Danh sách câu hỏi
Có 5917 câu hỏi trên 119 trang
Từ nhân vật Xúy Vân trong văn bản trên, hãy cho biết điểm khác biệt giữa cách miêu tả, thể hiện tính cách nhân vật trong văn bản chèo với nhân vật trong văn bản truyện? Qua đó, bạn rút ra được những lưu ý gì về cách đọc một văn bản chèo?
Kẻ mưu ma, người chước quỷ
(trích vở tuồng Nghêu, Sò, Ốc, Hến)
Lớp 14
Đề hầu
(Số là) Thương mụ Hến, mặt mày rất đẹp
(Mà) Việc Huyện Trìa, giận chẳng hay nguôi
(Vả người là quan lớn, tôi là viên thuộc, dầu tôi có làm chi đi nữa)
Đã rằng trên có đã đành
Mà sứa nhảy qua đăng sao phải
Bây giờ nghĩ lại,
Dung thử chước này:
Nói chung bà huyện ra tay,
Thế mới bắt ông rối cẳng
Đề hầu: (Vào mách bà Huyện)
(Dạ bẩm bà)
(Vì hôm nọ)
Bà Huyện:
(Là họ)
(Nên ta)
Đề hầu:
Huyện Trìa:
Gia Đinh:
Huyện Trìa:
Hà Huyện (vào)
Huyện Trìa (vào)
Hát Nam:
Bà Huyện (vào):
Huyện Trìa (vào):
Bà Huyện:
(Nói thiệt)
Huyện Trìa (vào)
Ông đã đi đâu vắng
Bà ngồi chỉ một mình?
Bên Thanh hà (quan) đi viếng ân tình
Con mụ Hến tới đây hầu kiện.
Nghe thổi nghẹn họng,
Thấy nói căm gan
Dối đạc điền mưu khéo lật lường,
Ngồi tịnh thất dường như ủ dột
Mụ phen này quyết phá tan hoang
Ông đã đành bạc ngãi bạc tình,
Mụ cũng quyết lột trần lột trụi
(Hạ)
Mưu thâm diệu! Mưu thâm diệu
Ngã chí hoan! Ngã chí hoan
Vểnh râu Trìa trụi lụi chớ van
Cúi óc chỉ trơ trơ mà chịu
(Hạ)
Lớp 17
Giận mụ Huyện hay ghen quá bụng,
Làm cho ta thương nhớ không chừng.
Hễ đi thì mụ lại kéo lưng,
Gẫm ngồi vậy ta đà túng cẳng
Nha tiền tận mặt,
Trướng hạ bày lời:
Thím Hến tôi cho tới mời ngài,
Đại quan tới hôm nay có việc.
Vốn đây đã biết,
Lựa phải nhiều lời,
Để ta sẽ tới nơi,
Về phân qua cho rõ.
Thính thuyết tâm trung tĩnh nộ!
Văn ngôn nhãn thượng sanh ba!
Say theo người mình ngọc vóc ngà
Hầu nó mụ thân tàn ma dại,
Lời thề thốt miệng ông bải bải,
Mồm đãi đưa dối mụ liền liền.
Ông bày láo địa láo thiên
Mụ quyết lột trần lột lỗ!
Đặng buồng này khuây buồng nọ
Tham chỗ có bỏ chỗ không
Làm cho ông hết vác mặt đánh bồng
Tới nhà nó trương mồm (mà) nói khách.
(Hạ)
Giận mụ nên quá ách,
Hành mỗ đã hầu điên,
Miệng nói rồi khăn áo lột liền,
Chân đi lại y hài chẳng có.
Lén đi chắc mụ ra kéo cổ,
Ở lại thì mỗ quá buồn lòng.
Mưu mụ đà cố lũy thâu công
Kế ta dụng canh y cầu dáng.
Nghĩ vợ con quá chán
Nỗi duyên nợ băng xăng.
Vào buồng kia ăn cắp cái khăn,
Ra ngõ nọ sửa sang nhan sắc.
Thói mụ thiệt hay ghen lặt vặt
Nghĩ mình đà lắm việc lăng nhăng.
Chỉ Thanh Hà nhẹ gót phăng phăng
Mang nón ngựa chúc ba phơi phới
Nón ngựa chúc ba phơi phới
Muốn ăn khoai nào ngại vác mai.
Bôn ba cây cối dễ nài,
Miễn là duyên hiệp trối ai chê cười.
(Hạ)
Lớp 18
Ông huyện ơi! Ông huyện ơi!
Chờ tôi với! Chờ tôi với!
Trở lại thời tắt đuốc,
Bằng đi ắt mang tai.
Trời mịt mù chẳng thấy bàn tay,
Đường tăm tối ỷ khôn dời bước.
Dao phay nguyền xé ruột!
Kéo sắ quyết xắp môi!
(Ới ông ơi!) Chờ tôi với! CHờ tôi với!
(Hạ)
Quả tình hay theo dõi,
Kìa yêu động kêu vang.
Sáng nẻo đường ắt mụ đuổi theo
Tắt quách đuốc thời mày trở lại.
(Tắt đuốc núp bên đường, miệng kêu tiếng cú)
Bất ngãi! Chơn bất ngãi!
Mưu thâm! Quả mưu thâm!
Tắt đước đi đường sá chẳng thấy tăm,
Trời tối quá bụi bờ không lướt tới.
Tại ta hay ghen dại,
Nên chồng phải làm ma
Ông dầu ló cổ về nhà
Mụ quyết ra tay xé lỗ!
(Hạ)
Gan mụ nên quát ngố
Mưu ta thiệt nên khôn
Tại vì có phép thiên hôn
Không mắc vào tay địa sát
Mê mụ Hến phải toan mưu chước
Việc mụ Trìa nói lại làm chi?
Đuốc dong lên phơi phới ra đi,
Chỉ nhà nọ lần lần tới đó
(Hạ)
(In trong Nghêu, Sò, Ốc, Hến – Khuyết daanh, tr.538 – 539; 541 – 544)
Đọc văn bản Xúy Vân giả dại (nếu bạn chọn đọc văn bản chèo), văn bản Kẻ mưu ma, người chước quỷ (nếu bạn chọn đọc văn bản tuồng) dưới đây và thực hiện yêu cầu đọc văn bản chèo hoặc đọc văn bản tuồng nêu phía dưới:
Xúy Vân giả dại
(trích vở chèo Kim Nham)
Nội dung vở chèo Kim Nham
Kim Nham là một học trò nghèo từ Nam Định lên Tràng An trọ học, được Huyện Tể gả con gái là Xúy Vân. Là một cô gái đảm đang, khéo léo, Xúy Vân chỉ ước mong có một gia đình đơn giản, đầm ấm, “Chờ cho lúa chín bông vàng/ Để anh đi gặt để nàng mang cơm”. Tuy nhiên, hôn nhân không hạnh phúc như nàng mong đợi. Ngay sau lễ cưới, Kim Nham quay lại Tràng An dùi mài kinh sử, bỏ Xúy Vân một mình ở quê, gánh vác việc nhà chồng và cô độc trong cảnh chờ đợi.
Trần Phương, một gã Sở Khanh phong tình ở Bắc Ninh, tán tỉnh dụ dỗ Xúy Vân. Nàng xiêu lòng nghe lời hắn giả phát điên để Kim Nham viết giấy li hôn rồi cưới hắn. Kim Nham tìm thầy thuốc, cô đồng, thầy cúng khắp nơi về chạy chữa cho vợ nhưng không được, đành viết giấy li hôn. Nhưng Trần Phương đã bỏ Xúy Vân đi với một phụ nữ khác. Bẽ bàng đau khổ, Xúy Vân từ giả điên trở thành điên thật, lang thang ăn xin.
Kim Nham đỗ đạt, được bổ làm quan. Một lần vô tình gặp vợ cũ, Kim Nham bỏ một nén bạc vào nắm cơm sai người đem cho nàng. Xúy Vân bẻ nắm cơm, thấy nén bạc, hỏi ra mới biết. Nhục nhã, đau đớn, nàng nhảy xuống sông tự vẫn.
Trích đoạn Xúy Vân giả dại sử dụng nhiều làn điệu phổ biến trong chèo cổ như Con gà rừng, Lới lơ, Hát xuôi hát ngược, Quá giang, kết hợp với ngôn từ giàu chất ẩn dụ. Vũ đạo của Xúy Vân có tính ước lệ cao, thể hiện những hoạt động đời thường của nhân vật, như dệt vải, xe tơ, gặt lúa, khâu vá, thêu thùa, …
Xúy Vân
(ra, nói lệch)
(hát xuôi)
Tiếng đế
Xúy Vân
(xưng danh)
(hát con gà rừng)
(nói)
(hát xe chỉ)
(nói)
(hát sắp cá rô)
(nói)
(hát ngược)
(nói)
(hát ngược)
(nói lệch)
(phong thư)
Đau thiết, thiệt van
Than cùng bà Nguyệt
Đánh cho lê liệt
Chết mệt con đồng
Bắt đò sang sông
Bớ đò, bớ đò …!
Tôi la đò, đò nỏ có thưa
Tôi càng chờ, càng đợi, càng trưa chuyến đò.
Bớ các chị nhiêu ơi, bớ các bạn tình ơi!
Cách con sông nên tôi phải lụy đò
Bởi chưng trời tối, phải lụy cô bán hàng
Chẳng nên gia thất thì về, ở làm chi nữa, chúng chê bạn cười.
Tôi chắp tay, lạy bạn đừng cười,
Lòng tôi không giăng gió tôi gặp người gió giăng.
Gió giăng thì mặc gió giăng
Đôi ta chỉ quyết đạo hằng với nhau
Chị em ơi, tôi ra đấy có phải xưng danh không nhỉ?
Không xưng danh, ai biết là ai?
Tôi bước vào tôi ô rằng vậy:
Chẳng giấu gì, tôi tên gọi Xúy Vân,
Lấy Kim Nham nhà khó gian truân,
Chồng học vắng chầy ngày mong mỏi
Tôi ngồi từ tối
Đợi khách tha nhang
Gái phải nằm hàng
Nghề dại dột … nhưng tài cao vô giá.
Thiên hạ đồn tôi hát hay đã lạ, ai cũng gọi là cô ả Xúy Vân.
Phụ Kim Nham, say đắm Trần Phương
Nên đến nỗi điên cuồng rồ dại.
Con gà rừng
Ăn lẫn với công
Đắng cay chẳng chịu được, láng giềng ai hay?
Chờ cho cây lúa chín vàng,
Để anh đi gặt lúa, để cô nàng mang cơm.
Bông dắt, bông díu, xa lắc, xa líu, láng giềng ai hay,
Úc bởi Thung Huyên
Ơ, kìa con nhện, xuôi xuống đây vương tơ để đằng
này xe chỉ đi!
Ngồi rồi xem nhện xe tơ,
Xem dăm sợi chỉ đợi chờ tình nhân.
Nhác trông lên núi Thiên Thai
Thấy hai con quạ ăn xoài trên cây
Đôi ta dắt díu lên đây
Áo trải làm chiếu, chăn quây làm mùng.
Chị em ơi, tôi nhớ tình nhân, cho tôi than thở một
câu nhá!
Tôi thương nhân ngãi
Tôi nhớ nhân tình
Đêm năm canh trằn trọc hòa năm
Than rằng nhân ngãi cựu tình đi đâu
Con cá rô nằm vũng chân trâu
Để cho năm nảy cần câu châu vào
Chị em ơi, tôi hát xuôi cũng được, tôi hát ngược cũng
hay, tôi hát câu này cho chị em nghe nhá.
Chiếc trống cơm ai khéo vỗ nên vông
Một đàn con gái lội sông té bèo.
Tôi bắt chước chị em tôi té bào nhá!
Chuột chạy bờ rào
Muỗi ấp cánh dơi.
Ông Bụt kia bẻ cổ con nai
Cái trứng gà mày tha con quạ lên ngồi trên cây
Ở trong đình có cái khua, cái nhôi
Ở cái nón có cái kèo, cái cột
Ở dưới sông có cái phố bán bát
Lên trên biển đốn cây gỗ làm nhà
Vâm kia ấp trứng ba ba
Cưỡi con gà mà đi đánh giặc!
Rồ rồ, dại dại, điên điên …
Rồ này ai bán thì mua
Dại này ai thấy không mơ mẩn tình
Lúc thì giả dại ra hình làm điên
Lúc thì tưởng đến nhân duyên
Cho nên đến nỗi phát điên, phát rồ.
Phong bức thư này, nhắn gửi Kim Nham
Anh ở đâu cho chóng mà về
Nghe lời tôi lập một đàn thề
Nghe thời chớ, không nghe, để gái này tự vẫn
(Hạ)
(Kim Nham, chèo cổ, Hà Văn Cầu sưu tầm, chú thích;
In trong Chèo cổ tuyển tập, NXB Văn hóa, Hà Nội, 1976)
Từ nhan đề, lời thoại trong văn bản và tóm tắt nội dung vở chèo, bạn hãy:
a. Xác định vị trí của văn bản (trích) trên đây trong toàn thể vở chèo Kim Nham.
Đọc các đoạn trích văn bản Nghiên cứu mức độ quan tâm của học sinh khối 10 trường Đ.K. với hò Nam Bộ và thực hiện các yêu cầu nêu phía dưới:
NGHIÊN CỨU MỨC ĐỘ QUAN TÂM CỦA HỌC SINH KHỐI 10
TRƯỜNG Đ.K. VỚI HÒ NAM BỘ
(Trích, in trong SGK Ngữ văn 10, tập một, tr.97 – 98)
Phương pháp nghiên cứu của bài viết chủ yếu là điều tra, phỏng vấn các học sinh khối 10 trường Đ.K. bằng phiếu hỏi, với tổng phiếu khảo sát là 263 phiếu.
Hò là loại hình nghệ thuật thân thuộc với người dân Nam Bộ. Từ đó, nhóm nghiên cứu đặt ra câu hỏi: liệu các bạn học sinh có nghe đến điệu hò Nam Bộ hay chưa? Trước khi yêu cầu học sinh trả lời câu hỏi, nhóm nghiên cứu cho các bạn nghe và xem một đoạn clip ngắn về hò để thuận tiện trong quá trình đặt câu hỏi. Nhóm thu được kết quả như sau:
Ý kiến trả lời
Số trả lời (lượt)
Tỉ lệ (%)
Chưa bao giờ biết đến
51
19,39
Đã từng nghe
211
80,61
Bảng: Mức độ quan tâm của học sinh khối 10 trường Đ.K. với hò Nam bộ
211 học sinh (chiếm 80,61%) đã chọn câu trả lời “Đã từng nghe” và 51 học sinh (chiếm 19,39%) trả lời rằng “Chưa bao giờ nghe đến”. Kết quả này cho thấy điệu hò Nam Bộ tương đối quen thuộc đối với các bạn học sinh khối 10 trường Đ.K.
Để khảo sát sự hứng thú và mong muốn tìm hiểu của các bạn học sinh về hò Nam Bộ, chúng tôi đặt ra câu hỏi: “Bạn có ý định tìm hiểu về hò Nam Bộ không”? Kết quả như sau:
Câu trả lời
Số trả lời
Tỉ lệ (%)
Rất quan tâm
72
27.38
Không quan tâm
55
20.91
Còn phân vân
136
51.71
Bảng: Sự hứng thú và mức độ mong muốn tìm hiểu về hò Nam Bộ của học sinh khối 10 trường Đ.K
27,38% các bạn học sinh chọn phương án “Rất quan tâm”, đây là nhóm học sinh có sự hứng thú với hò Nam Bộ. Hơn một nửa số học sinh tham gia khảo sát chọn câu trả lời là “Còn phân vân” cho thấy sự lưỡng lự của các bạn khi tiếp xúc với hò Nam Bộ.
Liệt kê và lấy ví dụ về các phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ được sử dụng trong phần văn bản trích báo cáo kết quả Nghiên cứu mức độ quan tâm của học sinh khối 10 trường Đ.K. với hò Nam Bộ theo mẫu bảng sau (làm vào vở)
Loại phương tiện
Có/Không
Ví dụ về phương tiện (tên biểu bảng/biểu đồ)
Bảng số liệu
…
…
- …
- …
Biểu đồ số liệu
…
…
- …
- …
Phương tiện khác
…
…
- …
- …
