ gật đầu, mỉm cười. Thấy mẹ chăm chú, cậu hào hứng kể tiếp:

– Mẹ biết không, bạn đóng Sơn Tinh và bạn đóng Thuỷ Tinh còn phải năm ni từng bạn đóng binh lính là: "Các bạn đừng ốm bệnh hay bận gì hôm đó nghe. Phải đủ quân số thì đội mình mới hùng hậu được.".

Nguyên đã chìm sâu vào giấc ngủ nhưng trên môi cậu vẫn còn đọng lại nụ cười rất tươi. Nhìn Nguyên, mẹ thấy một điều thật giản đơn và đẹp để mà cô Oanh đã làm: Gieo cho học trò niềm vui từ những việc làm tưởng như rất nhỏ. Và mẹ tin các con đều có thể lớn lên từ những niềm vui bé nhỏ như thế.

Theo Võ Thu Hương

* Nội dung chính Những vai diễn thú vị:

          Văn bản đề cập đến niềm vui của nhân vật tôi khi được đóng vai phụ trong vở kịch của lớp và cách cô giáo gieo cho học trò niềm vui từ những việc làm tưởng như rất nhỏ.

Tìm ý trả lời đúng cho các câu hỏi dưới đây:

a. Buổi sáng đầu tuần, cô Oanh thông báo với lớp điều gì?

- Cả lớp sẽ cổ vũ đội kịch trong hội diễn văn nghệ của trường.

- Cả lớp sẽ đóng kịch trong hội diễn văn nghệ của trường.

- Cả lớp sẽ xem kịch trong hội diễn văn nghệ của trường.

- Cả lớp sẽ xem các tiết mục trong hội diễn văn nghệ của trường.

b. Vì sao cả lớp phấn khích khi nhận vai diễn được phân công?

- Vì được tham gia hội diễn văn nghệ của trường.

- Vì được xem kịch trong hội diễn văn nghệ.

- Vì hầu như đó là vai diễn đầu tiên với đa số các bạn.

- Vì vở kịch sắp diễn có đến ba mươi binh lính.

c. Những từ nào cho thấy Nguyên rất coi trọng vai diễn của mình?

- thú vị

- hấp dẫn

- hoan hỉ

- nghiêm nghị

d. Những hành động nào của mẹ giúp Nguyên thêm hào hứng?

- Động viên Nguyên về vai diễn.

- Gật đầu hưởng ứng lời Nguyên kể.

- Chăm chú nghe Nguyên kể chuyện.

- Yên lặng nhìn Nguyên say ngủ.

e. Cặp từ nào dưới đây là từ đồng nghĩa?

- phấn khích – hào hứng

- hứng thú – tưng bừng

- thú vị – tưng bừng

- phấn khích – thú vị

g. Trong câu "Nhìn Nguyên, mẹ thấy một điều thật giản đơn và đẹp đẽ mà cô Oanh đã làm: Gieo cho học trò niềm vui từ những việc làm tưởng như rất nhỏ.", từ "gieo" được dùng với nghĩa nào?

- Rắc hạt giống để cho mọc mầm, lên cây.

- Làm cho nảy sinh, phát triển và lan truyền.

- Thả cho con xúc xắc rơi xuống để tính điểm.

- Thả cho thân mình rơi , buông xuống tự do.

Trả lời câu hỏi và thực hiện các bài tập dưới đây:

h. Chi tiết "Nguyên đã chìm sâu vào giấc ngủ nhưng trên môi cậu vẫn còn đọng lại nụ cười rất tươi.” nói lên điều gì?

i. Vì sao mẹ của Nguyên tin các con đều có thể lớn lên từ những niềm vui bé nhỏ mà cô giáo đã gieo?

k. Đặt một tên khác cho câu chuyện và giải thích lí do em chọn tên đó.

l. Đặt 2 − 3 câu kể về một niềm vui của em ở trường, trong đó có sử dụng từ đồng nghĩa với từ "vui".

Thực hiện một trong hai đề bài sau:

a. Viết bài văn tả một đêm trăng đẹp.

b. Viết bài văn tả một cảnh đẹp sông nước (biển, hồ, sông, suối,...) mà em biết.