Soạn Tiếng Việt 4 Cánh diều Bài 3: Như măng mọc thẳng có đáp án

Dòng 2. RÁCH

Dòng 3. RUỘT

Dòng 4. MĂNG

Dòng 5. GIỮ

Dòng 6. THẬT

Dòng 8. DỰ

Dòng 9. CÂY

Từ theo hàng dọc là: TRUNG THỰC

Trung kiên, trung thành, trung bình, trung hiếu,…

a) Tả hình dáng cây cau: Khổ thơ 1.

Đúng đâu là cao đấy

Mà chẳng che lấp ai

Dáng khiêm nhường, mảnh khảnh

Da bạc thếch tháng ngày.

b) Nêu ích lợi của cây cau: Khổ thơ 3.

Mà tấm lòng thơm thảo

Đỏ môi ngoại nhai trầu

Thương yêu đàn em lắm

Cho cưỡi ngựa tàu cau.

Nơi cho mây dũng nghỉ

Để đi bốn phương trời

Nơi chim về ấp trứng

Nở những bài ca vui.

c) Thể hiện tình cảm của tác giả với cây cau: Khổ thơ 2.

Muốn cao thì phải thẳng

(Bài học ở cây cau)

Thân bền khinh bão tố

Nhờ mưa nắng dãi dầu.

Từ ngữ tả hình dáng cây cau gợi cho em liên tưởng đến con người: đứng, che, dáng, khiêm nhường, mảnh khảnh, da, bạc thếch, khinh, dãi dầu, tấm lòng, thơm thảo, thương yêu.

Từ ngữ, hình ảnh miêu tả cây cau như một con người giàu tình thương yêu, sẵn sàng giúp đỡ người khác: tấm lòng, thơm thảo, thương yêu, nơi, cho.

Qua hình ảnh cây cau, tác giả bài thơ muốn nói: Cau là người bạn gần gũi, chan hoà và có mặt trong hầu hết hoạt động đời sống của nhân dân ta. Cau thân thiện giúp ích cho con người rất nhiều.

Qua bài thơ này, em học được cách tả cây cối gần gũi, thiết thực, thông qua những ích lợi, công dụng của cây cối với đời sống con người, thiên nhiên. Dùng các biện pháp nhân hoá, gọi người để tả cho cây.

• Học thuộc lòng 4 khổ thơ đầu.

- Câu chuyện về tính trung thực: Ba lưỡi rìu:

          Một anh tiều phu chăm chỉ và hiền lành thật thà có tiếng. Một hôm, theo thường lệ anh vào rừng đốn củi kiếm sống. Không may, khi đang đốn củi thì lưỡi rìu của anh văng xuống sông. Có một cụ già xuất hiện và hứa giúp anh tìm được lưỡi rìu. Lần thứ nhất, cụ vớt lên một lưỡi rìu vàng, anh tiều phu bảo đó không phải. Cụ lặn xuống lần thứ hai và vớt được một lưỡi rìu bạc. Anh tiều phu vẫn xác nhận đó không phải lưỡi rìu của mình. Lần thứ ba, cụ già vớt được lưỡi rìu bằng sắt đúng của anh tiều phu. Sau đó cụ già tặng anh cả lưỡi rìu bằng vàng, bạc của hai lần vớt trước. Đó phần thưởng cho sự trung thực và không tham lam của anh tiều phu. Anh tiều phu vui mừng và cảm ơn cụ già rối rít, khi ngẩng lên thì cụ già đã biến mất.

          - Bài văn miêu tả cây cối: Tả cây mít

Hè năm ngoái em về quê ngoại chơi và thấy cây mít ông bà trồng từ lâu đã bắt đầu sai trĩu quả trông rất thích mắt.

Em đứng lặng ngắm cây mít. Thân cây khá to cỡ hơn một vòng tay em ôm lận. Thân màu nâu sẫm, khi đứng cạnh trông em trở nên bé nhỏ so với nó. Cành lá sum suê, vươn rộng tỏa bóng mát cả một góc vườn. Dưới gốc cây ông em còn đóng một cái xích đu be bé để dành riêng cho hai chị em em ngồi. Những ngày hè nóng nực, chỉ cần ra vườn ngồi nghỉ dưới gốc cây sẽ thấy rất mát mẻ và dễ chịu.

Lá mít rất to, dày, xanh đậm. Mặt trước của lá sáng bóng còn mặt đằng sau thì ngược lại, xanh nhạt hơn. Từ thân cây, nảy ra những trái mít non. Lúc đầu chúng be bé màu xanh cỡ cái cốc rồi lớn dần lên đến khi có thể ăn được thì to hơn cái ấm tích của bà. Khi chín, vỏ mít chuyển màu sáng màu sậm. Nhìn bên ngoài vỏ mít sần sùi nhiều gai là thế nhưng bên trong thì vô cùng thơm ngon.

Khi mít chín thì thơm lan tỏa khắp vườn. Mùi thơm ấy ngọt ngào len lỏi từ vườn vào trong nhà. Em háo hức lắm nên cứ giục ông ra thăm cây liền. Ông nở nụ cười thân thương rồi đến cây mít, nhẹ nhàng cắt bỏ cuống rồi ôm quả vào lòng. Ông vui lắm đấy vì cây mít ông trồng từ lâu đã có thể hái cho các cháu ăn. Bổ quả mít ra, những múi mít vàng ươm nằm xen kẽ với xơ mít trông rất hấp dẫn. Mùi thơm khi bổ tăng lên gấp bội.

Cả nhà quây quần dưới hiên ngồi ăn mít và trò chuyện thật vui vẻ. Những múi mít ngọt đậm, thơm lừng khiến ai ăn cũng phải tấm tắc khen. Hạt mít có thể luộc hoặc rang ăn rất bùi và ngon. Vào những trưa hè đầy nắng, em rất thích nằm dưới gốc mít nghe bà kể chuyện và xem ông tỉa lá vì đã có tán lá rợp rộng tỏa bóng mát dễ chịu. Mong rằng mỗi năm em đều được về quê và được thu hoạch hoa quả trong vườn cùng ông bà.

- Tên bài đọc: Ba lưỡi rìu.

- Sự việc chính:

          + Một anh chàng làm rơi lưỡi rìu sắt lúc đốn củi

          + Cụ già giúp anh nhặt dưới sông lên lưỡi rìu vàng, lưỡi rìu bạc nhưng anh đều nói không phải của mình.

          + Lần thứ ba, anh nhận lấy lưỡi rìu bằng sắt, được ông tặng thêm cả lưỡi vàng, lưỡi bạc vì tính trung thực của anh.

- Cảm nghĩ của em về nội dung trên: Anh tiều phu trung thực, không tham lam để nhận lấy phần không thuộc về mình. Lòng tốt sẽ luôn được đền đáp một cách xứng đáng trong cuộc sống.

a) Bài văn có 4 đoạn. Nội dung của từng đoạn là:

          + Đoạn 1: Nhận diện cây si so với những cây khác.

          + Đoạn 2: Giới thiệu và so sánh rễ cây si với rễ loài cây khác.

          + Đoạn 3: Giới thiệu lá si, so sánh lá của cây si với loài khác.

          + Đoạn 4: Lợi ích của lá si, rễ si với đời sống con người.

b) Cây si được miêu tả theo trình tự: Từ xa đến gần, từ dưới lên trên, từ lợi ích dễ nhìn thấy cho tới lợi ích nhân văn gắn với con người.

Trình tự miêu tả trong bài văn trên khác bài văn Cây si ở chỗ: Miêu tả sự thay đổi của cây, đặc biệt là lá cây qua các mùa: mùa hè, mùa thu, mùa đông, mùa xuân.

Em nghe và kể lại câu chuyện “Chiếc ví”:

1. Nhà từ thiện làm việc ở thành phố nọ thì phát hiện mình bị rơi mất chiếc ví tiền. Ông hi vọng sẽ có ai đó nhặt được ví rồi liên hệ với mình.

2. Nhà từ thiện đến gặp cậu bé với hi vọng lấy được chiếc ví mất của mình và nghĩ cậu bé nhặt được hẳn sẽ là một người tốt, có nhiều phẩm chất tốt đẹp.

3. Cậu bé đề nghị nhà từ thiện có thể cho mình một đô la. Lí do cậu bé muốn xin một đô la là để trả nợ tiền gọi điện thoại vay từ một người khác.

4. Khi nghe câu chuyện của cậu bé, nhà từ thiện và người trợ lí có phản ứng ngạc nhiên, lặng im; nhà từ thiện thì ôm cậu bé vào lòng.

a) Qua câu chuyện, em có suy nghĩ về tính cách của các nhân vật trong câu chuyện:

+ Với nhà từ thiện: ông là người có niềm tin vào những điều tốt đẹp, niềm tin vào việc sẽ có người làm điều tốt như mình dù ở nơi nghèo khó như khu ổ chuột.

+ Với cậu bé: cậu bé là người chân thật, trung thực và tốt bụng. Dù rơi vào hoàn cảnh túng thiếu, nghèo khó nhưng cậu vẫn không để mất phẩm chất tốt đẹp trong tâm hồn, tính cách của mình.

+ Với người trợ lí: ông là người đa nghi, khó tin tưởng vào người khác. Coi những người xung quanh là những người dễ nổi lòng tham. Nghi ngờ và đánh giá phẩm hạnh của người khác thông qua vẻ bề ngoài, hoàn cảnh của họ.

Để thể hiện sự chính trực, Tô Hiến Thành đã không nhận vàng, nhất quyết không nghe bà Chiêu Linh đút lót, mong ông đưa con bà là Long Cán lên ngôi.

Tô Hiến Thành quyết làm theo di chiếu lập Long Cần làm vua. Đó là vua Lý Cao Tông.

Tô Hiến Thành lâm bệnh nặng, Đỗ thái hậu và vua hỏi ông: Nếu chẳng may ông mất thì ai sẽ là người thay ông?

Vì khi ông lâm bệnh nặng, Vũ Tán Đường ngày đêm hầu hạ bên giường bệnh. Còn gián nghị đại phu Trần Trung Tả do bận nhiều công việc nên không mấy khi tới thăm Tô Hiến Thành được.

Tô Hiến Thành giải thích: Nếu thái hậu hỏi người hầu hạ giỏi thì thần xin cử Vũ Tấn Đường, còn hỏi người tài ba giúp nước, thần xin cử Trần Trung Tá.

Qua lời giải thích của Tô Hiến Thành, em thấy ông là người có tính cách thẳng thắn, rõ ràng, không vì tình cảm cá nhân mà giải quyết việc nước. Khen thưởng và giải quyết đúng với sự thật.

Trời, mây, sấm được gọi bằng những từ ngữ: ông, chị.

Mây: kéo đến.

Trăng, sao: trốn.

Đất: nóng lòng, chờ đợi.

Sấm: vỗ tay, cười.

Đất: hả hê, uống nước.

Trời: bật lửa, xem.

Đó là câu thơ: Xuống đi nào, mưa ơi!

Biện pháp nhân hoá trong hai khổ thơ là:

          + Nói cây đứng như người.

          + Che lấp ai như dáng người che đi vật.

          + Khiêm nhường, mảnh khảnh là những đức tính, hình dáng của con người

          + Da là một phần cơ thể người

          + Tấm lòng thơm thảo; thương yêu đàn em là đức tính tốt của con người

Biện pháp nhân hoá trong hai khổ thơ trên có tác dụng: làm cây cau trở nên thân thiện, gắn bó với con người. Cây cau được trồng gần nhà nên cùng tham gia vào tất cả đời sống con người, như một người bạn thực sự.

Chú mèo nhà em hôm nay trông lười biếng đến lạ. Nghe thấy tiếng chuột con lít nhít râm ran trong tủ đồ mà chàng chuột ta không thèm đếm xỉa đến, cứ nằm lì mãi.

Em rất yêu quý và thấy mê say với vẻ đẹp của cây hoa mười giờ. Cây hoa mười giờ nổi bật với cách mọc bò lan trên mặt đất, thân rất mềm, lá nhỏ và li ti xúm xít lại. Nhìn từ xa rất khó để quan sát, cần phải đến gần hơn nữa mới thấy được vẻ đẹp của cây hoa mười giờ. Cây mọc thành từng cụm, bò lan rộng. Em còn từng tự tay ngắt những phần thân nhỏ để trồng thêm, chỉ cần cắm phần thân hoa xuống đất, vun đất lại, tưới thêm nước là cây sẽ sống được ngay. Hoa mười giờ mang một vẻ đẹp khó tả, đẹp nhẹ dịu. Hoa mười giờ còn có nhiều màu sắc: màu tím, màu trắng, màu hồng, màu đỏ, màu vàng,… nhờ mỗi loại hoa khác nhau. Đặc biệt, hoa chỉ nở rộ vào thời điểm gần trưa lúc 10 giờ sáng, vậy nên được lấy tên là hoa mười giờ. Hoa có mùi nhè nhẹ, không quá rõ ràng và toả hương nồng như hoa hồng, hoa ly. Ấy vậy mà lại làm em say đắm, yêu thích bởi sự tươi tốt xanh rờn.

Nhà vua tìm người nối ngôi bằng cách: ra lệnh cho mỗi người dân một thùng thóc về gieo trồng và giao hẹn: Ai thu được nhiều thóc nhất thì sẽ được truyền ngôi, ai không có thóc nộp sẽ bị xử phạt.

Vì Chôm nghĩ bản thân đã để chết thóc giống nên không nảy mầm được. Nhưng kì thực, nhà vua đã cho đem luộc hết thóc giống trước khi phát cho mọi người. Nên thóc giống không nảy mầm là đương nhiên.

Mọi người sững sờ khi nghe Chôm nói vì họ cũng gặp phải tình huống tương tự nhưng lại giấu đi, không dám nói cho nhà vua biết. Không hiểu sao cậu bé Chôm lại không sợ nhà vua xử phạt.

Khi nghe Chôm nói, nhà vua đỡ chú bé đứng dậy, ngài hỏi những người khác có gặp phải tình huống giống như Chôm không và ôn tồn giảng giải lí do Chôm không gieo được thóc giống nảy mầm là do mình.

Em tán thành ý kiến “Trung thực là đức tính quý nhất của con người.”

Vì nhờ có trung thực, con người có thể cùng chung sống hoà thuận, cùng phát triển và kiếm ra nhiều của cải. Xã hội sẽ luôn an yên, không có lừa lọc và tệ nạn xảy ra. Ai cũng trung thực thì xã hội sẽ thật hạnh phúc.

Em nghe cô giáo (thầy giáo) lớp em nhận xét chung về bài viết của cả lớp. Chú ý những lỗi sai trong bài văn mà em phạm phải.

Em sửa bài của mình dựa trên những gợi ý về các đề mục quan trọng trong đơn cần có. Em sửa nếu chưa hợp lí và có nhầm lẫn.

Em tự sửa bài viết của mình. Em có thể gửi bài sửa tới thầy, cô giáo để được nghe nhận xét, góp ý cho bài tốt hơn.

Em đổi bài cho bạn để kiểm tra việc sửa lỗi của bạn. Nghe bạn nhận xét về cách sửa lỗi của mình đã hợp lí chưa.

Em muốn trao đổi về tính cách của nhân vật Nhà vua trong câu chuyện Những hạt thóc giống. Ông là một nhà vua tốt, có tài và trăn trở về việc tìm người thay mình giúp đất nước phát triển hơn. Ông hẳn rất lo lắng về việc tìm người truyền ngôi. Làm sao để có người truyền ngôi trung thực, có phẩm chất tốt đẹp, rồi mới tính đến chuyện năng lực, khả năng cai quản đất nước. Ông khéo léo tìm ra cách thử lòng trung thực của người dân mình. Ông rất khéo léo khi vừa lấy uy của mình để đe người dân

Không có gì đáng quý bằng lòng trung thực. Chính nhờ trung thực, con người mới xây dựng được những mối quan hệ xã hội tốt đẹp và thành công trong cuộc sống. Hiểu đơn giản, trung thực là tôn trọng sự thật, tôn trọng chân lí, lẽ phải; sống ngay thẳng, thật thà và dám dũng cảm nhận lỗi khi mình mắc khuyết điểm. Người có lòng trung thực luôn sống công bằng, tốt đẹp, không bao giờ giả dối hay thiên vị, không bao giờ vụ lợi cá nhân, hãm hại người khác. Ai cũng cần phải có lòng trung thực bởi chỉ khi biết trung thực, con người mới được tôn trọng, hợp tác hay giúp đỡ từ người khác để thành công. Người không có lòng trung thực sẽ bị khinh bỉ, ghét bỏ, nhất định sẽ thất bại. Trung thực là một năng lực do rèn luyện chứ không tự có. Muốn có lòng trung thực, nhất định phải biết tôn trọng sự thật, tôn trọng lẽ phải ở đời, sống hòa hợp, thân thiện, không tham lam, vụ lợi, không giả dối, lừa gạt người khác. Cuộc sống có thể sẽ khó khăn hơn khi chúng ta bảo vệ sự thật và lẽ phải nhưng chắc chắn sẽ tốt đẹp hơn, hạnh phúc hơn.

Những câu chuyện của Mi-sa và Xa-sa đều không có thật, là những câu chuyện do hai bạn tưởng tượng và tán dóc để tạo niềm vui cho nhau.

Mi-sa và Xa-sa bỏ về, không muốn ngồi cùng I-go vì Mi-sa và Xa-sa thấy vui với những câu chuyện tán dóc, không có thật nhưng giàu trí tưởng tượng. Còn I-go thì không cho là thú vị, vì vốn những điều đó không có thực. Bọn họ không cùng quan điểm với nhau.

I-go thích những việc thực tế, thậm chí muốn so bì, kiếm lợi về cho bản thân qua những chuyện có thật ở đời sống.

Mi-sa và Xa-sa biết lấy những câu chuyện tán dóc để yêu thương, đùm bọc mọi người. Không vì những câu chuyện tán dóc mà làm liên luỵ, ảnh hưởng xấu tới những người xung quanh. Đó là một cách tạo câu chuyện thú vị!

a) Sự vật được nhân hoá trong bài thơ là Mặt trời.

b) Mặt trời được nhân hoá bằng cách gọi bằng đại từ xưng hô với người “ông”, các từ chỉ biểu cảm ở người: nhíu mắt, cười.

Các kiểu nhân hoá được sử dụng trong các câu thơ, câu văn là:

a) Gọi sự vật bằng từ ngữ dùng để gọi người: cậu, chị, bác, lũ con, thím, ta.

b) Tả sự vật bằng từ ngữ dùng để tả người: bắt đền, trốn, buồn, khóc, thút thít, chẳng thiết, nằm ườn, lặng câm, mắt, nhìn, xa vắng.

c) Nói với sự vật như nói với người: cô, chúng tôi, xôn xao, reo nhảy, mừng rỡ, tranh nhau hỏi, không còn biết trả lời.

- Mỗi khi thấy em đi học về, cô mèo mướp lại hồ hởi chạy tới bên chân em kêu “meo, meo”.

- Mỗi khi trời mưa, những chú ếch lại thi nhau kêu ồm oàm.

- Đón lấy những giọt nước tưới mát, cô hoa hồng, chú hoa mười giờ, bác hoa ly sung sướng như cúi mình cảm ơn em.

1. Em nghe thầy (cô) hoặc người hướng dẫn giới thiệu về khu vườn mà lớp em được tham gia quan sát.

2. Em ghi chép về đặc điểm cây hoa mười giờ:

+ Hoa mười giờ là cây thân mềm, mọng nước.

+ Thường mọc thành từng khóm, từng đám dưới mặt đất.

+ Hoa rất dễ trồng và phát triển mạnh.

+ Thân cây chỉ dài khoảng 12-30 xăng ti mét, thân rất mềm mọng nước dễ gãy.

+ Lá nhỏ và nhọn dài 2 xăng-ti-mét mọc đối xứng khắp thân cây.

+ Mỗi ngọn cây cho một bông hoa, mỗi giống cây hoa mười giờ nở cho loại hoa với màu sắc khác nhau.

+ Đa số là hoa cánh mỏng, từ 5-6 cánh, màu tươi thắm, có hương thơm nhẹ.

3. Em trao đổi về kết quả quan sát với thầy (cô) và bạn bè.

Ý đúng là:

b) Cây nào cũng đẹp, cây nào cũng quý, nhưng thân thuộc nhất vẫn là tre nứa.

Các ý đúng là:

a) Bóng tre trùm lên âu yếm làng, bản, xóm, thôn.

c) Tre ăn ở với người, đời đời kiếp kiếp.

d) Tre là cánh tay của người nông dân.

Các ý đúng là:

a) Dáng tre vươn mộc mạc, mầm tre tươi nhũn nhặn.

b) Tre trông thanh cao, giản dị, chí khí như người.

c) Cây tre xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thuỷ chung, can đảm.

Tác giả sử dụng cách tả sự vật (cây tre) bằng từ ngữ dùng để tả người: trùm, âu yếm, ăn ở, giúp người, cánh tay.

Mỗi lần về quê, em lại được dạo chơi trong vườn cây của bà ngoại. Màu sắc nổi bật nhất trong khu vườn chính là màu xanh. Màu xanh của thảm cỏ. Màu xanh của lá cây. Màu xanh của những trái cây chưa chín. Trong vườn, anh Cam, chị Bưởi, bác Mít… tất cả đều đang vươn vai để đón lấy ánh nắng. Những tán lá xum xuê giống như những chiếc ô tỏa bóng mát xuống cho khu vườn. Em yêu vườn cây của bà biết bao.

Em tự nhận xét mình đạt yêu cầu ở mức nào.

Em tự nhận thấy mình còn cần cố gắng thêm về mặt nào.