Bộ 20 đề tham khảo thi vào lớp 10 môn Văn TP.HCM năm 2025-2026 có đáp án - Đề số 5

a. Phương thức biểu đạt chính của văn bản là biểu cảm.

b. Thí sinh nêu được một biện pháp tu từ và chỉ ra tác dụng của biện pháp tu từ ấy.

c.
- Thí sinh nêu được ý hiểu của mình về đoạn thơ.

- Gợi ý:

Cỏ đan vào nhau tượng trưng cho sự liên kết chặt chẽ và hòa quyện của các cá thể trong
tự nhiên, cùng nhau tạo nên những không gian rộng lớn, đẹp đẽ như “chân trời”. Hình
ảnh cỏ sống gắn kết, nương tựa vào nhau để phát triển, giống như con người cần hỗ trợ
và hợp tác để xây dựng một cuộc sống tốt đẹp hơn. Qua đó, tác giả muốn nhấn mạnh
rằng con người trong xã hội cũng cần phải sống tôn trọng, tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau,
cùng nhau tạo nên một cộng đồng tốt đẹp và phát triển.

d.
- Thí sinh nêu được ý kiến theo yêu cầu của đề bài.

- Gợi ý: Trong xã hội hiện nay, con người nên sống với nhau bằng tinh thần tôn trọng
và hỗ trợ lẫn nhau. Mỗi người đều có điểm mạnh và điểm yếu riêng, vì vậy cần sự thấu
hiểu, chia sẻ và tương trợ lẫn nhau để phát triển, giống như đất, nước và cỏ trong tự
nhiên. Không chỉ là cùng tồn tại, con người còn cần hợp tác để tạo ra những giá trị lớn
hơn, đóng góp cho cộng đồng.

a. Xác định được yêu cầu về hình thức, dung lượng của đoạn văn.

Xác định đúng yêu cầu về hình thức và dung lượng (khoảng 200 chữ) của đoạn văn.
Thí sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng - phân - hợp, móc
xích hoặc song hành.

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận:

trình bày cảm nhận của em về thông điệp mà tác giả Hữu Thỉnh đã gửi gắm trong bài
thơ Hỏi.

c. Đề xuất được hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận.

- Xác định được các ý phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận.

- Sắp xếp được hệ thống ý hợp lí theo đặc điểm bố cục của kiểu đoạn văn.

Sau đây là một số gợi ý:

1. Mở đoạn: Giới thiệu nội dung và thông điệp chính của bài thơ

• Bài thơ “Hỏi” của Hữu Thỉnh đặt ra những câu hỏi về mối quan hệ giữa các yếu tố tự
nhiên và con người.

• Thông điệp chính của bài thơ là sự nhắc nhở về tinh thần hòa hợp và tương trợ trong
tự nhiên, từ đó liên hệ đến cách con người sống với nhau trong xã hội.

2. Thân đoạn: Phân tích và cảm nhận thông điệp

• Mối quan hệ trong tự nhiên:

○ Đất, nước, cỏ đều có mối quan hệ tương hỗ: đất nâng đỡ, nước làm đầy, cỏ đan xen.
Điều này tượng trưng cho sự tôn trọng, gắn kết, hỗ trợ lẫn nhau trong tự nhiên.

○ Từ đó, con người có thể học hỏi được bài học về sự hòa hợp và tương trợ trong cuộc
sống hàng ngày.

• Câu hỏi lặp lại về mối quan hệ giữa con người:

○ Sự lặp đi lặp lại của câu hỏi “Người sống với người như thế nào?” thể hiện sự trăn trở
của tác giả về mối quan hệ giữa con người với nhau trong xã hội hiện đại.

○ Đây là một lời kêu gọi con người nên sống với nhau bằng tình yêu thương, sự tôn trọng
và đoàn kết, thay vì sự ganh đua hay đối kháng.

• Thông điệp nhân văn:

○ Tác giả gửi gắm thông điệp rằng con người chỉ có thể phát triển và sống hạnh phúc
khi biết nương tựa và giúp đỡ lẫn nhau. Điều này thể hiện qua hình ảnh của tự nhiên:
sự hòa hợp, tương trợ tạo nên sự phát triển bền vững.

3. Kết đoạn: Khẳng định lại thông điệp

• Bài thơ nhấn mạnh tầm quan trọng của sự tôn trọng và đoàn kết trong quan hệ giữa
con người, từ đó truyền cảm hứng sống tốt đẹp hơn trong cộng đồng.

d. Viết đoạn văn đảm bảo các yêu cầu sau:

- Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn
đề nghị luận:

- Trình bày rõ quan điểm về hệ thống các ý.

- Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng; bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp
nhuần nhuyễn giữa lí lẽ và bằng chứng.

đ. Diễn đạt

Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết câu trong đoạn văn.
e. Sáng tạo

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.

Đoạn văn mẫu

Bài thơ “Hỏi” của Hữu Thỉnh không chỉ là những câu hỏi đơn thuần mà còn là một
lời mời gọi chúng ta chiêm nghiệm về mối quan hệ giữa con người với tự nhiên và với
nhau và nhắc nhở về tinh thần hòa hợp và tương trợ lẫn nhau. Đất nâng đỡ nhau, nước
làm đầy nhau, cỏ đan xen vào nhau, mỗi yếu tố tự nhiên đều gắn bó, đoàn kết tạo nên hệ sinh thái hài hòa, cân bằng. Từ đó, chúng ta có thể thấy được tầm quan trọng của
sự tương hỗ, của việc san sẻ và giúp đỡ lẫn nhau. Câu hỏi lặp đi lặp lại “Người sống với
người như thế nào?” chính là lời nhắc nhở sâu sắc về trách nhiệm của mỗi cá nhân trong
việc xây dựng một cộng đồng đoàn kết, tôn trọng. Con người chỉ thực sự hạnh phúc khi
biết sống hòa hợp, tương trợ với nhau. Sự ích kỷ, ganh đua, chia rẽ chỉ làm cho cuộc
sống trở nên nhỏ hẹp và cô đơn. Thay vì đối địch, cạnh tranh, tại sao chúng ta không
cùng nhau hợp tác và phát triển? Chỉ khi chúng ta biết yêu thương, chia sẻ và giúp đỡ
lẫn nhau, cuộc sống sẽ trở nên ý nghĩa và hạnh phúc, cộng đồng mới trở nên vững mạnh
và phát triển. Trong xã hội hiện đại, khi mà mối quan hệ giữa con người ngày càng trở
nên xa cách, phức tạp, thông điệp của bài thơ càng trở nên ý nghĩa. Hòa hợp và tương
trợ mới là nền tảng của cuộc sống. Con người cần phải sống vì nhau, vì cộng đồng. Hãy
cống hiến hết mình cho đất nước, cho xã hội và chúng ta sẽ cùng nhau tạo ra những giá
trị tốt đẹp nhất.

Các loại tư duy mà tác giả đã chỉ ra (0,25 điểm):

• Tư duy “Mình thắng - Đối phương thua.”

• Tư duy “Mình thua - Đối phương thắng.”

• Tư duy “Mình thua - Đối phương thua.”

• Tư duy “Cùng thắng” (Win-Win).

Hệ quả của tư duy “Mình thắng - Đối phương thua” trong học tập và công việc (0,5 điểm):
• Tư duy này gây ra sự mất cân bằng và thiếu đoàn kết trong tập thể, khi mỗi cá nhân
chỉ tập trung vào lợi ích của riêng mình mà không quan tâm đến lợi ích chung. Điều này
có thể dẫn đến việc cạnh tranh không lành mạnh, gây ra sự đố kị và thiếu tin tưởng giữa
các thành viên trong nhóm. Về lâu dài, sự phát triển của tập thể bị cản trở, vì không có
sự hợp tác, giúp đỡ lẫn nhau.

Ví dụ thực tế (0,25 điểm): Trong một nhóm học sinh làm dự án chung, nếu một thành
viên chỉ quan tâm đến việc mình đạt điểm cao mà không hỗ trợ các bạn khác, nhóm sẽ
không thể hoàn thành dự án một cách hiệu quả. Thậm chí, kết quả chung của nhóm có
thể kém hơn vì thiếu tinh thần hợp tác.

a. Xác định được yêu cầu của kiểu bài

Xác định được yêu cầu của kiểu bài: Nghị luận xã hội

b. Xác định được đúng vấn đề cần nghị luận:

trình bày quan điểm riêng của mình về hai ý kiến mà đề bài đưa ra.

c. Đề xuất được hệ thống ý để làm rõ vấn đề nghị luận:

- Xác định được các ý chính của bài viết

- Sắp xếp được các ý theo bố cục hợp lí ba phần của bài văn nghị luận:

- Giới thiệu vấn đề nghị luận và nêu khái quát cảm xúc, quan điểm cá nhân về vấn đề.

- Triển khai vấn đề nghị luận

- Giải thích vấn đề nghị luận

- Thể hiện quan điểm của người viết

- Mở rộng, trao đổi với quan điểm trái chiều hoặc ý kiến khác để có được cái nhìn toàn
diện hơn về vấn đề

- Khẳng định lại quan điểm cá nhân đã trình bày và rút ra bài học cho bản thân.

Có thể theo một số gợi ý sau:

1. Mở bài

• Giới thiệu vấn đề cần nghị luận: Trong cuộc sống hiện đại, có hai cách tiếp cận đối với
thành công và phát triển cá nhân: cạnh tranh tiêu cực với tư duy “Mình thắng - Người
khác thua” và sự hợp tác dựa trên tư duy cùng thắng. Đây là hai tư duy rất khác nhau,
ảnh hưởng lớn đến cách chúng ta đạt được thành công.

2. Thân bài

a. Giải thích:

• Tư duy “Mình thắng - Người khác thua”: Đây là cách suy nghĩ đặt lợi ích cá nhân lên
hàng đầu, không quan tâm đến hậu quả của việc làm tổn hại người khác để đạt được mục
tiêu của riêng mình.

• Tư duy “Cùng thắng”: Tư duy này khuyến khích sự hợp tác, hỗ trợ lẫn nhau để cả hai
bên cùng phát triển và đạt được thành công mà không cần phải hy sinh lợi ích của bất
kỳ ai.

b. Phân tích và đánh giá:

• Quan điểm thứ nhất: Tư duy cạnh tranh tiêu cực (Mình thắng - Người khác thua) có
thể giúp cá nhân đạt được thành công nhanh chóng trong một số tình huống. Tuy nhiên,
nó thường để lại hậu quả xấu về mặt tinh thần, gây ra xung đột và mất lòng tin giữa
các cá nhân. Trong thời gian dài, việc cạnh tranh không lành mạnh này làm mất đi tính
đoàn kết và có thể dẫn đến thất bại chung.

• Quan điểm thứ hai: Sự hợp tác và hỗ trợ lẫn nhau dựa trên tư duy “Cùng thắng” giúp
tạo dựng môi trường làm việc, học tập tích cực. Mọi người có thể học hỏi lẫn nhau, phát triển năng lực cá nhân mà vẫn duy trì được mối quan hệ tốt đẹp. Đây là hướng đi bền
vững và lành mạnh để đạt được thành công.

c. Nêu quan điểm cá nhân và lập luận:

• Em đồng ý với quan điểm rằng: Thay vì cạnh tranh tiêu cực, chúng ta nên tập trung
vào sự phát triển của chính mình và hợp tác với người khác. Trong xã hội hiện đại, với
sự phát triển không ngừng của khoa học, công nghệ, việc kết nối và hỗ trợ lẫn nhau sẽ
giúp mọi người cùng tiến bộ.

• Việc chỉ tập trung vào sự cạnh tranh làm cho con người dễ bị cô lập, thiếu sự hỗ trợ
khi cần thiết. Ngược lại, tư duy “Cùng thắng” sẽ mở ra nhiều cơ hội hợp tác, giúp mỗi
người không chỉ phát triển cá nhân mà còn góp phần xây dựng cộng đồng phát triển
mạnh mẽ hơn.

3. Kết bài

• Khẳng định lại quan điểm: Trong cuộc sống, tư duy hợp tác và cùng nhau phát triển là
cách tiếp cận bền vững và hiệu quả để đạt được thành công. Tư duy “Cùng thắng” không
chỉ mang lại lợi ích cho cá nhân mà còn giúp xây dựng cộng đồng vững mạnh, hòa hợp.
d. Viết bài văn đảm bảo các yêu cầu sau:

- Triển khai được ít nhất hai luận điểm để làm rõ quan điểm của cá nhân.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn
đề nghị luận.

- Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: Lí lẽ xác đáng, bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp
chặt chẽ giữa lí lẽ và bằng chứng.

Lưu ý: Học sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn
mực đạo đức và pháp luật.

e. Diễn đạt

Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết văn bản.

f. Sáng tạo

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ

Bài văn mẫu

Thành công - đích đến mà bất cứ ai cũng muốn hướng tới trong cuộc sống. Có người
cho rằng, để thành công thì cạnh tranh và việc “mình thắng - người khác thua” là điều
không thể tránh khỏi, thậm chí đôi khi là cần thiết. Tuy nhiên, cũng có những ý kiến cho
rằng, thay vì ganh đua theo cách tiêu cực, ta nên tập trung vào sự phát triển của chính
mình và hợp tác, giúp đỡ người khác. Vậy, đâu mới là con đường đúng đắn dẫn đến sự
thành công bền vững?

Hai lối tư duy đối lập giữa sự cạnh tranh và hợp tác này ảnh hưởng rất lớn đến
cách chúng ta đạt được sự thành công. “Mình thắng - người khác thua” là một tư duy đề cao cạnh tranh, đặt lợi ích cá nhân lên hàng đầu. Người có tư duy này thường sẵn
sàng làm mọi cách để đạt được mục tiêu của mình, kể cả cách làm tiêu cực dẫn đến tổn
hại cho người khác. Họ luôn tìm cách trở nên vượt trội, dẫn đầu, coi lợi ích cá nhân là
quan trọng nhất. Ngược lại, tư duy “cùng thắng” hướng tới việc mọi người cùng đạt được
thành công. Thay vì cạnh tranh để đánh bại đối thủ, người có tư duy này tập trung vào
việc hợp tác, chia sẻ để cùng nhau phát triển và không muốn phải hy sinh lợi ích của ai.
Trong xã hội hiện đại ngày nay, tư duy “cùng thắng” được đánh giá là mang lại nhiều
lợi ích hơn cho cá nhân và xã hội. Bởi vì, khi chúng ta hợp tác, chia sẻ, chúng ta sẽ tạo
ra một môi trường làm việc, học tập tích cực, nơi mà mọi người cùng nhau phát triển và
đạt được thành công.

Tư duy “mình thắng - người khác thua” có một số mặt lợi nhất định giúp cá nhân
đạt được thành công nhanh chóng trong một số tình huống, nhưng những lợi ích này
thường đi kèm với nhiều hệ quả tiêu cực hơn và không bền vững trong lâu dài. Tư duy
này tạo ra động lực cạnh tranh mạnh mẽ, thúc đẩy mọi người cố gắng hơn để đạt được
mục tiêu của mình. Trong một số trường hợp, nó có thể dẫn đến những đột phá và sáng
tạo mới bất ngờ. Trong các cuộc thi, thể thao, hoặc những tình huống đòi hỏi kết quả
nhanh, tư duy này có thể giúp cá nhân đạt được thành tích cao. Việc đối mặt với thử
thách và cạnh tranh có thể giúp con người rèn luyện ý chí, sự kiên trì và khả năng chịu
đựng áp lực. Tuy nhiên, cạnh tranh không lành mạnh thường để lại hậu quả xấu về mặt
tinh thần, gây ra xung đột và mất lòng tin giữa các cá nhân. Họ cho rằng, để giành chiến
thắng, ta phải không ngừng đấu tranh, loại bỏ đối thủ. Nó gieo rắc những hạt giống của
sự ganh ghét, đố kỵ, làm mất đi sự đoàn kết và cộng đồng. Hơn nữa, thành công đạt được
bằng cách hạ bệ người khác thường không bền vững và khó có thể mang lại niềm hạnh
phúc thực sự, thậm chí dẫn đến những thất bại chung.

Trái lại, tư duy “cùng thắng” lại là nền tảng vững chắc cho sự thành công lâu dài và bền vững. Lối suy nghĩ này đề cao sự hợp tác, chia sẻ và hỗ trợ lẫn nhau. Khi cùng nhau làm việc, chúng ta có thể tận dụng tối đa sức mạnh của tập thể, vượt qua những khó
khăn và đạt được những kết quả mà một cá nhân không thể làm được. Một môi trường
làm việc dựa trên sự hợp tác và chia sẻ sẽ tạo ra không khí làm việc vui vẻ, năng động
và sáng tạo. Điều này giúp tăng năng suất lao động và thúc đẩy sự phát triển cá nhân,
mở ra nhiều cơ hội và sức mạnh tiềm tàng trong mỗi người. Sự hợp tác không chỉ giúp
chúng ta đạt được mục tiêu cá nhân mà còn góp phần xây dựng một cộng đồng đoàn kết,
phát triển. Và mọi người hoàn toàn có thể học hỏi lẫn nhau, phát triển năng lực cá nhân
mà vẫn duy trì được tinh thần ổn định, tốt đẹp. Khi mọi người cảm thấy được tôn trọng
và hợp tác, họ sẽ sẵn sàng hỗ trợ và giúp đỡ. Cùng hướng tới mục tiêu chung, các vấn
đề sẽ được giải quyết nhanh chóng và toàn diện, xã hội sẽ trở nên đoàn kết, gắn bó hơn,
như cha ông ta vẫn dạy “Một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại nên hòn núi cao”. Nhất là trong thời đại toàn cầu hóa hiện nay, khoa học và công nghệ không ngừng phát
triển, sự liên kết và hợp tác ngày càng trở nên quan trọng. Các vấn đề toàn cầu như biến
đổi khí hậu, dịch bệnh, khủng hoảng kinh tế... đòi hỏi sự chung tay của cả cộng đồng
quốc tế. Tư duy “cùng thắng” sẽ khuyến khích sự hợp tác giữa các quốc gia, các tổ chức
xã hội, giúp giải quyết các vấn đề toàn cầu. Như trong đại dịch Covid – 19, Việt Nam đã
hợp tác với một số nước: Mĩ, Úc, Anh, ... để đưa vaccine về nước hoàn thành chiến dịch
“phủ” vaccine trên toàn quốc, toàn thế giới. Cùng với đó, cả nước ta, từ các bác sĩ, đến
người dân đều đoàn kết, chung sức chống lại đại dịch. Việc chỉ tập trung vào lợi ích cá
nhân sẽ không thể giải quyết được những thách thức chung của cộng đồng, nhân loại.
Thay vì cạnh tranh tiêu cực, chúng ta nên tập trung vào sự phát triển của chính mình và
hợp tác với người khác. Việc chỉ tập trung vào sự cạnh tranh làm cho con người dễ bị cô
lập, thiếu sự hỗ trợ khi cần thiết.

Tất nhiên, cạnh tranh là một động lực thúc đẩy sự phát triển nếu đó phải là một sự
cạnh tranh lành mạnh, dựa trên sự tôn trọng và công bằng. “Muốn đi nhanh hãy đi một
mình, muốn đi xa hãy đi cùng nhau” - câu nói của tỷ phú Warren Buffett đã thể hiện
quan điểm tích cực của cả hai lối tư duy. Chúng ta cần học cách cân bằng giữa cạnh tranh
và hợp tác, để vừa có thể khẳng định bản thân, vừa có thể đóng góp cho cộng đồng. Cạnh
tranh tích cực giúp chúng ta luôn cố gắng hoàn thiện bản thân, luôn nỗ lực vươn lên, tạo
ra động lực mạnh mẽ để chúng ta không ngừng học hỏi và phát triển. Cùng với đó, hợp
tác giúp chúng ta tận dụng được sức mạnh của tập thể, giải quyết những vấn đề phức
tạp mà một cá nhân không thể giải quyết được. Nếu chỉ tập trung vào cạnh tranh, chúng
ta có thể trở nên ích kỷ, không hoà đồng, không thể hợp tác và gây ra nhiều xung đột.
Ngược lại, nếu chỉ tập trung vào hợp tác, mà quên đi việc trau dồi, rèn luyện bản thân
thì chúng ta có thể trở nên thụ động, nội tại yếu đuối và không đạt được những thành
quả như mong đợi. Chỉ khi bản thân thực sự có năng lực, chúng ta mới có thể cống hiến
hết mình vào sự nghiệp phát triển chung của đất nước, của nhân loại.

Thế hệ trẻ chúng ta hãy quyết tâm cao độ để phát triển bản thân, trở thành phiên
bản tốt nhất của chính mình, đồng thời hãy biết đồng lòng chung sức để cùng nhau toả
sáng bởi tinh thần đoàn, sự đùm bọc lẫn nhau kết vốn là giá trị cốt lõi, là truyền thống
của dân tộc Việt Nam ta. Đặc biệt là trong thời điểm hiện nay, khi đất nước chúng ta đã
đủ thế và lực; đã đủ ý chí và quyết tâm để bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn
mình phát triển giàu mạnh của dân tộc.

Trong cuộc sống, thành công không chỉ là đích đến mà còn là cả một hành trình.
Để đạt được thành công bền vững, chúng ta cần lựa chọn con đường đi đúng đắn. Thay
vì cạnh tranh tiêu cực và khốc liệt, hãy hướng tới phát triển bản thân và hợp tác để cùng
nhau phát triển. Bởi vì, chỉ có khi chúng ta cùng nhau chung tay, chúng ta mới có thể
xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người.