Chuyên đề Sinh học 12 Chân trời sáng tạo Ôn tập chuyên đề 2

a) Châu chấu tre lưng vàng đã xâm nhập và gây hại cho hàng trăm ha cây trồng, chủ yếu là tre, nứa và một phần diện tích cây nông nghiệp (như ngô, lúa) gây thiệt hại cho sản xuất nông, lâm nghiệp.

b) - Các biện pháp để phòng chống nạn châu chấu:

+ Tổ chức các lớp tập huấn cho cán bộ kĩ thuật, người dân về tác hại, cách nhận biết và các biện pháp phòng, chống châu chấu.

+ Xây dựng quy trình giám sát châu chấu tre lưng vàng trên đồng ruộng.

+ Tăng cường phát triển và ứng dụng biện pháp sinh học; sử dụng các chế phẩm sinh học trong phòng chống châu chấu.

+ Sử dụng thuốc trừ sâu hóa học trong trường hợp cấp thiết như khi châu chấu bùng phát thành dịch.

+ Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong giám sát hệ thống và cảnh báo sớm sự xuất hiện của châu chấu.

+ Nghiên cứu ứng dụng một số chế phẩm sinh học như nấm Metarhizium anisopliae, Beauveria bassiana, Nuclear Polyhedrosis virus và nhân nuôi các loài thiên địch (gà, vịt, chim) để kiểm soát châu chấu tre lưng vàng tại một số tỉnh miền núi phía bắc.

- Các biện pháp trên (trừ trường hợp dùng thuốc trừ sâu hóa học) đảm bảo an toàn trong việc kiểm soát sinh học vì có thể kiểm soát côn trùng gây hại mà không gây ảnh hưởng đến môi trường và các loài sinh vật khác.

c) Đề xuất hai biện pháp phòng chống nạn châu chấu và đảm bảo an toàn sinh học:

- Tăng cường sử dụng thuốc trừ sâu sinh học, sử dụng các loài thiên địch.

- Tạo các giống cây trồng (lúa, ngô) chuyển gene có khả năng kháng côn trùng gây hại.

- Giống: Đều dựa trên mối quan hệ đối kháng giữa các loài sinh vật (vật ăn thịt - con mồi, kí sinh - vật chủ,…), nhờ đó, các loài sinh vật có thể kiểm soát kích thước quần thể của nhau.

- Khác:

+ Cơ sở khoa học: Hiện tượng khống chế sinh học dựa trên mối quan hệ sinh thái tự nhiên giữa các loài sinh vật; kiểm soát sinh học ngoài dựa trên mối quan hệ sinh thái tự nhiên còn dựa trên cơ sở di truyền học.

+ Phương thức tác động: Hiện tượng khống chế sinh học trong tự nhiên được thực hiện dựa trên sự tác động qua lại giữa vật ăn thịt và con mồi, vật kí sinh và vật chủ; kiểm soát sinh học được thực hiện bằng nhiều phương pháp khác nhau như: sử dụng các loài thiên địch, dùng thuốc trừ sâu sinh học, gây đột biến bất dục,...

+ Kết quả: Hiện tượng khống chế sinh học trong tự nhiên là duy trì kích thước của các quần thể sinh vật ở mức ổn định; kiểm soát sinh học làm suy giảm kích thước quần thể sinh vật gây hại nhằm phục vụ lợi ích của con người.

a) Dùng kĩ thuật côn trùng bất dục sẽ mang lại hiệu quả cao hơn vì vừa tiêu diệt được côn trùng gây hại, vừa không gây ô nhiễm môi trường và gây hại cho các loài sinh vật khác.

b) Mục đích của việc thả các con đực bất dục trở lại môi trường tự nhiên: Khi các con đực bất dục được thả trở lại môi trường tự nhiên, chúng sẽ giao phối với con cái nhưng con cái không có khả năng sinh sản hoặc sinh sản nhưng trứng không nở hay ấu trùng không có khả năng sống. Từ đó, làm giảm mật độ quần thể côn trùng gây hại.

a) Tên phổ thông và tên khoa học của những loài sinh vật ngoại lai trên:

(a) Ốc bươu vàng (Pomacea canaliculata);

(b) Cây mai dương (Mimosa pigra);

(c) Cóc mía (Rhinella marina);

(d) Rùa tai đỏ (Trachemys scripta).

b)

c) Biện pháp ngăn chặn sự phát triển của sinh vật ngoại lai được ưu tiên hàng đầu vì một khi sinh vật ngoại lai xâm hại đã thích nghi và phát triển thì chi phí để tiêu diệt chúng là rất lớn và hầu như rất khó tiêu diệt hoàn toàn.

HS tìm hiểu các biện pháp được sử dụng để tiêu diệt và khống chế các loài sinh vật gây hại tại địa phương: