Giải SBT Sinh học 12 Chân trời sáng tạo Bài 23: Quần xã sinh vật có đáp án

Quần xã sinh vật là tập hợp các ...(1)... sinh vật ...(2)... cùng sống trong một khoảng không gian và thời gian xác định. Vị trí (1) và (2) lần lượt là

A. (1) - quần thể, (2) - cùng loài.

B. (1) - quần thể, (2) - khác loài.

C. (1) - cá thể, (2) - khác loài.

D. (1) - cá thể, (2) - cùng loài.

Một tổ chức sinh thái bao gồm tất cả các loài chim sống chung trong một khu vực gọi là gì?

A. Quần thể.

B. Quần xã.

C. Cá thể.

D. Hệ sinh thái.

Đồ thị Hình 23.1a, 23.1b thể hiện sự đa dạng các loài cá ở sông Innis và sông Cat's Hil trên đảo Trinidad. Khi nói về chỉ số đa dạng và độ phong phú của hai quần xã này, phát biểu nào sau đây đúng?

A. Quần xã cá ở sông Cat's Hil có số loài nhiều hơn sông Innis.

B. Quần xã cá ở sông Cat's Hil có độ phong phú đồng đều hơn sông Innis.

C. Loài phong phú nhất ở cả hai quần xã chiếm số lượng tương đương nhau.

D. Các loài cá ở sông Innis đều có mặt ở sông Cat's Hill.

Để tìm hiểu cấu trúc của một quần xã sinh vật, việc thu thập các số liệu liên quan đến nội dung nào sau đây có ý nghĩa nhất?

(1) Xác định tổng số loài có trong quần xã.

(2) Xác định cụ thể các loài có trong quần xã.

(3) Xác định các loại tương tác xảy ra giữa các cá thể cùng loài.

(4) Xác định mức độ phong phú của các nguồn thức ăn có sẵn cho một loài.

A. (1) và (2).

B. (2) và (4).

C. (1), (2) và (3).

D. (2), (3) và (4).

Sinh vật tiêu thụ là gì?

A. Là sinh vật có khả năng tổng hợp chất vô cơ của cơ thể từ chất vô cơ.

B. Là sinh vật có khả năng tổng hợp chất hữu cơ của cơ thể từ chất hữu cơ.

C. Là sinh vật có khả năng tổng hợp chất hữu cơ của cơ thể từ chất vô cơ.

D. Là sinh vật có khả năng tổng hợp chất vô cơ của cơ thể từ chất hữu cơ.

Cho các sinh vật trong một quần xã gồm: vi khuẩn, cỏ dại, cào cào, chim, rắn, đại bàng, thỏ, nai, nấm. Các sinh vật được sắp xếp phù hợp với chức năng dinh dưỡng là

A. sinh vật sản xuất: cỏ dại; sinh vật tiêu thụ: cào cào, chim, rắn, đại bàng, thỏ, nai, nấm; sinh vật phân hủy: vi khuẩn.

B. sinh vật sản xuất: cỏ dại; sinh vật tiêu thụ: cào cào, chim, rắn, đại bàng, thỏ, nai; sinh vật phân hủy: vi khuẩn, nấm.

C. Sinh vật sản xuất: cỏ dại, nấm; sinh vật tiêu thụ: cào cào, chim, rắn, đại bàng, thỏ, nai; sinh vật phân hủy: vi khuẩn, đại bàng.

D. Sinh vật sản xuất: cỏ dại, nấm; sinh vật tiêu thụ: cào cào, chim, rắn, đại bàng, thỏ, nai; sinh vật phân hủy: vi khuẩn.

Cho bảng thông tin về đặc trưng thành phần loài dưới đây:

Thông tin ở cột A phù hợp với nội dung ở cột B là:

A. 1.a, 2.b, 3.c.

B. 1.b, 2.a, 3c.

C. 1.b, 2.c, 3a.

D. 1.c, 2.b, 3.a.

Các quần xã trong tự nhiên thường có kiểu phân bố phổ biến là

A. phân bố đồng đều, phân bố theo nhóm và phân bố ngẫu nhiên.

B. phân bố theo phương thẳng đứng và theo phương ngang.

C. phân bố phương thẳng đứng theo nhóm, đồng đều và ngẫu nhiên.

D. phân bố phương ngang theo nhóm, đồng đều và ngẫu nhiên.

Cấu trúc theo phương thẳng đứng của rừng mưa nhiệt đới chia thành các tầng từ dưới lên là

A. tầng cỏ quyết → tầng dưới tán → tầng vượt tán → tán rừng.

B. tầng cỏ quyết → tầng dưới tán → tán rừng → tầng vượt tán.

C. tầng vượt tán → tán rừng → tầng dưới tán → tầng cỏ quyết.

D. tầng vượt tán → tầng dưới tán → tán rừng → tầng cỏ quyết.

Sitta carolinensis và Dryobates pubescens là hai loài chim gõ kiến đều ăn côn trùng có trong các rãnh vỏ cây gỗ cứng. Loài D. pubescens tìm kiếm côn trùng bằng cách săn từ dưới thân cây lên trên, trong khi loài S. carolinensis tìm kiếm côn trùng từ đầu thân cây trở xuống. Hành vi săn mồi này minh họa cho khái niệm sinh thái nào sau đây?

A. Cạnh tranh loại trừ.

B. Phân chia nguồn sống.

C. Loài chủ chốt.

D. Quan hệ hợp tác.

Ba loại cây mọc phổ biến ở các cánh đồng bị bỏ hoang là cỏ thông, cây cẩm quỳ Ấn Độ và cỏ đuôi chồn có lông cứng. Rễ cỏ thông mọc sâu vào đất, rễ cây cẩm quỳ Ấn Độ phát triển đến độ sâu trung bình và rễ cỏ đuôi chồn có lông mọc nông. Đây là hiện tượng ...(1)..., nhờ hiện tượng này làm ...(2)... đối với cùng một nguồn tài nguyên đất, nước và khoáng chất bằng cách cho phép thực vật khai thác các phần tài nguyên ...(3)...

Vị trí (1), (2), (3) trong đoạn văn lần lượt là

A. (1) - phân chia nơi ở, (2) - giảm sự cạnh tranh, (3) - giống nhau.

B. (1) - phân chia nguồn sống, (2) - giảm sự hỗ trợ, (3) - khác nhau.

C. (1) - phân chia nguồn sống, (2) - giảm sự cạnh tranh, (3) - khác nhau.

D. (1) - phân chia nơi ở, (2) - giảm sự hỗ trợ, (3) - khác nhau.

Hình 23.2 minh họa ổ sinh thái của tôm biển Crangon septemspinosa sống dọc theo bờ biển Đại Tây Dương của Bắc Mỹ với hai nhân tố là nhiệt độ và độ mặn. Quan sát hình và cho biết có bao nhiêu phát biểu sau đây đúng?

(1) Ở khoảng nhiệt độ từ 10 - 25°C, độ mặn càng thấp mức độ tử vong của tôm càng giảm.

(2) Tôm phát triển tốt nhất ở nhiệt độ 18°C của độ mặn là 25%.

(3) Trong giới hạn sinh thái về độ mặn của nước biển, ngoài giới hạn sinh thái về nhiệt độ thì tôm không phát triển.

(4) Giới hạn sinh thái về nhiệt độ và độ mặn của tôm trong một ổ sinh thái là tương tự nhau.

A. 1.

В. 2.

С. 3.

D. 4.

Ổ sinh thái của một loài có thể rộng hơn nhiều so với ổ sinh thái thực tế mà sinh vật đó đang có. Làm thế nào để một nhà sinh thái học có thể kiểm tra xem một loài nào đó đang chiếm giữ tất cả các ổ sinh thái cơ bản của loài hay chỉ một phần của ổ sinh thái?

A. Nghiên cứu phạm vi nhiệt độ và giới hạn độ ẩm của loài.

B. Quan sát xem loài đó có mở rộng ổ sinh thái sau khi loại bỏ loài cạnh tranh không.

C. Đo lường sự dao động số lượng sinh sản của loài khi chúng chịu áp lực môi trường.

D. Quan sát xem kích thước ổ sinh thái có thay đổi sau khi du nhập một loài ngoại lai.

Sự phân hóa về ổ sinh thái thức ăn của ba loài được kí hiệu là A, B, C như Hình 23.3. Phát biểu nào sau đây không đúng khi nói về sự phân hóa ổ sinh thái này?

Hình 23.4 mô phỏng ổ sinh thái của một loài sinh vật. Quan sát hình và cho biết có bao nhiêu nhân tố sinh thái tác động đến loài sinh vật này.

A. 1.

B. 2.

C. 3.

D. 0.

Quy ước các kí hiệu như sau:

(+): loài được lợi;

(-): loài bị hại;

(0): loài không được lợi nhưng cũng không bị hại.

Hãy xác định mỗi ví dụ trong bảng dưới đây phù hợp với kiểu tương tác tương ứng nào.

A. 1.d, 2.a, 3.c, 4.b.

B. 1.a, 2.d, 3.b, 4.c.

C. 1.d, 2.b, 3.a, 4.c.

D. 1.d, 2.a, 3.b, 4.c.

Cá mập sọc trắng bơi quanh rạn san hô để tìm kiếm thức ăn. Trong khi đó, những con cá dọn vệ sinh hay cá xỉa răng lao thẳng vào miệng của loài "sát thủ" này. Cá dọn vệ sinh đảm nhận vai trò loại bỏ thức ăn thừa hoặc kí sinh trùng trong miệng cá mập, bù lại, chúng sẽ nhận được bữa ăn "miễn phí". Mối quan hệ giữa cá mập và cá dọn vệ sinh là gì?

A. Cộng sinh.

B. Hội sinh.

C. Hợp tác.

D. Vật ăn thịt - con mồi.

Trong quá trình hình thành mối quan hệ kí sinh - vật chủ, bước quan trọng đầu tiên trong quá trình tiến hóa này sẽ là

A. thay đổi hành vi của vật chủ và vật chủ trung gian.

B. phát triển hình thức sinh sản vô tính.

C. lấy chất dinh dưỡng mà không giết chết vật chủ.

D. kết hợp dị dưỡng khi lây nhiễm và tự dưỡng khi bên ngoài vật chủ.

Trong các phát biểu dưới đây, có bao nhiêu phát biểu mô tả đúng đặc điểm mối quan hệ vật ăn thịt - con mồi?

(1) Các hình thức ngụy trang là sự thích nghi của con mồi giúp bảo vệ chúng trước vật ăn thịt.

(2) Sự gia tăng số lượng động vật ăn thịt làm giảm số lượng con mồi.

(3) Sự gia tăng số lượng con mồi làm gia tăng số lượng động vật ăn thịt.

(4) Kích thước vật ăn thịt thường lớn hơn con mồi.

A. 1.

B. 2.

С. 3.

D. 4.

Hình 23.5 mô tả kết quả thí nghiệm về sự ảnh hưởng của kí sinh trùng lên loài bọ cánh cứng Tribolium castaneum. Quan sát hình và cho biết kết luận nào sau đây là đúng?

A. Kí sinh trùng làm giảm mật độ bọ cánh cứng trong mỗi đĩa nuôi.

B. Kí sinh trùng làm tăng mật độ bọ cánh cứng trong mỗi đĩa nuôi.

C. Kí sinh trùng không làm thay đổi mật độ bọ cánh cứng trong mỗi đĩa nuôi.

D. Kí sinh trùng giúp duy trì ổn định mật độ bọ cánh cứng quanh giá trị cân bằng.

Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến số lượng các loài trong quần xã như: sự phức tạp về cấu trúc của môi trường sống, sự cách li về mặt địa lí, áp lực của môi trường sống, khoảng cách với các quần xã lân cận, loài chủ chốt và lịch sử địa chất. Quan sát Hình 23.6 và cho biết yếu tố nào chi phối số lượng loài chim trong các quần xã dưới đây?

Theo đặc điểm dinh dưỡng, các loài trong quần xã sinh vật được chia thành

A. loài ưu thế, loài chủ chốt, loài đặc trưng.

B. sinh vật bản địa, sinh vật ngoại lai và sinh vật ngoại lai xâm lấn.

C. sinh vật sản xuất, sinh vật tiêu thụ, sinh vật phân hủy.

D. sinh vật tự dưỡng, sinh vật dị dưỡng và sinh vật kí sinh.

Chim tha rơm về cây để làm tổ, tổ là không gian để chim chăm sóc con non, giúp chúng tránh được mưa và kẻ thù. Mối quan hệ giữa chim và cây trong ví dụ này là gì?

A. Cộng sinh.

B. Hội sinh.

C. Hợp tác.

D. Kí sinh.

Mối quan hệ đối địch giữa hai loài không phải chỉ mang lại tác động tiêu cực cho sinh vật. Loài hươu đuôi trắng Odocoileus virginianus sử dụng loài cỏ Trilium grandiflorum làm thức ăn, hạt của cây này không thể tiêu hóa được. Các nhà khoa học dựa trên quan sát chuyển động của hươu và thời giời gian hạt được giữ lại trong hệ tiêu hóa của chúng (Hình 23.7) cho thấy một lợi ích từ hươu đối với loài cỏ Trillium grandiflorum. Hươu đã mang lại lợi ích gì trong vòng đời của loài cỏ T. grandiflorum?

A. Ngăn chặn kiến tham gia vào phát tán hạt của cây.

B. Phát tán hạt của cây đến những khu vực xa hơn.

C. Tăng tỉ lệ thụ phấn thành công của hoa.

D. Giúp bảo quản hạt trước một số loài động vật ăn thực vật khác.

Các nhà khoa học đã tiến hành nghiên cứu ảnh hưởng của khả năng di chuyển đến sự phát tán và hình thành loài ở côn trùng rừng nhiệt đới. Họ đã lấy mẫu tất cả các loài côn trùng trong khu vực nghiên cứu và phát hiện ra rằng 60 loài côn trùng không biết bay và 19 loài có thể bay. Có thể kết luận gì từ số liệu nghiên cứu này?

A. Côn trùng không biết bay có khả năng phát tán lớn hơn khỏi khu vực nghiên cứu này.

B. Số lượng cá thể trong các loài côn trùng biết bay nhiều hơn số lượng cá thể trong các loài có thể bay.

C. Côn trùng không biết bay có độ phong phú về loài cao hơn ở khu vực nghiên cứu.

D. Côn trùng không biết bay thích hợp hơn với vùng nhiệt đới.

Để xác định sự đa dạng loài trên một hòn đảo đang được nghiên cứu, các nhà khoa học cần xác định

A. số lượng các loài khác nhau trên đảo và kích thước các quần thể của mỗi loài.

B. số lượng các loài sinh vật sản xuất, sinh vật tiêu thụ và sinh vật phân hủy.

C. sinh khối tương đối của mỗi loài trên đảo.

D. số bậc dinh dưỡng trên đảo và ổ sinh thái của từng loài.

Sinh vật ngoại lai xâm lấn là sinh vật

A. xuất hiện và phát triển ở khu vực vốn không phải là môi trường sống tự nhiên ban đầu của chúng.

B. lấn chiếm nơi sinh sống hoặc gây hại đối với các loài sinh vật bản địa, làm mất cân bằng sinh thái tại khu vực đó.

C. chi phối mạnh đến quần xã không phải bằng số lượng cá thể mà bằng tác động trực tiếp của chúng đến các loài khác trong quần xã.

D. có số lượng cá thể lớn hoặc có sinh khối cao nhất trong quần xã, có ảnh hưởng mạnh đến các loài khác trong quần xã.

Ở nước ta, sinh vật nào dưới đây là loài ngoại lai xâm lấn?

A. Ốc bươu vàng, cây mai dương, cây dâu tây, cây khoai tây.

B. Ốc bươu vàng, cây mai dương, cây ngũ sắc, cây bèo tây.

C. Gà Đông Tảo, cá dọn bể, cây hoa sen, rùa tai đỏ.

D. Gà Đông Tảo, cây mai dương, cây dâu tây, rùa tai đỏ.

Lí do mà loài ngoại lai xâm lấn chiếm lấy nơi sinh sống và có thể gây hại cho loài bản địa, làm mất cân bằng sinh thái nơi chúng đã được đưa vào là vì:

A. Các loài ngoại lai xâm lấn hung dữ hơn các loài bản địa trong việc cạnh tranh nguồn tài nguyên có hạn của môi trường.

B. Các loài ngoại lai xâm lấn không bị kiểm soát bởi các loài săn mồi và tác nhân gây bệnh vốn luôn tồn tại đối với các loài bản địa.

C. Các loài xâm lấn đến từ những vùng địa lí cô lập nên khi du nhập vào những vùng có nhiều loài cạnh tranh với nhau thì chúng phát triển mạnh.

D. Loài ngoại lai xâm lấn thường là những loài có khả năng sinh sản cao hơn loài bản địa nên cạnh tranh thắng thế.

Có bao nhiêu biện pháp sau đây được xem là bảo vệ quần xã?

(1) Bồi dưỡng kiến thức về bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học.

(2) Thúc đẩy phân loại, thu gom chất thải hữu cơ sinh hoạt tại nguồn.

(3) Thành lập các khu bảo tồn thiên nhiên và khai thác các nguồn tài nguyên trong khu bảo tồn quản lí.

(4) Ngăn chặn nạn khai thác tài nguyên sinh vật bất hợp pháp và buôn bán các loài thực vật, động vật hoang dã.

(5) Bảo tồn các nguồn gene quý hiếm, đặc hữu, có nguy cơ tuyệt chủng.

(6) Tăng cường việc quản lí nhập khẩu, cấp phép và nhân giống sinh vật biến đổi gene.

А. 3.

B. 4.

C. 5.

D. 6.

a) Dựa vào bảng tương tác sinh thái giữa các loài dưới đây, hãy xác định các tương tác đó có lợi, có hại hay không có lợi, không có hại lên từng sinh vật.

b) Xác định các ví dụ là mối quan hệ nào trong quần xã bằng cách hoàn thành bảng dưới đây.

Có thể đánh giá mức độ đa dạng về thành phần loài cấu tạo nên quần xã bằng chỉ số đa dạng (số loài trong quần xã) và độ phong phú tương đối của mỗi loài (tỉ lệ cá thể của mỗi loài trên tổng số các cá thể có trong quần xã). Hình 23.8 mô phỏng các loài cây (kí hiệu là A, B, C và D) của hai quần xã rừng thu nhỏ.

a) Xác định chỉ số đa dạng và độ phong phú tương đối của mỗi loài ở hai quần xã mô phỏng trên hình.

b) Để so sánh độ đa dạng của các quần xã khác nhau theo thời gian và không gian, các nhà sinh thái học sử dụng nhiều công cụ định lượng. Chỉ số được sử dụng phổ biến là độ đa dạng Shannon (H), chỉ số đa dạng dựa vào độ giàu loài và độ phong phú tương đối.

H = -(pA lnpA + pB lnpB + pC lnpC + ...)

Trong đó A, B, C,… là các loài trong quần xã, p là độ phong phú tương đối của mỗi loài, và ln là logarit tự nhiên. Giá trị H cao hơn cho thấy quần xã đa dạng hơn. Dựa vào chỉ số Shannon, xác định quần xã rừng nào có độ đa dạng hơn?

Đường cong mức độ phong phú của hai quần xã rừng ở vùng Virginia (quần xã A và B) được thể hiện trong Hình 23.9, trục hoành thể hiện thứ tự độ phong phú của các loài trong quần xã, được xếp hạng từ nhiều nhất đến ít nhất; trục tung thể hiện độ phong phú tương đối được biểu thị theo dạng log₁₀.

a) Độ đa dạng của của quần xã nào cao hơn? Giải thích.

b) So sánh độ dốc của đường cong mức độ phong phú ở hai quần xã trên. Độ dốc đường cong mức độ phong phú sẽ thay đổi như thế nào khi độ đồng đều của các loài trong quần xã ngày càng tăng?

c) Động vật ăn thịt ở quần xã nào trong hai quần xã A và B có thể hoạt động mạnh hơn? Giải thích.

Khi so sánh sự đa dạng (đo bằng chỉ số Shannon) các loài cỏ và chim tại một savan ở Eastern Cape (Nam Phi), nơi có voi và nơi không có voi. Các nhà khoa học thu được kết quả như Hình 23.10a. Biết rằng thức ăn của voi chủ yếu là thực vật thân gỗ (ngọn, chồi non), đồng thời chúng cũng thường phá huỷ, bẻ gãy và nhổ rễ các cây bụi (Hình 23.10b). Các phát biểu dưới đây đúng hay sai? Giải thích.

Robert Paine (thuộc Đại học Washington) đã tiến hành nghiên cứu vai trò của loài sao biển Pisaster ochraceus sống trong quần xã bãi đá trên biển phía Tây Bắc nước Mỹ. Ông đã loại bỏ các con sao biển khỏi khu vực sống, theo dõi sự phong phú của các loài và so sánh số liệu này với đối chứng (vẫn còn sao biển trong khu vực sống). Kết quả của nghiên cứu được thể hiện thông qua đồ thị Hình 23.11.

a) Nhận xét về sự đa dạng loài của quần xã bãi đá trên vùng biển này khi có mặt và không có mặt loài sao biển Pisaster ochraceus.

b) Biết rằng thức ăn của sao biển là loài trai. Giải thích kết quả thay đổi sự đa dạng loài của quần xã khi loại bỏ sao biển, từ đó xác định vai trò sinh thái trong quần xã này của loài sao biển Pisaster ochraceus.

c) Giả sử có một loài nấm xâm lấn đã giết chết hầu hết loài trai của khu vực này. Dự đoán đa dạng loài của quần xã sẽ bị ảnh hưởng như thế nào nếu sau đó sao biển bị loại bỏ.

Khi nghiên cứu về sự tương tác giữa các loài thực vật ở vùng núi cao của dãy Andes miền Trung Chile, các kết quả quan sát về cây lúa mạch Hordeum comosum khi được trồng, phát triển bên trong và bên ngoài cụm thực vật có hoa Laretia acaulis được các nhà khoa học ghi lại trong bảng dưới đây (các số liệu được mô tả sau khi làm tròn).

Zooxanthellae là một loại tảo biển đặc biệt sống trong các polyp san hô (Hình 23.12). Tảo quang hợp cung cấp cho san hô các hợp chất carbon, nitrogen, oxygen. Ngược lại, san hô cung cấp carbon dioxit và amoniac mà tảo cần để quang hợp.

a) Mối quan hệ giữa Zooxanthellae và san hô là gì? Giải thích.

b) Hiện tượng "bleached" - hay còn gọi là mất màu ở san hô (san hô bị tẩy trắng) khi chúng gặp các điều kiện stress như: nhiệt độ môi trường tăng lên 1 - 2°C, độ mặn của nước biển tăng,... Vì sao khi gặp hiện tượng này kéo dài, san hô bị chết? Dự đoán xu hướng phát triển các rạn san hô trên thế giới trong tương lai.

Biểu đồ Hình 23.13 thể hiện sự phân bố trong vùng thủy triều của hai loài cá Balanus balanoides và Chthamalus stellatus ở giai  đoạn trưởng thành và ấu trùng, đồng thời thể hiện tác động tương đối của yếu tố độ ẩm và cạnh tranh. Biết rằng các chữ cái từ A đến E là kí hiệu các mức độ thủy triều khác nhau, theo thứ tự từ mức cao xuống thấp. Dựa vào thông tin cho trong đồ thị, trả lời ngắn gọn các câu hỏi dưới đây:

a) Xác định vùng phân bố của hai loài cá B. balanoides và C. stellatus ở giai đoạn trưởng thành và ấu trùng.

b) Mối quan hệ giữa hai loài B. balanoides và C. stellatus là gì?

c) Yếu tố nào đã ảnh hưởng đến sự phân bố của hai loài này ở các mức độ thủy triều khác nhau? Giải thích.

Dọc theo bờ biển Scotland, có hai loài hà Semibalanus balanoides và Chthamalus stellatus cùng sống bám trên các tảng đá. Sự phân bố của hai loài không trùng nhau, mặc dù ấu trùng chưa trưởng thành của cả hai loài sống cùng nhau. Connell đã tiến hành thí nghiệm xác định yếu tố nào ảnh hưởng đến sự phân bố của hai loài hà và được tóm tắt như Hình 23.14.

a) Xác định khu vực phân bố của hai loài hà này.

b) Khi loại bỏ loài hà cạnh tranh thì sự phân bố của loài hà còn lại khác nhau như thế nào?

c) Các nhà khoa học đã kết luận yếu tố ảnh hưởng đến sự phân bố của chi hà này là gì?