Giải sgk Sinh học 12 KNTT Bài 19: Các bằng chứng tiến hóa

Các nhà khoa học có thể xác định sự xuất hiện và phân bố của một loài trong quá khứ cách đây hàng triệu năm là nhờ nghiên cứu bằng chứng hóa thạch thu thập được. Hóa thạch là tàn tích như xương, xác sinh vật trong hổ phách, trong băng tuyết hay dấu vết của sinh vật trong các lớp đá hoặc các sinh vật đã bị hóa đá. Hóa thạch là bằng chứng trực tiếp cho thấy sinh vật từng tồn tại, tiến hóa như thế nào theo thời gian cũng như vị trí phân bố của chúng trên Trái Đất.

Hóa thạch được hình thành theo nhiều phương thức khác nhau:

- Hóa đá: Xác sinh vật bị các lớp trầm tích bao bọc, chất hữu cơ phân hủy được thay thế bởi calcium cùng các khoáng chất khác nhưng vẫn giữ được hình dạng, đặc điểm cấu trúc hình thái của sinh vật.

- Hổ phách: Nhựa cây tiết ra ra tạo thành hổ phách bao phủ sinh vật.

- Dung nham núi lửa bao phủ phần xác sinh vật và quá trình trầm tích hóa.

- Xác sinh vật được bao phủ băng tuyết quanh năm.

- Tuổi của các hoá thạch được xác định dựa vào thành phần hoá học của chúng.

- Giải thích: Tuổi của hóa thạch có thể được xác định nhờ phân tích các đồng vị phóng xạ có trong hóa thạch hoặc trong đá bao quanh hóa thạch. Một số loại đồng vị phóng xạ hay được sử dụng để tính tuổi của hóa thạch là potassium-40 (thời gian bán rã 1,3 tỉ năm), uranium-235 (thời gian bán rã 1704 triệu năm), carbon-14 (thời gian bán rã 5730 năm).

- Mẩu xương nhỏ không còn chức năng trong cơ thể của một số loài rắn chính là cấu trúc thoái hóa hay còn gọi là cơ quan thoái hóa. Cấu trúc thoái hóa cũng là một cấu trúc tương đồng do được thừa hưởng gene từ tổ tiên chung cùng với những loài bò sát có chân.

 - Từ đặc điểm này chúng ta có thể rút ra được kết luận, loài rắn không có chân đã được tiến hoá từ loài tổ tiên có chân. Trong quá trình tiến hoá, chân ở loài này không còn phát huy tác dụng nhưng gene quy định phát triển chân đã bị đột biến làm mất chức năng vẫn được di truyền từ tổ tiên mà chưa bị loại bỏ hoàn toàn.

- Cánh của chim với cánh của chuồn chuồn không phải cấu trúc tương đồng.

- Giải thích: Cánh của chim và cánh của chuồn chuồn về cấu trúc và nguồn gốc khác nhau hoàn toàn mặc dù chức năng của chúng đều giúp các sinh vật bay được trong không khí. Vì vậy, cánh chim và cánh chuồn chuồn là cấu trúc tương tự, không có chung nguồn gốc di truyền.