Bộ 20 đề tham khảo thi vào lớp 10 môn Văn TP.HCM năm 2025-2026 có đáp án - Đề số 7

a. Đoạn trích thuộc thể loại truyện ngắn.

b. Chi tiết thể hiện rõ nỗi nhớ quê hương của nhân vật “tôi”:

• Chi tiết: “Tôi có hơi nhộn lòng, nhớ lại những chiều mình đạp xe chạy mưa với lũ bạn.”

• Chi tiết này thể hiện nhân vật “tôi” nhớ lại những kỷ niệm gắn liền với tuổi thơ, thời gian ở quê nhà, qua đó bộc lộ nỗi nhớ quê hương da diết.

c. Biện pháp tu từ điệp từ: từ “xanh” được lặp lại nhiều lần.

Hiệu quả: Việc lặp lại từ “xanh” giúp nhấn mạnh ấn tượng mạnh mẽ của màu xanh thiên nhiên trong tâm trí nhân vật, gợi tả một không gian bao la, sống động, đồng thời làm nổi bật cảm giác choáng ngợp trước vẻ đẹp của cảnh sắc thiên nhiên.

d. Nhân vật “tôi” có sự đối chiếu giữa kỷ niệm ở quê hương – những chiều đạp xe với bạn bè, tuổi thơ đầy niềm vui – và chuyến hành trình hiện tại – khi đã trưởng thành, bước ra thế giới bên ngoài. Sự đối chiếu này cho thấy dù đã đi xa nhưng ký ức về quê hương, tuổi thơ vẫn luôn in đậm trong lòng nhân vật.

Thông điệp: Ký ức về quê hương không chỉ là những kỷ niệm đẹp, mà còn là cội nguồn tạo nên con người, khiến chúng ta không bao giờ quên đi bản sắc và giá trị gốc rễ của mình.

a. Xác định được yêu cầu về hình thức, dung lượng của đoạn văn.

Xác định đúng yêu cầu về hình thức và dung lượng (khoảng 200 chữ) của đoạn văn.
Thí sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng - phân - hợp, móc xích hoặc song hành.

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận:

Phân tích đoạn trích từ tác phẩm “Chuyến xe 20 giờ” của Mai Thanh Nga để thấy rõ sự thành công của tác giả trong việc thể hiện tâm trạng của nhân vật “tôi” khi rời xa quê hương, và tình cảm gắn bó sâu sắc với những kỷ niệm tuổi thơ.

c. Đề xuất được hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận.

- Xác định được các ý phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận.

- Sắp xếp được hệ thống ý hợp lí theo đặc điểm bố cục của kiểu đoạn văn.

Sau đây là một số gợi ý:

1. Mở đoạn:

• Giới thiệu tác phẩm “Chuyến xe 20 giờ” và tác giả Mai Thanh Nga.

• Nêu khái quát nội dung đoạn trích và vấn đề cần phân tích: Tâm trạng của nhân vật “tôi” khi rời xa quê hương và tình cảm gắn bó sâu sắc với những kỷ niệm tuổi thơ.

2. Thân đoạn:

• Tâm trạng khi rời xa quê hương:

○ Nhân vật “tôi” đối diện với thiên nhiên nước Pháp nhưng vẫn cảm nhận sâu sắc nỗi nhớ quê hương, cảm giác về sự khác biệt giữa đất lạ và quê nhà.

○ Những chi tiết mô tả thiên nhiên Pháp (cánh đồng nho, rừng thông, núi Pyrenee) là những hình ảnh mang vẻ đẹp nhưng không thể làm dịu đi nỗi nhớ quê hương.

○ Sự đối chiếu giữa những kỷ niệm tuổi thơ ở quê hương và hành trình hiện tại thể hiện qua việc nhân vật “tôi” nhớ lại những ngày đầu đi học, đạp xe chạy mưa cùng bạn bè.

• Tình cảm gắn bó với kỷ niệm tuổi thơ:

○ Tình cảm sâu sắc với những kỷ niệm tuổi thơ được thể hiện qua chi tiết nhân vật nhớ lại những khoảnh khắc bên gia đình, đi học với mẹ, niềm hào hứng khi còn là trẻ con.

○ Hình ảnh mẹ và chiếc cặp sách xanh in hình hai chú gấu là biểu tượng của tình yêu gia đình và ký ức tuổi thơ khó phai.

• Sự thành công của tác giả trong việc thể hiện tâm trạng của nhân vật “tôi” khi rời xa quê hương, và tình cảm gắn bó sâu sắc với những kỷ niệm tuổi thơ:

○ Mai Thanh Nga thành công trong việc khắc họa tâm trạng qua lối viết tinh tế, miêu tả thiên nhiên và nội tâm nhân vật một cách hài hòa.

○ Tác giả sử dụng hình ảnh đối lập giữa cảnh vật nước Pháp và ký ức về quê hương, làm nổi bật nỗi nhớ quê da diết, đồng thời làm tăng thêm giá trị tình cảm gắn bó với gia đình và tuổi thơ.

3. Kết đoạn:

• Khẳng định lại sự thành công của tác giả trong việc thể hiện tâm trạng của nhân vật “tôi” qua đoạn trích.

• Nhấn mạnh thông điệp: Dù ở nơi đất khách, nỗi nhớ quê hương và ký ức tuổi thơ vẫn luôn gắn liền trong lòng mỗi người.

d. Viết đoạn văn đảm bảo các yêu cầu sau:

- Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận:

- Trình bày rõ quan điểm về hệ thống các ý.

- Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng; bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn giữa lí lẽ và bằng chứng.

đ. Diễn đạt

Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết câu trong đoạn văn.

e. Sáng tạo

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.

Đoạn văn mẫu

Đoạn trích tác phẩm “Chuyến xe 20 giờ” của tác giả Mai Thanh Nga đã thành công khắc họa tâm trạng của nhân vật “tôi” khi rời xa quê hương và tình cảm gắn bó sâu sắc với những kỷ niệm tuổi thơ. Đứng trước thiên nhiên nước Pháp, dù được nhìn ngắm những hình ảnh xinh đẹp với cánh đồng nho, rừng thông, núi Pyrenee, trời cao xanh mướt mắt nhưng nhân vật “tôi” vẫn không dịu đi nỗi nhớ quê hương sâu thẳm trong lòng. Nỗi nhớ quê hương sâu sắc và cảm nhận rõ sự khác biệt giữa vùng đất xa lạ với quê nhà thể hiện qua lời tự thuật “Đất lạ chưa thể hóa quê hương”. Trên chuyến hành trình, nhân vật “tôi” tiếp tục nhớ về những kỷ niệm tuổi thơ khi còn sống ở quê hương, lần đầu tiên đi học, biết con chữ để đọc báo cho ông và viết thư cho bố, được ngồi sau yên xe của mẹ cho đến lúc lớn khôn và rời xa quê hương như hiện tại. Đó là những khoảnh khắc, kỷ niệm quý giá khó phai bên gia đình mà không bao giờ trở lại được. Những ký ức đó được gợi lại trong lòng “tôi” cho thấy “tôi” có tình cảm gắn bó với kỷ niệm tuổi thơ, tình yêu sâu sắc với gia đình. Tác giả đã thành công khắc họa tâm trạng nhân vật “tôi” thông qua lối viết tinh tế, kết hợp hài hòa các chi tiết miêu tả cảnh sắc thiên nhiên với miêu tả cảm xúc trong nội tâm nhân vật khi xa quê hương. Để làm nổi bật tình cảm gắn bó sâu sắc với những kỷ niệm tuổi thơ và nỗi nhớ quê hương da diết của nhân vật, tác giả đã khéo léo sắp xếp những hình ảnh đối lập giữa cảnh vật nước Pháp với ký ức về quê hương, hình ảnh thân quen của gia đình. Điều này đồng thời làm tăng thêm giá trị tình cảm gắn bó với gia đình và tuổi thơ của “tôi”. Có thể khẳng định tác giả Mai Thanh Nga đã thành công khắc họa tâm trạng nhung nhớ quê hương, gia đình của nhân vật “tôi” – một người con đang sinh sống nơi đất khách quê người, từ đó truyền đi thông điệp con người không bao giờ được lãng quên nguồn cội của chính mình.

Nỗi nhớ quê hương và ý thức giữ gìn truyền thống, cội nguồn có mối quan hệ mật thiết, khi quê hương không chỉ là nơi sinh ra và lớn lên, mà còn là nguồn gốc của những giá trị tinh thần, văn hóa và lịch sử. Khi chúng ta nhớ về quê hương, đó không chỉ là nhớ về cảnh sắc hay con người, mà còn là nhớ về những giá trị truyền thống, những điều đã góp phần hình thành nhân cách và lối sống của mỗi người. Quê hương là nơi dạy chúng ta về tình yêu thương, lòng kiên nhẫn, sự hy sinh và tinh thần đoàn kết. Những giá trị ấy là nền tảng định hình nhân cách, giúp con người phát triển theo hướng tích cực và luôn biết trân trọng, giữ gìn những điều tốt đẹp từ cội nguồn.

a. Xác định được yêu cầu của kiểu bài

Xác định được yêu cầu của kiểu bài: Nghị luận xã hội

b. Xác định được đúng vấn đề cần nghị luận:

Trình bày quan điểm riêng của mình về chủ đề: “Tình yêu quê hương - Động lực để người trẻ tìm về cội nguồn”.

c. Đề xuất được hệ thống ý để làm rõ vấn đề nghị luận:

- Xác định được các ý chính của bài viết

- Sắp xếp được các ý theo bố cục hợp lí ba phần của bài văn nghị luận:

- Giới thiệu vấn đề nghị luận và nêu khái quát cảm xúc, quan điểm cá nhân về vấn đề.

- Triển khai vấn đề nghị luận:

- Giải thích vấn đề nghị luận

- Thể hiện quan điểm của người viết

- Mở rộng, trao đổi với quan điểm trái chiều hoặc ý kiến khác để có được cái nhìn toàn diện hơn về vấn đề

- Khẳng định lại quan điểm cá nhân đã trình bày và rút ra bài học cho bản thân.
Có thể theo một số gợi ý sau:

1. Mở bài:

• Giới thiệu khái quát về tình yêu quê hương và sự gắn bó với cội nguồn.

• Đặt vấn đề: Trong thời đại hiện đại hóa và toàn cầu hóa, tình yêu quê hương vẫn là động lực giúp người trẻ không quên cội nguồn, dù đang sống xa quê.

2. Thân bài:

• Giải thích khái niệm tình yêu quê hương và cội nguồn:

○ Tình yêu quê hương là cảm xúc tự nhiên, gắn liền với nơi chúng ta sinh ra, nơi có những giá trị truyền thống, văn hóa và gia đình.

○ Cội nguồn không chỉ là đất đai, mà còn là nơi chứa đựng ký ức, truyền thống và những giá trị đã định hình nhân cách con người.

• Ý nghĩa của tình yêu quê hương trong việc tìm về cội nguồn:

○ Động lực để bảo tồn văn hóa và truyền thống:

■ Tình yêu quê hương thúc đẩy người trẻ giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa, truyền thống của dân tộc dù họ có ở bất kỳ đâu.

■ Nỗi nhớ quê hương khơi dậy niềm tự hào về nguồn gốc, và giúp họ duy trì những phong tục tập quán đặc trưng.

○ Nguồn cảm hứng và sức mạnh tinh thần:

■ Tình yêu quê hương giúp người trẻ có thêm động lực vượt qua khó khăn, thách thức trong cuộc sống nơi xứ người.

■ Nỗi nhớ quê hương không chỉ làm dịu nỗi cô đơn mà còn là nguồn động viên để phấn đấu, cống hiến cho sự phát triển của quê nhà khi có cơ hội trở về.

○ Vai trò của tình yêu quê hương trong việc định hình nhân cách và giá trị sống:
■ Tình yêu quê hương giúp người trẻ nhận thức sâu sắc hơn về nguồn cội, giá trị gia đình và tình làng nghĩa xóm, tạo nên nhân cách hướng thiện và lòng biết ơn.

■ Sống xa quê càng khiến họ trân trọng hơn những giá trị truyền thống và tình cảm gia đình.

• Liên hệ với thực tiễn của du học sinh, người lao động xa quê:

○ Rất nhiều người trẻ sống và làm việc xa quê nhưng vẫn luôn hướng về cội nguồn qua các hoạt động từ thiện, đóng góp cho quê hương.

○ Các hoạt động kết nối với quê nhà như tổ chức các chương trình giao lưu văn hóa, truyền bá tiếng Việt hay giúp đỡ đồng bào gặp khó khăn đều xuất phát từ tình yêu quê hương sâu sắc.

3. Kết bài:

• Khẳng định lại ý nghĩa của tình yêu quê hương: Đây chính là nguồn động viên mạnh mẽ giúp người trẻ không quên cội nguồn, luôn nhớ về những giá trị đã nuôi dưỡng họ.

• Đưa ra lời nhắn nhủ: Mỗi người trẻ, dù ở đâu, cũng nên giữ vững tình yêu với quê hương, không chỉ để phát triển bản thân mà còn để góp phần xây dựng quê nhà tươi đẹp hơn.

d. Viết bài văn đảm bảo các yêu cầu sau:

- Triển khai được ít nhất hai luận điểm để làm rõ quan điểm của cá nhân.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận.

- Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: Lí lẽ xác đáng, bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và bằng chứng.

Lưu ý: Học sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

đ. Diễn đạt

Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết văn bản.

e. Sáng tạo

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ 0,5

Bài văn mẫu

Trong cuộc sống, con người ai cũng có cho mình một quê hương, một vùng đất “chôn rau cắt rốn”, một nơi ta sinh ra và lớn lên, chứa đựng ở đó biết bao kỷ niệm xuyên suốt từ thuở ấu thơ. Vì vậy, tình yêu quê hương, gắn bó với quê hương tuổi thơ là một thứ tình cảm cơ bản của nhân loại, tồn tại trong hầu hết chúng ta. Trong thời kỳ hiện đại, toàn cầu hóa hiện nay, tình yêu quê hương đất nước tiếp tục đóng vai trò quan trọng mới, là động lực giúp người trẻ xa xứ dù hội nhập với quốc tế vẫn không quên nguồn cội, biết tìm về cội nguồn.

Tình yêu quê hương là cảm xúc tự nhiên của mỗi con người, là tình cảm chân thành, gắn bó sâu sắc với nơi chúng ta sinh ra và lớn lên, nơi có những giá trị truyền thống, văn hóa và gia đình. Rộng lớn hơn nó còn khiến chúng ta có tình cảm yêu mến dành cho những con người nơi vùng đất ấy. Tình yêu quê hương đất nước là một thứ tình cảm tự nhiên, đáng quý của mỗi người.

Cội nguồn lại không chỉ là đất đai, mà còn là nơi chứa đựng những ký ức, truyền thống và những giá trị đã định hình nhân cách con người. Đó còn có thể hiểu là gốc rễ, là tổ tiên, những người, những nơi đã sinh ra ta hay chính là thế hệ đi trước của mỗi người trong chúng ta. Trong thời đại hội nhập, toàn cầu hóa ngày nay, mỗi người, đặc biệt là thế hệ trẻ cần luôn nhớ về quê hương, nguồn cội và biết hành động, nỗ lực không ngừng để xây dựng quê hương tốt đẹp hơn.

Ở chiều ngược lại, chính tình yêu quê hương là động lực để người trẻ dù có thể xa rời về khoảng cách địa lý nhưng vẫn tìm về cội nguồn. Mang trong mình tình yêu quê hương tha thiết, những người trẻ sẽ có mong muốn, động lực để bảo tồn văn hóa và truyền thống. Tình yêu quê hương sẽ thúc đẩy những người trẻ tìm hiểu, giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa, truyền thống của dân tộc dù họ có ở bất kỳ đâu. Bên cạnh đó, nỗi nhớ quê hương khi xa xứ giúp người trẻ được khơi dậy niềm tự hào về nguồn gốc và cố gắng duy trì những phong tục tập quán đặc trưng quê hương mình.

Sự gắn kết mạnh mẽ với không gian sống, môi trường và những con người thân yêu ở nơi ta sinh ra và lớn lên còn có thể trở thành nguồn cảm hứng và sức mạnh tinh thần cho những người trẻ đang sinh sống và học tập ở xa quê hương, đất nước. Trong môi trường mới xa lạ, bất kỳ du học sinh nào cũng sẽ phải trải qua quãng thời gian bỡ ngỡ, thậm chí là cú sốc văn hóa vì sự khác biệt văn hóa giữa ta và bản xứ. Trong quãng thời gian xa nhà đầu tiên, sự khác biệt văn hóa, ngôn ngữ còn dễ khiến chúng ta chịu những nỗi buồn, nỗi tủi hờn, vất vả trong học tập và làm việc mà không thể sẻ chia cùng ai. Khi đó, chính tình yêu quê hương, gia đình sẽ giúp ta có thêm động lực để vượt qua nhiều khó khăn, thách thức trong cuộc sống nơi xứ người.

Trong thời gian ở nơi đất khách quê người, nỗi nhớ quê hương không chỉ làm dịu nỗi cô đơn của mọi người mà còn trở thành nguồn động viên để mỗi người hướng đến mục tiêu phấn đấu, cống hiến cho sự phát triển của quê nhà khi có cơ hội trở về. Quê hương đất nước sẽ không thể phát triển giàu mạnh hơn, trù phú hơn nếu thiếu vắng nguồn lực do từng cá nhân đóng góp dù trực tiếp hay gián tiếp. Trong vai trò một du học sinh, chúng ta còn có khả năng học tập bạn bè thế giới nhiều giá trị văn minh, thành tựu khoa học phù hợp để mang về quê hương đất nước, góp phần dựng xây quê hương đất nước giàu đẹp hơn.

Bên cạnh đó, tình yêu quê hương còn đóng vai trò quan trọng trong việc định hình nhân cách và giá trị sống của mỗi người. Tình yêu quê hương giúp người trẻ nhận thức sâu sắc hơn về nguồn cội, giá trị gia đình và tình làng nghĩa xóm, tạo nên những con người có nhân cách hướng thiện và lòng biết ơn. Khi phải sống xa quê, hoàn cảnh càng khiến họ trân trọng hơn những giá trị truyền thống và tình cảm gia đình. Những người có tình yêu quê hương sâu sắc, biết hướng về nguồn cội sẽ là những người biết sống có mục tiêu, định hướng, biết cống hiến những giá trị có ích cho cộng đồng xã hội. Nhưng trong thực tế, bên cạnh những người trẻ có tình yêu quê hương đất nước, hướng về cội nguồn thì vẫn tồn tại những thanh niên có nhận thức hết sức lệch lạc. Họ chỉ biết chạy theo lối sống thực dụng, ích kỷ, sống lãng phí vô độ, vô tổ chức, gây hại cho xã hội và quê hương, đất nước. Họ thậm chí còn quên đi cội nguồn, có suy nghĩ rời bỏ quê hương, luôn chê bai so sánh quê hương với nơi khác, tìm cách chống phá Nhà nước, phá hoại những thành quả chung. Bộ phận người trẻ, người dân thiếu ý thức trách nhiệm, sống vô tâm, không biết đóng góp xây dựng quê hương đất nước và còn có những hành vi gây hại đến lợi ích chung của cộng đồng như vậy cần bị lên án.

Trong thực tiễn cộng đồng du học sinh, người lao động Việt Nam xa quê hiện nay, có rất nhiều người trẻ dù sống và làm việc nơi xứ người nhưng vẫn luôn hướng về cội nguồn thông qua các hoạt động từ thiện, đóng góp trở lại cho quê hương. Minh chứng là hằng năm nguồn kiều hối gửi về Việt Nam từ nước ngoài được thống kê là một con số không nhỏ. Hay khi thiên tai bão lũ gây thiệt hại lớn cho quê hương, những người Việt ở nước ngoài luôn sẵn sàng tổ chức quyên góp, gửi về tài sản, vật dụng cần thiết để hỗ trợ đồng bào khắc phục hậu quả, khó khăn. Tinh thần “tương thân tương ái”, “lá lành đùm lá rách” phải có một phần xuất phát từ tình yêu quê hương, yêu những con người nơi quê hương mình. Đồng thời, để không đánh mất, quên đi nguồn cội, những du học sinh, người lao động xa xứ còn thường xuyên quan tâm tổ chức các hoạt động kết nối với quê nhà như các chương trình giao lưu văn hóa giữa hai quốc gia (Việt Nam và đất nước bản địa), lan tỏa vẻ đẹp văn hóa dân tộc qua việc giới thiệu các loại hình nghệ thuật, trang phục truyền thống trong những dịp, sự kiện quan trọng, truyền bá tiếng Việt hay giúp đỡ đồng bào gặp khó khăn tại nước sở tại. Tất cả đều là những hành động xuất phát từ tình yêu quê hương sâu sắc. Chẳng hạn, trong thời gian qua đã có nhiều chương trình giao lưu văn hóa Việt – Nhật, Việt – Hàn, Việt – Trung,… được tổ chức. Tại đó, bạn bè quốc tế sẽ được thưởng thức nhiều món ăn, đặc sản của người Việt, được chiêm ngưỡng những bộ trang phục truyền thống, những loại hình âm nhạc, trình diễn truyền thống Việt Nam từ xa xưa.

Trong lịch sử dân tộc, có một tấm gương phải trải qua quãng thời gian xa xứ nhưng luôn mang tình yêu quê hương, đất nước sâu sắc, đó chính là Bác Hồ. Bác đã bước lên con tàu Amiran Latusơ Tơrêvin, rời đất nước với nỗi trăn trở tìm đường cứu nước, mục tiêu giúp nước nhà giành lại độc lập. Phải có một tình yêu quê hương sâu sắc, luôn nhớ về cội nguồn thì Người mới có thể bôn ba nhiều năm ở nước ngoài hoạt động cách mạng và trở về nước dẫn dắt nhân dân ta, quân đội ta đánh đuổi quân thù với đường lối đúng đắn. Bác luôn là tấm gương sáng về lòng yêu nước, tinh thần hướng về cội nguồn để thế hệ trẻ chúng ta noi theo.

Là thế hệ trẻ, chúng ta cần tự rèn luyện, trau dồi nhận thức để vun đắp tình yêu quê hương đất nước, biết yêu thương đồng bào, đồng hương. Và từ tình yêu quê hương, hướng về nguồn cội, những du học sinh cần cố gắng học tập, rèn luyện để có thể trở về đất nước với hành trang tri thức góp phần bảo vệ, xây dựng và làm giàu đẹp thêm cho quê hương. Nhà trường và các gia đình cũng cần sớm giáo dục, bồi dưỡng cho học trò, con em mình tình yêu quê hương cùng nhiều đức tính, phẩm chất tốt đẹp khác để thế hệ trẻ trong tương lai trở thành những con người có ích cho quê hương, đất nước.

Có thể khẳng định rằng tình yêu quê hương mang đến nhiều ý nghĩa cho cuộc sống mỗi người, giúp chúng ta trở nên có ích hơn, hoàn thiện hơn, sống tốt hơn. Đây là một nguồn động viên mạnh mẽ đối với người trẻ xa xứ, giúp họ không quên cội nguồn, luôn nhớ về những giá trị đã dung dưỡng họ trở thành phiên bản hôm nay. Vậy nên, mỗi người trẻ dù đang sinh sống, học tập và làm việc ở đâu cũng cần giữ vững tình yêu với quê hương, vừa là cách để phát triển bản thân, vừa góp phần xây dựng quê nhà giàu đẹp hơn.